Chào các bạn,
Dược sĩ Trần Việt Hưng,một thân hữu cuả SL vừa mới gửi sang SL bài viết về cây Hoa Vô Ưu dưới cái nhìn và phân tích dược tính của hoa này.
Trước đây DS Trần Việt Hưng đã gửi bài Cây Bồ Đề và Sung Ưu Đàm cũng được SL post ở mục MCTNTL này vì để cho các bạn tìm hiểu thêm các vấn đề có liên quan đến Phật Giáo một cách dễ dàng hơn khi dừng bước nơi đây. SL sẽ đưa các link về các cây này vào mục Cỏ Cây Hoa Lá để các bạn nào thích các hoa lá này tiện việc tham khảo.
Xin mời các bạn thưởng thức bài viết về Hoa Vô Ưu rất có giá trị của DS Trần Viết Hưng.
]
Hoa VÔ ƯU (Sorrowless)Hoa Ashoka (Vô Ưu) là một trong những cây linh thiêng tại Ấn độ. Ashoka, theo Phạn ngữ, có nghĩa là không gây ra ưu phiền..
Sách thần thoại Ấn giáo Ramayana ghi lại: 'trong thời gian bị lưu đày tại Lanka, Seeta đã bị Ravana lưu giữ tại AsokaVana, môt vườn cây Asoka. Vẻ đẹp của cây thường được liên kết với những Phụ nữ trẻ, xinh đẹp và người Ấn tin rằng, cây sẽ trổ hoa khi đưọc phụ nữ..chạm đến..Trong ngày Lễ hội Dohada, các phụ nữ trang điễm rực rỡ được mời đến đá nhẹ hay chạm vào cây bằng chân trái để giúp cây mau trổ hoa..Hôi Xuân Asoka-pushpa prachaayika là dịp các thiếu nữ hái hoa asoka để cài trên mái tóc.
Tín đồ Ấn độ giáo rất quý trọng Cây Vô Ưu, họ tin rằng cây là biểu tượng cho Tình Yêu, và là cây dâng tặng riêng cho Nử Thần Tình Ái Kama Deva : Trong ngày Lễ hội Ashok Shasthi, phụ nữ Bengali thường ăn nụ hoa, và phụ nữ Hindi uống nước có ngâm hoa Vô ưu với niềm tin rằng nhờ nước này họ sẽ bảo vệ được con cái..Người Ấn độ còn gọi cây là Anganapriya, có nghĩa là, 'thân thiêt với Phụ nữ', cây hoa được xem là nhạy cảm với sắc đẹp..Hoa sẽ mau nở khi được phụ nữ đụng đến ?
Hoa Vô ưu cũng giữ một vai trò khá quan trọng trong Truyền thuyết về ngày sinh của Đức Phật : 'Theo tục truyền, Hoàng hậu Mahamaya,khi đang mang thai, năm 563 trước Tây Lịch, đã rời Kapilavatthu để về quê sinh nở. Trong lúc ghé vườn Lubini (Lâm Tỳ Ni), bà đã hạ sinh Thái tử Tất đạt Đa, tay vịn vào một cành Vô ưu.'.(Ngày Phật đản thường được tín đồ Phật giáo diển trình bằng hình ảnh : Đức Phật từ cung trời Đâu suất cưỡi con voi trắng sáu ngà hiện xuống, phù hợp với giấc mộng của Hoàng hậu Mada, sau đó Đức Phật vào đời nhân lúc Thân mẫu giơ tay vịn cành Vô ưu trong vườn Lâm Tỳ Ni..Ngài liền cất bẩy bước đi , bay trên bẩy đóa sen..)
Một số nhà Phật học đã cho rằng Vô Ưu và Ưu đàm, nếu xét về biểu tượng và ẩn dụ, chỉ là 2 tên gọi của một cây, nhưng thật ra về mặt thực vật thì đây là hai cây khác nhau (xin đọc bài Ưu đàm)
.
Kinh Vô Lượng Thọ, tập Thượng, cũng không phân biệt giữa Vô Ưu và Ưu đàm khi ghi : ' Hoa Vô ưu; 'Vô lượng ức kiếp khó gặp, khó thấy, giống như hoa linh thoại, đúng thời mới xuất hiện..'
Tên khoa học và các tên khác:Saraca asoca (hay Jonesia Ashok) thuộc họ Thực vật Ceasalpinioidae
Tên Anh-Mỹ : Ashoka tree (Sorrowless tree), Sita-Ashok
Ấn độ : Asok, Asoka, Vanjulam..
Đặc tính thực vật:Giống Saraca, nổi tiếng do cho những chùm hoa rực rỡ gồm 11 loài cây thuộc vùng Đông-Nam Á. Cây có lẽ có nguồn gốc tại Ấn độ, Miến điện và Mã Lai. Nhóm Saraca được trồng để làm cây cảnh và để lấy hoa trưng bầy nơi các bàn thờ Thần Linh tại Á châu. Tại Ấn độ, cây mọc tự nhiên ở vùng Trung và Đông Himalaya, nơi cao độ lên đến 750m; tại các thung lũng Khasi, Garo va Lushai..
Tại Thảo Cầm viên Sàigòn có các mẫu cây Saraca indica, gọi là Vàng anh lá nhỏ và Saraca chinensis= S. dives, gọi là Vàng Anh lá lớn
Cây Vô Ưu thuộc loại tiểu mộc mọc tương đối chậm, cao 5-20 m, Thân không gai và nhẵn, màu nâu-xám. Cành phân nhánh nhiều tạo thành tán, gần như tròn. Lá kép hình lông chim chẵn, với 4-6 cặp lá chét. Lá có dạng gần như ngọn giáo thuôn, tù hay nhọn ở đầu, tròn ở gốc, dài 15-20 cm, rộng 5-7 cm, màu lục xậm, mặt trên bóng, mặt dưới nhạt hơn. Lá non màu hơi tím, xếp lại và buông thõng xuống Hoa màu đỏ cam, vàng-cam, sau đó chuyển thành đỏ đậm, mọc thành ngù đặc ở nách lá. Quả thuộc loại quả đậu, màu đen, dài 9-25 cm, rộng chừng 4cm, trong chứa 4 đến 8 hạt, hình cầu, chừng 35 mm.
Cây trổ hoa quanh năm, nhưng trong các tháng 2 đến 5, hoa có màu sắc rực rỡ nhất..Hoa có mùi thơm dịu, mùi thơm rất mạnh vào buổi chiều tối
Vỏ thân chứa :Tannin (6%), Catechol, Tinh dầu, Heamatoxylin, Ketosterol, Các hợp chất loại glycoside, saponin, hợp chất phức tạp chứa Calcium (C6 H10O5Ca), chứa Sắt. Các glycosides loại lignan : Lyoniside, Nudiposide, 5-methoxy-9-beta-xylopyranosyl(-)isolariciresinol, Icariside E3, Schizandriside. Các flavonoids có hoạt tính chống oxy-hóa như (-)epicatechin, epiafzelechin-> (4beta->8)-epicatechin, procyanidin B2 (Journal of Natural Medicine Số 61-2007)
Hạt chứa : lectin Saracin
Các nghiên cứu khoa học về Vô ưu:Dịch chiết bằng nước từ Vỏ thân được ghi nhận là có chứa 2 hoạt chất : một có hoạt tính kích thích và một có hoạt tính làm thư giãn bắp thịt nơi ruột non của chuột-bọ thử nghiệm. Hoạt chất cho thấy có thể kích thích bắp thịt tử cung, gây sự co thắt nhiều lần hơn và cơn co thắt kéo dài hơn.
Hoạt chất loại glycoside, tinh khiết hóa, kết tinh cũng gây co bóp tử cung, có thể dùng trong các trường hợp xuất huyết tử cung ( khi cần đến các alkaloid cùa nấm ergot). Ngoài ra hoạt chất này cũng hựu dụng trong các trường hợp xuất huyết nội mạc buồng trứng, rong kinh khi bị u tử cung, trĩ và kiết lỵ.
Trong Vỏ cây, còn có một hợp chất phức tạp, gọi là Phenolic glyco side P2 có hoạt tính rất mạnh trên băáp thịt tử cung.
Dịch chiết bằng alcohol từ Vỏ có hoạt tính kháng sinh trên nhiều vi khuẩn. Nước trích từ hoa tuy cũng có tác dụng kháng khuẩn nhưng yếu hơn và giới hạn hơn (Canadian Journal of Microbiology Số 53-2007)
Nước chiết từ vỏ cũng giúp gia tăng thời gian sinh tồn cho chuột bị gây Carcinoma loại Ehrlich, và làm giảm khối lượng của bướu ung thư loại Sarcoma tumourline S-180.(Indian Journal of Pharmaceutical Sciences Số 54-1992)
Lectin : Saracin ly trích từ hạt quả Vô ưu có hoạt tính kết dình chuyên biệt với N-acetyl-neuraminyl-N-acetyllactosamine. Saracin có hoạt tính tạo sự phân cắt nhân tế bào lympho nơi người. Saracin kích khởi sự bài tiết IL-2 của tế bào máu đơn nhân (người). Saracin có ái lực với các tế bào T loại CD8(+) hơn là với CD4 (+) và được cho là có những hoạt tính điều hòa hoạt động của Hệ Miễn nhiễm (Archives of Biochemistry and Biophysics Số 371-1999)
Vô Ưu trong Y-Dược Ayurvedic:Trong Y-Dược Ayurvedic (Ấn-độ-Pakistan), Vô ưu được xem là một vị thuốc của Phụ nữ, vị thuốc giúp phụ nữ giữ được' nữ tính', Cây Asoka được cho là cây bảo vệ sự trong sạch cho phụ nữ.
Cây được dùng rất phổ biến tại Ấn độ để trị các bệnh phụ khoa, đặc biệt là về tử cung. Cây được xem là có chứa các phytoestrogens, giúp cải thiện việc cơ thể phụ nữ sử dụng các kích thích tố..:
Để trị đau bụng, khó chịu : Đun vỏ cây Vô ưu với sữa bò, thêm một chút đường, lọc qua vải thưa. Uống mỗi ngày với mật ong trong 21 ngày.
Trị vết thương, đứt tay chân : Nghiền vỏ Asoca thành bột, trộn thành khối nhão. Hơ nóng khối nhão rồi đắp vào vết thương trong 2 ngày.
Trị rối loạn kinh nguyệt, rong kinh : Nghiền chung vỏ Asoca, Tiêu đen, trộn với nước vo gạo, uống với mật ong khi bụng đói , chỉ uống khi bắt đầu có kinh)
Tài liệu sử dụng:Từ điển Cây thuốc Việt Nam (Võ văn Chi)
The A-Z of Garden Plants (Bay Books)
Medicinal Plants of India (S.K Jain & Rob. DeFilipps)
Scientific Basis for Ayurvedic Therapies (Lakshmi Mishra)