Huệ không có sự hiểu biết sâu xa về Phật học và cuộc đời Đức Phật để nhận định nhân vật Tất Đạt có phải được xây dựng mượn từ cuộc đời Đức Phật hay không. Nhưng đọc kỹ tác phẩm và suy nghĩ về nhân vật, tư tưởng, chủ đích, Huệ có cảm tưởng Hermann Hesse mượn nhân vật Tất Đạt để tự do sáng tạo những suy tưởng của Tất Đạt mà giả thuyết rằng Cổ Đàm đã tìm được sự giải thoát như thế nào. Cổ Đàm đã là đấng Giác Ngộ có thật, nên một nhà văn, một nhà tư tưởng hậu thế như Hermann Hesse khi muốn viết về Cổ Đàm không thể nào sáng tạo, sáng tác để gán sự sáng tạo của mình thành nội tâm của Cổ Đàm được. Vì Phật học đã được giảng dạy bao thế kỷ, Hermann Hesse cũng không thể nào mượn ánh đạo vàng để làm khải ngộ mới của Tất Đạt. Tác giả mượn dòng sông, dòng sông đang miên man chảy, dòng sông hằng hữu, hiện hữu, không quá khứ, chẳng tương lai, một biểu tượng nhiều ý nghĩa nhất để làm hình ảnh của cuộc đời. Có lẽ vì vậy mà nhân vật Tất Đạt có nhiều điểm tương tự như Cổ Đàm. Dưới ngòi bút của Hermann Hesse, những điểm tương tự này khi ẩn khi hiện, để rồi cuối cùng ông mượn Thiện Hữu để khẳng định rằng Tất Đạt đã tìm được giải thoát. Hermann Hesse không nói thẳng Tất Đạt chính là Cổ Đàm (nghĩa là không nói thẳng rằng ông mượn nhân vật Tất Đạt để kể nội tâm và thiền quán của Cổ Đàm) hay không nói thẳng Tất Đạt là một vị Phật khác đã thành. Hermann Hesse dành sự suy nghĩ đó cho độc giả. Ông chỉ viết thế này:

“Mặc dù ngạc nhiên, chàng do một tình thương lớn thúc đẩy, phải vâng lời Tất Đạt. Chàng cúi sát gần Tất Đạt và kề môi vào vừng trán. Một cái gì thần diệu xảy đến với chàng. Khi chàng đang còn vương vấn vì những nỗi kỳ dị của Tất Đạt, khi chàng nhọc công khổ trí một cách vô hiệu để đuổi xa ý niệm thời gian, để tưởng tượng Niết Bàn và Khổ Đế là một, khi cả đến một ý niệm khinh bỉ đối với lời lẽ của bạn đang mâu thuẫn với một niềm yêu thương kính phục vô bờ, thì điều kỳ diệu ấy xảy đến với chàng. Chàng không còn thấy mặt của bạn chàng là Tất Đạt nữa.Thay vào đấy, chàng thấy những nét mặt khác, nhiều nét mặt, cả một loạt, một dòng liên tiếp những nét mặt, trăm ngàn nét mặt, chợt hiện rồi chợt biến, nhưng đồng thời cũng dường như đều ở đấy, thay đổi không ngừng và mới lạ luôn luôn, tuy thế tất cả đều là Tất Đạt.

********************
Và Thiện Hữu thấy rằng nụ cười phớt trên bao nhiêu hình hài ẩn nấp kia, nụ cười của sự Nhất Thể phảng phất trên bao hình hài tuôn chảy, nụ cười của sự Đồng Thời ở trong muôn ngàn cái Sinh và Tử -- trong sinh có tử và ngược lại – nụ cười của Tất Đạt, chính thực là nụ cười trầm tĩnh, sâu xa, khôn dò, nụ cười vừa có vẻ ban ân vừa có vẻ chế diễu, nụ cười Trí Tuệ, nụ cười muôn mặt của Thế Tôn, Đức Phật, mà chàng đã bao lần nhìn thấy, lòng tràn đầy uy phục. Thiện Hữu biết rõ nụ cười kia chính là nụ cười của đấng Toàn Giác. Không còn biết nữa thời gian có hiện hữu hay không, cảnh trước mắt đã hiện ra trong một giây hay tròn thế kỷ, không còn biết nữa đấy là Tất Đạt hay đức Thế Tôn, một Tiểu Ngã hay cái gì khác, Thiện Hữu như vừa nhận mũi tên thần diệu đâm sâu vào trong chàng đem lại cho chàng niềm hân hoan. Vô cùng mừng rỡ, Thiện Hữu vẫn đứng một lúc, nghiêng mình trên nét mặt bình an của Tất Đạt mà chàng vừa hôn lên, nét mặt đã là sân khấu cho tất cả những hình hài hiện tại, vị lai. Vẻ mặt chàng không đổi sau khi làn gương của muôn ngàn hình sắc đã biến mất. Tất Đạt mỉm cười bình an, hiền từ, nụ cười có vẻ đầy ân huệ, cũng có vẻ đầy châm biếm, hệt như đấng Giác Ngộ đã cười."

Một khi độc giả (Huệ) đã đọc được những ẩn ý này của Hermann Hesse, thì độc giả (Huệ) cũng sẽ trở lại đoạn Tất Đạt "chất vấn" Cổ Đàm và cho rằng những lời thuyết giảng của Cổ Đàm vẫn có một "khe hở nhỏ" để bừng tỉnh và nghiệm ra rằng "khe hở nhỏ" này là sự cố ý của Hermann Hesse, để ai muốn đi tìm giải thoát thì hãy tự mình trám lấy nó để được trọn vẹn, nghĩa là ông chừa chỗ cho người ấy hãy tự thiền quán mà ngộ đạo. Điều này cũng chính là một trong vô vàn tinh hoa của Phật học, nếu Huệ hiểu không lầm. Và như thế thì những sóng gió độc giả nói trước đây cũng chỉ là những thử thách giành cho những người có duyên phước trước khi tìm thấy được nhiệm mầu.

Một lần nữa, những cảm nhận của Huệ khi đọc Câu Chuyện Dòng Sông vẫn là những cảm nhận chủ quan và rất cá nhân, có thể phiến diện nữa. Hy vọng càng đọc, Huệ sẽ còn tìm thấy được những điều đối với Huệ đang còn tàng ẩn.

Chỉ muốn chia xẻ mà thôi.

Coi thêm về CCDS ở đây:

http://www.phunuviet.org...topic.asp?TOPIC_ID=1362

Chị Huệ,
Phùng Thăng là em ruột của Phùng Khánh. Bà đi vượt biên với đứa con sau năm 75 và mất tích trên đường vượt biên.
Phùng Khánh còn dịch một truyện nữa là Bắt Trẻ Đồng Xanh từng được Tưởng Năng Tiến hâm mộ.

Cả hai truyện này được dịch khi bà Phùng Khánh chưa xuất gia, nên chúng ta vẫn giữ tên đời của bà. Đọc tiểu sử bà thì dường như sau khi trở thành ni cô Trí Hải thì bà chỉ còn dịch và viết các kinh sách Phật giáo thuần túy trong lãnh vực viết lách.

Em cám ơn những phân tích của chị Huệ, thật là hay và mới mẻ quá.

quote:

---

Gởi bởi Huệ
Nhưng phải nói thật là Huệ không thấy tư tưởng của Hermann Hesse nặng về tôn giáo, chỉ thấy nặng về triết lý nhiều hơn.

---

Dạ phải, em cũng thấy như vậy. Có thể vì vậy nên sách của ông được đọc nhiều chăng, vì dù có đạo (bất cứ đạo nào) hay không, độc giả vẫn có thể thưởng thức được, trong khi sách về tôn giáo thì chỉ giới hạn đến một số độc giả nào mà thôi.

Mặc dù CCDS (qua người dịch) sử dụng nhiều danh từ Phật học và trong khi chị Huệ và nhiều người khác có thể đặt câu hỏi hoặc suy tuởng rằng tác giả có thể đã mượn nhân vật Tất Đạt để suy diễn nội tâm cuả đức Thích Ca khi ngài tu hành, thiền quán (lắng nghe dòng sông có thể tượng trưng cho sự thiền quán và suy tư) cho đến khi ngài đắc đaọ . Cũng có thể tác phẩm này khiến cho một số độc giả chưa hiểu về đaọ Phật sẽ muốn tìm hiểu về đạo.
Riêng em, em thấy mình hâm mộ tác phẩm (dù chưa bao giờ dám cho rằng mình đã hiểu sâu sắc về nó) vì khiá cạnh triết lý và phân tích những trăn trở nội tâm hơn là về khiá cạnh tôn giáo.

Một điều khác mà em thấy qua CCDS là - nếu mình không quá “chấp” rằng đó là những từ ngữ dành riêng cho tôn giáo và cho một tầng lớp riêng biệt - thì “đạt đạo” hay “giác ngộ” chỉ có một ý nghiã tương đối và mọi ngươì đều có thể “đạt đạo” hay “giác ngộ” ở một chừng mực nào đó.

quote:

---

Gởi bởi xv05

Riêng em, em thấy mình hâm mộ tác phẩm (dù chưa bao giờ dám cho rằng mình đã hiểu sâu sắc về nó) vì khiá cạnh triết lý và phân tích những trăn trở nội tâm hơn là về khiá cạnh tôn giáo.

Một điều khác mà em thấy qua CCDS là - nếu mình không quá “chấp” rằng đó là những từ ngữ dành riêng cho tôn giáo và cho một tầng lớp riêng biệt - thì “đạt đạo” hay “giác ngộ” chỉ có một ý nghiã tương đối và mọi ngươì đều có thể “đạt đạo” hay “giác ngộ” ở một chừng mực nào đó.

---

Theo chị thấy, CCDS lôi cuốn nhiều độc giả và lôi cuốn nhiều độc giả đọc đi đọc lại nhiều lần vì tác phẩm chứa đựng những tư tưởng mà người đọc có thể liên hệ được nhưng lạ thay vẫn là những tư tưởng mới và kỳ bí. Những tư tưởng này kỳ bí vì mỗi lần đọc lại, chị vẫn khám phá ra những thấu hiểu mới (giống như được thưởng vì trở lại tìm sự thiếu sót của mình) và ngưỡng mộ Hermann Hesse thêm hơn. Khi xưa đọc rồi quên, kỳ này đọc đi, đọc lại, và còn để CCDS theo mình, không chừng những tư tưởng của Hermann Hesse dám còn len lỏi vào trong cuộc sống của chị lúc nào mà chị không hay.

Một điều thú vị nữa là Hermann Hesse dùng nhân vật Thiện Hữu để liên tục đối thoại với Tất Đạt, hay như XV nói, để dẫn chuyện. Chị thấy có lẽ Hermann Hesse còn dùng Thiện Hữu như tiếng nói thứ hai của mỗi con người trong tâm thức của chúng ta. Tiếng nói này vang lên trong mỗi chúng ta không phải chỉ để tự đối chất, nhưng để cân nhắc, tự thử thách, đặt vấn đề, dám dấn thân vào những góc cạnh riêng tư nhất của nội tâm mỗi người (the innermost), tạm gọi là đối lập với chính mình, để khám phá bản thân và tìm được đâu là giải thoát của riêng mình. Chị thấy vậy vì ở đầu câu chuyện, Tất Đạt là thần tượng của Thiện Hữu (nghĩa là hai mà gần như một), sau đó từ từ khác nhau, đi khác hướng, chia xẻ những xung đột của nội tâm (tiếng nói thứ hai)...Đọc mãi mà chị vẫn chưa đọc xong thì phải.

Hôm nay Huệ mới có dịp đọc hết những trang web mà PC giới thiệu bên kia về CCDS và ni sư Thích Trí Hải. Từ trang nọ qua trang kia, Huệ biết thêm được là Phùng Khánh và Phùng Thăng có cùng dịch một tác phẩm nữa của Hermann Hesse là quyển Sói Đồng Hoang (Der Steppenwolf - 1927). Quyển này thì Huệ chưa đọc bao giờ nhưng sẽ đọc.

Rồi lần hồi không biết sao Huệ lại nhin thấy trên mạng bản dịch Thiền Luận, nguyên tác của thiền sư Nhật Daisetz Teitaro Suzuki, do hai thầy Trúc Thiên và Tuệ Sĩ dịch. Năm xưa ở Việt Nam, Huệ thấy đàng sau bìa sách có trích một câu của thầy Thanh Nguyên, môn đệ của lục tổ Huệ Năng, bây giờ vẫn còn nhớ như thế này: "Khi tôi chưa biết đạo, thấy núi chỉ là núi, nước chỉ là nước. Khi tôi học được đạo, thấy núi chẳng là núi, nước chẳng là nước. Đến khi tôi hiểu được đạo, lại thấy núi chỉ là núi, mà nước chỉ là nước."

quote:

---

Gởi bởi PC
Người Tây phương đọc Hermann Hess, Schopenhauer, Leon Tolstoi thì mới biết về đạo Phật rồi mới bắt đầu nghiên cứu xem đạo Phật nó là cái gì. Đã đành là như vậy, nhưng còn chúng ta là người ở phương Đông, vậy mà chúng ta lại cứ theo vết của học giới Tây phương. Muốn học Phật thì cứ phải đi qua mấy ông Đức, ông Nga, ông Anh, ông Pháp thì mới là học Phật.

Phải chăng chỉ có tinh thần duy lý của phương Tây mới thuyết phục được ta hay đó chỉ là thể thiện tinh thần sính Tây vẫn còn nặng trĩu?

---

Em không đọc nhiều về các sách Phật học như chị PC nên không biết các sách đó nói thế nào.

Khi đọc các sách có chút ít về triết thì thật tình là em chỉ đuợc đọc qua các tác giả Tây phuơng nên không thể so sánh được .

Còn nếu có thắc mắc rằng taị sao chúng ta là người ở phương Đông mà phaỉ theo vết cuả Tây phương khi tìm hiểu về triết học và triết Đông phuơng?
Em có thể đoán mò là nhìn về khiá cạnh triết học thì người Tây phương có caí nhìn tỉnh táo, cách trình bày và lý luận rành mạch, thuyết phục hơn nên người đọc ở một trình độ naò đó, cảm thấy dễ theo dõi và bị lôi cuốn hơn chăng.
Không biết có tác giả Đông phuơng naò luận về triết và triết Đông phuơng hay hay không, caí này thật tình là em chưa biết.
Tinh thần sính Tây? Em chẳng biết cái mùi sính Tây nó ra làm sao. Cái gì em có được thì em đọc, mà có được nhưng đọc chán quá thì em bỏ ngang.

Em chưa được đọc các tác phẩm khác của Hermann Hess như Nhà Khổ Hạnh và Gã Lang Thang hay Đôi Bạn Chân Tình nhưng đoán chắc cũng hay tương tự như CCDS khi tác phẩm cũng nặng hơn về triết và lồng trong bối cảnh liên quan đến tôn giaó.

Nói ra ngoaì lề một chút, không phải tác giả Tây phương naò cũng viết hay khi viết liên quan đến tôn giaó của Đông phương (ở đây là đaọ Phật), nhiều tác giả Á châu cũng vậy vì họ để cho tác phẩm cuả mình nhuộm màu sắc huyền bí hoặc mê tín quá nên em đọc cho biết thôi chớ khó mà nghiền ngẫm được. Nhiều sách bảo, cứ tin đi, đừng hoaì nghi gì hết, niềm tin không thể đi đôi với sự hoài nghi. Em thì thấy...
Ý chủ quan cuả em thôi nha.

quote:

---

Gởi bởi Tonka



Trong một post của XV ở trên có nhắc đến cuốn "Hành Trình Về Phương Đông". TK có đọc một cuốn có tựa như vậy nhưng không để ý tác giả là ai, nhưng dịch giả là Nguyên Phong. Nếu là cuốn sách của cùng tác giả thì TK thấy cuốn này hay, giản dị và...dễ nuốt hơn

---

Chị Tonka,
Cuốn sách chị nói ở trên không phải của ông Hermann Hesse, trùng tên thôi, phương Đông là cái gì hấp dẫn mấy ông Tây lắm hay sao í .
Cuốn chị nói, nó ở đây nè:
http://www.quangduc.com/...68hanhtrinhphdong06.html

quote:

---

Gởi bởi Huệ
Theo chị thấy, CCDS lôi cuốn nhiều độc giả và lôi cuốn nhiều độc giả đọc đi đọc lại nhiều lần vì tác phẩm chứa đựng những tư tưởng mà người đọc có thể liên hệ được nhưng lạ thay vẫn là những tư tưởng mới và kỳ bí. Những tư tưởng này kỳ bí vì mỗi lần đọc lại, chị vẫn khám phá ra những thấu hiểu mới …

---

Không biết cảm tưởng của em có giống chị Huệ khi đọc CCDS hay không nhưng ngộ nghĩnh là nếu em đọc một chuơng nào đó ngày hôm qua và hôm nay thay vì đọc chương tiếp theo, em lại mở nhằm ra chương cũ đọc lại thì lại thấy như mình vẫn chưa đọc nó.

Trong khi những chương cuối mới là đỉnh cuả tác phẩm khi Tất Đạt lắng nghe dòng sông (thiền ??) rồi giác ngộ thì em thấy hai chương “Giữa Xã Hội” và “Khổ Đau” thì gần với đời trần và biết đâu nhiều người cũng từng trăn trở như vậy. Khi em đọc chuơng “Khổ Đau”, phần Tất Đạt mê cờ bạc đỏ đen đó, càng tuyệt vọng với sự sa đọa thì người ta lại càng để mình bị nhận chìm vô đó một cách vô thức để trốn tránh mặc cảm.
Em nhớ cách đây nhiều năm, một lần em nhận đuợc thơ của một đứa bạn ở đông Âu, nó vốn là một đứa có cá tính và sống nội tâm, gia đình nề nếp, nó hỏi em tại sao khi nó biết nó sống buông thả như vậy là sai mà nó cứ tiếp tục để bị cuốn đi như thế, rằng nó đâu phải là đứa tệ hại gì … thì em trả lời với nó rằng nó nhận ra nó sai nhưng rồi nó mặc cảm tội lỗi nên nó muốn trốn tránh cái mặc cảm tội lỗi đó, nó laị càng lao vào sự buông thả để dối mình, để thách thức … rồi thì càng làm vậy nó sẽ lại càng tự dằn vặt mà đau khổ thêm, lún sâu thêm …
Khi đọc CCDS gần đây thì em thấy ông HH mô tả tâm trạng của Tất Đạt lúc đó thật không khác gì khi em trả lời với đứa bạn, rất gần với đời thường.

Chương “Đứa Con” cũng rất gần gũi với đời thường. Khi đứa trẻ hư hỏng, nó biết nó trái khoáy, nó muốn nguời lớn phạt nó, rầy la nó để uốn nắn nó nhưng nếu nó cứ đuợc nuông chiều, thì nó nổi đóa lên mà hư thêm. Đứa trẻ muốn người lớn phạt nó nhưng không ghét bỏ nó. Điều này lại làm em nhớ một lần có đọc một bài tự thuật của một người phạm tội, ông đó nói là hồi mới hư hỏng, ổng ước gì ba ổng rầy la, bắt phạt ổng để ghìm ổng lại nhưng ba ổng lại “sợ” ổng quá rồi chìu chuộng ổng quá làm ổng … bất mãn, biết mình sai mà lại cố làm cho … đã nư