Truyện dài


Núi sừng sững đứng cao ngất che kín cả vòm trời. Mây bay dồn dập mà vẫn không nuốt trọn dáng non. Rừng âm u, bóng chiều đổ ướt sũng. Chân đã mỏi rừ, đôi mắt cá như muốn rụng hẳn ra, nhưng đường đi vẫn mịt mù chưa thấy đâu là đoạn cuối.

Anh đưa mắt nhìn quanh một vòng. Trơ trọi, hoàn toàn trơ trọi, cho đến một túp nhà sàn chênh vênh trên núi cũng không có. Cố tìm vời hi vọng có một vết khói lam bốc lên để tin là mình không hoàn toàn cô độc mà vắng lặng vẫn hoàn vắng lặng.

Anh nheo nheo cặp mắt cố nhớ. Đúng rồi, đoạn này anh đã từng lăn lộn lại qua dạo đó. Có khi trời chập choạng tối mà vẫn còn gặp dăm cô gái thượng lầm lũi gùi củi trên lưng trở về buôn bản. Gặp anh, mấy cô chúm chúm che đôi bầu vú để trần, phà phì phì tẩu thuốc trên môi cho khói bay um để mắt anh cay, đừng tọc mạch chăm chú vào vú mớm họ.

Anh đã thực thà hỏi mấy cô : có gặp du kích đâu đây không ? Các cô lại nghĩ là anh bày chuyện chọc ghẹo, nhưng thun thút vung chân đi nhanh, tay nguây nguẩy xua ra phía sau, ngồn ngộn nói :
không thấy, không biết.

Họ đi một quãng xa rồi mà anh còn nghe cái giọng líu ríu của thứ ngôn ngữ nào lạ hoắc. Anh không trách họ vì cuộc sống xô bồ lẫn lộn nơi rừng sâu núi thẳm đã gây cho họ nhiều tang thương ngẫu lục, khiến giờ họ không tin ai được cũng đúng thôi.

Phương chi, lời già làng đêm nào anh dừng chân nơi nhà rông đã kể với anh : thằng tây nó lấy con gái buôn nhiều lắm. Con gái đẻ thì nó đã ra đi, thằng khác tới cũng lại bắt chước. Mày thấy con gái nào đẹp là tụi nó lấy hết. Bây giờ làng rặt con nít màu trắng không ra trắng mà xám cũng không ra xám.

Pháp đi rồi, người Việt thay. Người Việt xưng là Cộng Sản, xúi dân buôn theo kháng chiến, người tao bâng khuâng, họ gù lấy một số cô gái và rút đi sau đó. Bụng mấy đứa lớn dần, tao bảo Giàng không muốn đánh nhau, nhưng bọn con nít đẻ ra toàn là đẽo cây làm súng, rượt bắn nhau ùng ùng.

Ông nói : bây giờ con nít không chịu nghe người già. Người đẻ ra nó cũng thua luôn. Nói gì bọn con nít cũng cãi. Vú mẹ nó ôm bú kéo dài nhằng mà mẹ nói thì chúng lầu bầu bỏ đi.

Anh lắc cái đầu đau muốn bể. Anh gục gặc nói với già làng : chém giết làm cho ai cũng thích đánh bắn nhau, con nít ham hố thế sẽ còn đau thương dài dài. Ngày đó đơn vị anh chọn ngọn đồi cao nhất làm doanh trại. Đồn chế ngự trên đỉnh cao nên kiểm soát ba bề bốn bên những con đường xâm nhập. Đêm đêm nghe du kích di chuyển thập thò như chuột chạy, rồi lập loè trên buôn bản có bóng dáng xôn xao.

Sáng hôm sau, anh bủa ra thăm dò. Già làng đuổi xua : mày đi đi, kệ tao. Giàng bắt dân tao trả nợ, tụi tao phải vuốt bụng. Một số trai bị dẫn đi theo đêm rồi, giờ mấy con vợ đang khóc um sùm đó, mày chưa thấy hết nỗi khổ sao.

Anh nhìn quanh một vòng. Những cô gái dửng dưng thỗn thện những bầu ngực đen ngòm khóc sụt sịt ồn ào. Chẳng một ai thèm ngó đến anh. Trở về trại, anh viết một báo cáo gửi đi, nhưng tin tức vẫn u u mất hút.

Rồi có ngày lửa cháy rừng rực, súng nặng câu veo véo. Đích nhắm là cái đồn cheo leo của anh. Từ lỗ châu mai, anh nghe giọng hò nhau xung phong, cả tiếng kinh lẫn thượng. Anh bùi ngùi khi nghĩ đám dân buôn đã bị thuần hóa và tham dự vào trò chơi giết chóc rồi.

Lần đó, đồn anh không bị vỡ. Đạn mót chê câu đi vun vút để ngăn những đợt xung phong. Phía địch chưa nhắm nhổ đồn mà chỉ muốn tập dượt cho trai buôn quen dần súng đạn. Anh vaof thăm già làng, ông thở dài héo hắt : con trai buôn đã tập giết nhau.

Chập chùng bóng núi

(Cách đây mấy hôm ĐT tôi có gửi tiếp một đoạn cho truyện dài đang dang dở. Cất công ngồi gõ trối chết, nhưng khi bắt đầu gửi đi thì đột nhiên mạng diễn đàn bị vỡ. Loay hoay tìm mọi cách phục hồi bài đã hoàn tất thì không sao mò ra được nữa. Liên tiếp mấy ngày sau đó, mạng vẫn cứ âm u, bằn bặt, cho nên hôm nay phải tái tạo đoạn đã mất hầu phục vụ bạn đọc. Xin thứ lỗi cho.)


Đối đầu với phía địch tuy vô cùng gian nan nguy hiểm, thế nhưng anh vẫn thấy ít lo toan hơn là phải chạm trán với người của chính phe mình. Anh cảm thấy nhức đầu dữ dội, cố dằn lòng để đừng có đổ vỡ xảy ra, bởi vì trong chiến tranh mỗi mạng người đều rất quí.

Một ngày đẹp trời, anh được thường vụ đại đội báo có một người lính mới lên tăng cường cho đồn. Anh cho lệnh dẫn vào gặp ngay, song ông thượng sĩ có vẻ ngần ngừ, xin anh cho người lính nghỉ dưỡng vài hôm rồi sẽ trình diện sau.

Tuy thấy có sự gì lấn cấn mà anh vẫn chấp thuận. Rồi mấy ngày liền anh nghe rì rào lời đồn ra đồn vào về người lính này. Mọi binh sĩ đều có vẻ bất mãn về thái độ ngông nhênh của anh ta, nhất là cái vẻ ỷ lại của anh lính khi hăm he tạm ở đơn vị ít lâu rồi lại trở về thành phố nơi anh ta vừa rũ bỏ.

Ông thượng sĩ đại đội góp lời khuyên nhủ anh lính. Ông dặn anh ta đừng cứng đầu và hãy sống hòa đồng với anh em. Thoáng có lần anh nhìn thấy người lính ra vào doanh trại áo không bỏ vào quần và giầy thì lệt xệt chẳng cột dây.

Anh nhăn mặt về cái kiểu ba gai vô lối đó. Anh gọi thường vụ đại đội nhắn nhe dặn thằng nhỏ sửa đổi thái độ kẻo anh không kềm giữ sự giận dữ được. Người lính nghe ông già tỉ tê to nhỏ cười lên khục khục, khoe khoang về thế lực của gia đình anh ta. Hắn nói sở dĩ hắn bị đổi lên đây là vì hắn đã cậy dựa vào bố mẹ nên cấp trên tạm tống khứ anh đi cho đỡ vướng mắt.

Thế nhưng bố anh đã hứa chậm lắm chỉ 2 tuần sau là anh trở về. Còn mẹ anh thì dấm dúi cho mớ tiền to, kèm với các thức ăn ngon, bổ để anh mang đi và sẽ luôn nhắc nhở bố anh để câu chuyện của anh mau có kết quả.

Ngày anh cho gọi người lính vào gặp, chướng mắt vì vẻ lấc cấc của thằng em, anh cho lịnh thường vụ nọc ngay tên lính ra phết 8 roi cật lực. Thằng bé đau khóc như cha chết, nhưng vẫn hăm sẽ kiện về bộ TTM, anh giận điên đá thêm một phát và lệnh nhốt cát sô.

Anh cũng truyền đại đội chỉ cho ăn ngày một bữa, tội vạ gì anh chịu hết, chứ ở nơi đầu súng mũi đạn này mà không trị được thằng đầu gấu thì còn đánh đấm chó gì được với ai.

Cũng ngay đêm đó anh bố trí lực lượng làm một cuộc đụng trận giả cốt để mở mắt thằng lính bướng. Anh dặn thường vụ quá nửa đêm dựng đầu thằng lính dậy, giúi cho nó cây súng chỉ ra nằm phục con đường qua lại của giao liên.

Trong khi đó, anh cho một toán khác giả làm địch bắn vãi loạn xạ chỗ người lính nằm, và anh không quên dặn họ bắn cao cao phía trên đầu, để lỡ thằng chó chết có sợ quá són đái trong quần và vụt nhổm dậy bỏ chạy thì cũng không sứt một tí da.

Thằng nhỏ nhận lệnh vái ông thường vụ như tế sao, nhưng lệnh là lệnh, gan trời mới xin gỡ nổi. Tên nayf vốn là lính kiểng, cả đời quanh quẩn với phố phường, bạn bè với băng nhóm, xì ke, vũ trường, nên cóc phân biệt được loại vũ khí và tiếng đạn nào là của địch hay ta.

Khi nghe tứ bề súng nổ, hắn quay quay như con heo sụp bẫy và nằm lăn ra chết giấc một đống. Toán lính gác tìm đến nơi, vác hắn về. Khi tỉnh lại, họ kể công nếu chậm chân là anh ta bị tiêu dên cái chắc, còn không thì cũng bị dẫn vô chiến khu. Tên lính xanh lè mặt, nhưng thoáng biết ra cái chỗ yếu của mình.

Từ đó anh ta nhũn như con chi chi, áo quần vén gọn, thái độ nhún nhường, đối với đồng đội thân quen như ruột thịt. Hắn năn nỉ anh cho theo sát bên để học hỏi kinh nghiệm chiến đấu. Anh chuẩn thuận vui vẻ.

Thằng nhỏ mau tiến bộ, tập bò tập bắn ra trò, giờ đã có thể sử dụng nhanh vũ khí một cách chính xác. Có nhừng buổi chiều thầy trò ngồi đưa chưn trên lô cốt, nhìn theo áng mây trôi về tận cuối chân trời, hay dõi theo con đường mòn sau dốc doanh trại, anh lính đã lí nhí xin lỗi anh.

Anh thân mật xoa đầu anh ta như một đứa em. Tình quân nhân ngày một nẩy nở sâu đậm, người lính kể với anh vễ những thời gian sống vô vị đã qua, trút hết những tật xấu đa mang và có vẻ tủi hổ.
Anh an ủi người em thật chân tình và khuyến khích cố gắng vì cuộc đời chẳng bao giờ có đoạn đầu hay đoạn cuối.

Một hôm, anh bắt gặp người lính trẻ hí hoáy ngồi viết gì đó với cặp mắt sụt sùi. Anh lảng đi cho cậu ấy được tự nhiên. Anh bước ra phía sau đồn, nhìn khắp quanh một lượt, gặp con hoẵng đang hoang mang giữa những lớp kẽm gai.

Anh giật mình nhận ra vòng phòng thủ của doanh trại còn lỏng lẻo, sơ hở quá. Con thú đã chui vào không gặp trở ngại thì địch thủ ranh ma sẽ còn thong dong vào phá sự yên tĩnh của đơn vị anh hơn. Anh nghiền ngẫm nhìn ngắm vị trí đồn và trong đầu hiện ra một tờ trình cần được gửi đi ngay để xin tiếp liệu cần thiết cho hệ thống an ninh.

Anh hút liên miên hết điếu thuốc này đến điếu thuốc khác, nhả khói bay um khắp vùng, gõ ngón tay vào túi quần bộ đồ trận. Anh chợt cũng thấy thương cho bầy em và những người sống chết với nhau để chỉ mong đươc, yên ổn chờ một lần hòa bình.

Chiều xuống dần, tím lịm cả đồi núi. Những con chim vội vã bay về chỗ trú qua đêm. Sự hồi hộp bắt đầu úp chụp xuống khi bóng tối dần lan bôi nhọ khắp không gian. Tiếng máy điện vừa giật kêu sình sịch như chọc vỡ bóng đêm chập choạng đến.

Anh quay vào đồn. Thằng em rụt rè đến cạnh anh, trao cho anh một lá thư, nài nỉ ông thầy đọc. Anh bây bẩy đẩy ra vì không muốn đi vào cõi tâm tình riêng tư của từng thân phận. Người lính tâm sự đây là thư anh ta viết cho gia đình, với mục đích nhờ ông thầy xem và sửa chữa hộ.

Thấy vẻ thành khẩn của đứa em, nhất là nhìn vào sâu thẳm cặp mắt hắn, anh nhận được lẽ thiết tha từ đáy lòng hắn tỏa ra, anh nhận lãnh lá thư hẹn sẽ đọc. Anh cất lá thư vào túi, rồi đi bố trí các bộ phận cho việc canh gác đêm.

Mọi người thi hành chỉ thị của anh một cách nhẫn nại. Ngọn đèn điện tỏa ánh sáng khắp căn nhà, vỏn vẹn chỉ chừng vài chục mét vuông giữa một vùng bao la núi non dằng dặc. Nó âm thầm đập những nhịp đều đều như nhịp đập của những trái tim tràn ngập lòng yêu nước bao la.

Chập chùng bóng núi

Anh nằm đu đưa trên chiếc võng dù do người bạn tặng khi hay tin anh đổi đi đóng đồn trên buôn này. Ánh sáng vàng của vài ngọn đèn lưa thưa không đủ soi sáng mặt người, nên chỉ thấy lốm đốm như những vệt dầu loang.

Anh đưa chưn đạp vào cái cột chống đỡ lô cốt cho chiếc võng đong đưa chầm chậm. Anh nhớ lại về người lính, thằng đàn em bộc tuệch mà muốn làm mặt gồ với anh ngày chưn ướt chưn ráo mới nhập đồn.

Anh cảm thấy thương tuổi trẻ kiêu ngạo mà có hơi điên rồ đó. Anh không trách sự xốc nổi và phản ứng của lớp nhỏ mới lớn trước thời cuộc mà chỉ buồn quê hương chìm đắm lâu trong chiến trận, khiến cho những mảnh đời thơ ngây mất tin tưởng và định hướng rõ rệt.

Những bạn trẻ đó hoặc là vùi vào ăn chơi trác táng, hoặc là bỏ mặc thân phận mình, hoặc là dựa dẫm vào ảnh hưởng và thế lực của cha mẹ để tự tung tự tác coi nhẹ xung quanh. Đó là tâm trạng anh lính hâm ngày mới đổi lên đơn vị anh.

Sau này, khi thầy trò đã thương yêu quấn quít với nhau, trong một buổi ngồi tán gẫu trên bờ lô cốt, anh lính đã ngập ngừng gãi đầu gãi tai mấy lần mà chưa dám nói. Anh nhận ra vẻ lúng túng đó nên thúc giục có gì cứ xổ toạc xem sao.

Người lính đã thưa với anh : có nhiều điều em hiểu rất sai khi còn quanh quanh nơi thành phố. Thú thực lúc nhìn ông thầy lần đầu em có cảm tưởng như ông thầy giả bộ gồ ghề với bọn lính, chớ còn khi đụng trận thì lo tìm đường lỉnh. Bạn bè em vẫn mỉa mai các vị quan ấy chỉ có vẻ hung hăng khi về thành phố, coi thường hết mọi người và võ đoán nhạo báng các quan mượn tay lính lót đường để kiếm chút lon.

Anh nổi sung bất chợt. Anh văng tục cái rột : mẹ, thằng lính có cái *** gì mà lót cho bọn tao lên lon. Đúng, tao nhận có một vài ông quan súng ngắn vào vũ trường nhăng nhố, làm le với gái cho oai. Nhưng đâu phải tất cả đều y hệt như vậy, vì tất cả các người chỉ huy quân đội mà hèn nhát như họ thì giờ phút này chính mày cũng không còn ở gần được tao để ba hoa đấu hót. Bọn ve chai đã chiếm hết mảnh đất này và vặt từng thằng bọn mình đến không còn cả dế.

Người lính trố mắt nhìn anh lạ hoắc, không ngờ anh giận dữ đến vậy. Còn anh thấy vẻ bẽn lẽn của đứa em nên cũng vội hạ giọng kể lể : mình đừng chấp mấy cha nội phét lác đó, kệ họ. Mình chỉ nghĩ đến chính mình hiện giờ. Ở cái đồn lẻ loi này có gì để quan lợi dụng lính, để lính cúc cung phụng sự quan, mẹ, chúng ta chỉ có chung một nhiệm vụ là giữ đồn đừng bị nhổ và từng chúng ta đừng ngã gục.

Nói rồi cả hai thầy trò cùng rơm rớm nước mắt. Chiều đó hai người đều bùi ngùi khi trở vào trong ăn miếng lương khô.

Thấm thoắt thằng bé đã ở với anh được mấy tháng, chuyện ông bà già nó vận động trở về vẫn lơ là chưa thấy, rồi giờ nó còn bày đặt thư với từ gửi cho gái, lại cậy nhờ anh góp ý nữa chớ.

Nhớ vậy, anh móc lá thư ra âm thầm đọc

Tiền đồn ngày... tháng...
Ba má thương yêu

Vậy là con xa thành phố đã mấy tháng rồi, xa gia đình cũng ngần ấy thời gian. Ngày ra đi con nghĩ là khó sống sót được vì con quá yếu đuối, suốt đời bám váy của ba má. Thế rồi những gì con
sống ở đây hoàn toàn khác lạ, không giống như lời hát vẫn ông ổng trên vô tuyến.

Ở đây không có những vườn tao ngộ, không có những lá thư gửi hậu phương, mà tụi con luôn sống trong tình trạng căng thẳng đối đầu hằng giờ hằng phút với những người chỉ mong tiêu diệt mình. Tiếng súng đạn ở đây thật chát chúa, chỉ một chút sai sót là mạng sẽ tiêu vong, con không thấy chút gì giống với cảnh trên truyền hình mà người đô thị mỗi đêm xem, để thấy như diễn ra ở đâu xa lăng lắc.

Mấy tháng rồi, việc nài xin cho con trở về chắc là ba má lo chưa được. Hổng phải là ba má muốn bỏ rơi con, nhưng lỗi lầm quá khứ của con nặng nề quá, các bác ấy có muốn giúp nhà ta cũng không thể ngơ đi với kỷ luật.

Con đã quen cuộc sống đồng đội, chia xẻ với những bạn bè sự buồn vui, hồi hộp, nên giá ba má lúc này có lo cho con được về, chắc con cũng không tuân. Ba má tha thứ cho con lần đầu không vâng lời ba má.

Ba má cứ để con được ở đây thêm lâu lâu một chút. Con tin là con sẽ còn học được nhiều bài học quí hóa về sự yêu thương, về sự đùm bọc từ nơi người thầy và bạn cùng đồn với con. Ba má đừng lo con bị cơ cực, nhứt là má đừng lo nấu và gởi cho con những món ngon bổ như dạo xưa.

Ba má đừng cho là con giận dỗI gia đình. Ở đồn cao này, không chiều nào con không nhìn theo đám mây bay về phía thành phố để hỏi với lòng ba ra sao, má ra sao. Đó lòng con là như thế, song tại sao con cứ thấy sẽ vô cùng tội lỗi nếu con bỏ đồn này để về với ba má.

Nếu còn thương con, xin ba má hãy quên đi sự vận động mà ngày đi con hằng mong hằng ngóng. Ông thầy con đã dạy con nhiều điều lý thú, mà lý thú nhứt là đừng khi nào sợ hãi. Con đã vô lễ với ông, nhưng ông đã tha thứ cho con, hành động quân tử đó khiến con mở rộng tầm mắt.

Ba ơi, đêm nay ba hãy ngủ yên giấc nhé. Và má nữa, má đừng băn khoăn lo sợ cho con. Đã bao lần địch gọi loa hăm he phá đổ cái đồn cheo leo trơ trọi này, thế nhưng ngọn cờ quê hương vẫn ngày ngày bay lộng gió. Điều đó cho thấy họ cũng chẳng phải thần thánh gì và không phải tất cả việc gì họ muốn là sẽ thực hiện nổi.

Con tin là ngày nào nhóm thầy trò chúng con còn lo lắng, giữ gìn cho nhau thì ngày đó địch có định làm gì cũng khó khăn lắm. Ba má hãy giúp con củng cố lòng hi sinh vì nghĩa vụ, để con yên tâm thi hành cuộc đời lính thực sự hiện giờ.

Con hun ba, hun má và choàng ôm ba má chặt trong vòng tay quí mến của con. Xin Phật gia hộ cho gia đình ta để ba má bớt buồn. Cầu xin Phật cho quê hương ta sớm loé ánh hòa bình để những đứa con sớm về quây quần với người thân, với người yêu, với bạn bè.

Con của ba má



Anh kết thúc tờ thư với đôi mắt đầm đìa. Anh thấy đã hiểu lầm thằng em của mình. Anh cố gắng trấn tĩnh bằng cách đạp mạnh chưn cho cái võng quay tít lên.

Thế nhưng sự nhộn nhạo trong tâm anh vẫn không giảm mà càng khuếch đại lên trùng trùng như những vòng tròn nước loang ra trên mặt ao. Anh vùng ngồi dậy nói lớn một cách bâng quơ : đến giờ đi tuần rồi, đứa nào đi với tao.

Người lính đứng vọt lên chính là tác giả lá thư anh vừa nhét vội vào túi áo trận. Thầy trò lặng lẽ đi dài theo giao thông hào đến từng vị trí lính canh. Trời đổ sương ào ạt đến xoè bàn tay ra xa một chút cũng không còn nhìn rõ, và hẳn nhiên là rất lạnh.

Đêm cao nguyên ngủ đã lâu rồi. Họa chăng chỉ còn ánh đèn trong đồn như con mắt mở to theo dõi hoạt động đối phương định làm gì để tìm phương chống trả.

Chập chùng bóng núi

Già làng ngồi bập tẩu một mình trong góc. Căn nhà rông trống tuếch trống toác. Tiếng con trẻ văng vẳng líu lo. Bộ xương đầu con bò mộng lủng lẳng treo ngay cửa, gió đập phập phồng, hai cái sừng đen thui bóng nhẫy.

Nghe tiếng bọn anh, già làng ho khục khục rồi hỏi : thằng kinh, tụi mày đi đâu. Anh nói lâu không thăm, nên ghé. Già làng thở dài : tao nói rồi, mày đừng tới, Giàng thương mọi người, nhưng Giàng không ngăn đươc mũi tên, hòn đạn.

Già quay mặt đi, nhả khói thuốc bay um. Cũng cái mùi nặng ngai ngái. Anh thấy là dân tộc hút cần sa sao chẳng nghiện, còn thanh niên phố mạnh cui cui chơi vô bị vật lao đao. Đàn bà con gái dân tộc cũng có người chen chưn vô, cũng tỉnh bơ, nhổ phèn phẹt khắp nhà.

Anh thưa với già trên đồn buồn quá. Già thở dài lưu ý anh : đêm qua thằng Y Brom, Y Se có ghé về đây. Mấy con vợ ôm thương nhớ. Tao lo thằng kinh tụi mày mở cuộc kích, hai bên chạm nhau. Già ngưng bặt thở dài.

Anh cũng câm không nói. Già biểu : đây rồi mấy con vợ lại đẻ, con nít đầu gà đít vịt, cái óc thì của buôn còn cái tay thì của đảng. Tao sợ có ngày tụi bay chạm trán nhau.

Anh rùng mình khi nghĩ đến tình huống éo le. Y Brom, Y Se từng có hồi cùng anh đi săn dê núi. Chuyện đó giờ xa lắm rồi, gặp nhau có khi choảng chí tử. Thằng nào nhanh tay sống, thằng nào chậm chưn ngoẻo. Những người đàn bà lại khóc gào, bất kể là thị thành hay buôn rẫy. Cũng may là anh chưa có ai yêu và cũng chưa biết yêu ai.

" Lấy chồng đời chiến chinh, mấy người đi trở lại. Lỡ khi mình không về... anh không dám nghĩ tiếp mà mắt đã cay sè. Anh xin già làng vài miếng khô, già chỉ chỗ nói lấy bao nhiêu cũng được, của lã từ trời, từ đất, từ rừng, từ núi chớ có phải của mình già đâu.

Già chợt hỏi anh : tụi mày lo gì cho mùa mưa tới chưa. Gay lắm đó, Giàng nói năm nay sẽ có lụt và dân Jarai sẽ có chết chóc đó mày. Mắt già ướt sũng, anh làm dấu cầu xin sự mất mát sẽ không từ anh gây ra, nhưng biết đâu.

Anh và bọn lính ngồi nói dóc với già thêm chặp nữa. Lại kéo nhau lỉnh kỉnh súng ống bỏ về đồn. Già vẫn ngồi im không đứng dậy tiễn. Anh bước xuống cục gỗ sần sùi bắc làm thang mà nặng như lê cùm. Gió không ra mát, không ra nóng.

Chập chùng bóng núi

Nia lớn lên giữa buôn bản như một cánh hoa cô độc. Lần đầu gặp cô, anh đã nhận ra ngay vẻ đặc trưng ấy nơi cô. Nó có một dáng gì hoàn toàn xa cách, chìm chìm và lắng đọng của một người thiếu nữ, dường như không phải là người của làng nương hiện giờ.

Anh cố phân tích để tìm cái lai lịch của cô ẩn tàng đâu đó mà xin chịu. Già làng thấy anh đăm đăm nên có lúc đã ngập ngừng muốn nói gì đó, song lại thôi.

Điều mà anh biết chỉ là chút chi tiết Nia đã được theo học trường của sơ nên cô biết chữ. Anh đem nỗi bâng khuâng ấy về đồn, dấu kín không thố lộ cùng ai.

Những buổi chiều hoàng hôn, giữa màu tím lịm của không gian, anh đã đem sự nghĩ suy đó ra tự lật tới lật lui tra vấn mình, khi ra ngồi trên bờ thành lô cốt ngắm trông bóng mặt trời đang dần lặn.

Anh so sánh Nia với bông hoa lay ơn mọc dại giữa vòng kẽm gai để cố hình dung một sự tương đồng nào may ra có. Màu hoa thật đẹp, đỏ au dưới ánh mặt trời chiều, để rồi khi bóng tối dần ập đến thì màu hoa nhoè đi và biến dạng trong đêm.

Nia mộc mạc, nhưng trong sự mộc mạc vẫn toát lên một tâm lòng sôi nổi. Điều ấy anh nhận ra rất rõ khi nghe Nia chiết phân về tục lệ Jarai. Cô nói mà như đang rút hết ruột gan để giữ cho các bạn bè thôn bản cô không bị vấy bẩn vì những ý tưởng luông tuồng.

Nghe cô nói chậm chạp, anh cảm như đang có một búp sen trắng ngần đang nở dần trong sương sớm. Từ đó, anh lệnh nghiêm cấm các đứa em của anh không được sàm sỡ với các cô. Anh biết là quyết định này quá khắt khe vì những thằng em của anh phải sống ép mình hơn thầy tu ép xác.

Chiến tranh đã làm cho những nguồn nhựa dâng căng phải nén chịu bẽ bàng. Trí tưởng tượng của mấy đứa em nhiều khi cũng là một liều thuốc an thần để giúp con người có thể chịu đựng. Anh thương họ khi những đêm bắt gặp họ nằm co quắp trên poncho, tay thu vào bọc.

Anh biết đó là lúc họ đang thả hồn về một người yêu, người tình hay một bóng người nữ nào đó mà họ hằng mơ ước. Anh vẫn thường nửa đùa, nửa thật bộc bạch với lũ em : tao biết tụi mình đều cần đến một người đàn bà, nhưng giữa vùng heo hút này thì ráng chịu vậy. Mình chỉ dùng mắt để nhìn các cô ấy thôi, đừng để cô Nia mất tin vào bọn mình.

Anh còn nói thêm : ở đây mình rất cần họ, các cô sáng sáng còn lảng vảng đi qua và chiều chiều còn băng ngang triền đồi về buôn bản, ấy là thêm một ngày ta còn có sự yên tĩnh. Già làng trên kia là chỗ dựa của mình, các cô là những điệu múa xoè làm cho ta còn thấy mình hạnh phúc.

Bọn lính ngẩn tò te, song vẫn tủm tỉm cười ông thầy. Các cậu không thấy khôi hài vì lời ông thầy nói, mà bấm mắt nhau khi ông thầy lim dim nhắc đến tên cô Nia. Có đứa đã mạnh bạo đoán mò là sớm muộn gì ông thầy cũng thành người đầu tiên cột chỉ vào tay cô gái trên buôn rẫy.

Thế rồi, ngày tháng cứ trôi qua, ông thầy vẫn cu ki như những ngày mới đến, bọn lính em thấy tội nghiệp ông thầy. Những cuộc tình le lói giữa đanj bom thật vô cùng trắc trở, nó như bóng ma trơi chập chờn trong đêm vắng để hành hạ con người trong khắc khoải chờ nhau.

Thản hoặc đôi khi cô Nia có theo các bạn đi rẫy về. Gặp ông thầy cô chỉ bẽn lẽn chào rồi thanh thản bước đi, ông thầy cũng ngồi yên chẳng nhìn theo một tí. Ai có hỏi thì ông thầy tỉnh bơ nói : giặc giã mà đeo vợ con chi cho mệt.

Chập chùng bóng núi

Sống giữa đất trời cheo leo trên sườn núi, bốn bề đặc đầy những vòng kẽm gai, nhìn vào đâu cũng thấy mình chỉ có mình. Mùa nắng, mùa mưa leo heo chỉ là những con đường mòn xẻ chia ra tứ phía, lối vào tít tận rừng sâu, lối mất hút vào vũng sâu chập chờn ở tuốt phía dưới.

Điểm dặm cho vẻ đẹp thiên nhiên là vài bông hoa dại vươn lên từ một cơ duyên nào chẳng rõ rệt, chợt một ngày có một bông hồng óng ánh tỏa rung theo cơn gió. Người lính sẽ thấy bâng khuâng vì một nỗi nhớ nhà.

Điểm tựa của đồn là chút buôn ở co cụm một dúm phía xa xa. Tuy xa mà gần, tuy gần mà xa. Già làng thì lo lắng cho đám lính sống cu ki, nhưng có lúc già cũng phân vân vì những tình huống éo le của dân con già gây ra.

Giả như đừng có lởn vởn bóng ma chiến tranh lúc hiện lúc khuất thì bầu không khí có đâu phải ké né với nhau. Con người sẽ nhởn nhơ và coi nhau như cánh tay, bàn chân của cùng một thân thể. Còn bây giờ thì con nai, con nhím cùng ở chung một cánh rừng mà con này lo sợ bị con kia tìm cách tiêu diệt.

Thằng Y Brom, Y Se đó hồi nao từ buôn này lớn lên, ngày ngày đeo nỏ vào rừng săn con cheo, con sóc. Thản hoặc có lần phải đối đầu với hiểm nguy thì cũng là vì sợ con beo, con cọp bắt cái hồn đi mất. Còn bây giờ chúng lăm lăm cái nỏ vào bất cứ ai, bất cứ đâu, bất cứ lúc nào vì chính chúng sợ. Nỗi sợ của một tâm hồn bị khuấy động vì thời cuộc.

Cái buôn, cái rẫy vẫn là của họ mà khi về họ lại sợ. Họ rón rén đi, tai dỏng lên nghe ngóng vì họ biết rằng chỉ một chút sơ xảy mạng họ có thể bị toi. Vợ con họ vẫn còn lưu lại với buôn rẫy mà sao đường tìm về thăm vô cùng khăn khó, nhiêu khê.

Một hôm, hai đứa bò về giữa khuya. Đang nhón cái chân, thu cái bóng như con nai mơ hồ cảm thấy đang bị rình rập bởi con cọp dữ, thì bị Nia chặn hỏi : tại sao mày về nhà mày mà không thấy vui. Y Brom và Y Se giật nẩy người, gãi đầu gãi tai phân bua : chớ mày không biết là lính đang muốn giết tụi tao sao ?

Nia thấy đau cái đầu. Người này đổ là tại người kia mà họ phải bỏ đi để tranh đấu. Nhưng cô chẳng biết nói sao. Cô thở dài thậm thượt. Bữa sau, Nia tỉ tê đem câu chuyện nói lại với già làng, ông thở dài còn thiểu não hơn cả Nia.

Ông chỉ dặn Nia : mày đừng cho thằng kinh biết, tội nghiệp nó lại lo. Tao sẽ cầu Giàng đừng cho hai đứa cụng đầu nhau như con nai gặp con cọp, như con trăn chụp được con gà. Vì chắc chắn là tụi nó sẽ khó giữ được cái tình thân nhau như dạo xưa.

Già làng lắc lắc cái đầu như vừa đi dưới trời mưa về. Lắc hoài mà những giọt nước vẫn không hết. Nia nhắc ông : có giọt nước nào đâu mà già lắc dữ vậy. Hai ông cháu sặc lên cười.

Chập chùng bóng núi

Nhiều lúc chính anh cũng tự tra vấn mình : phải chăng cuộc sống bó rọ đã khiến anh trở nên quá khắt khe với bọn đàn em dưới trướng. Đã từng xẻ chia với họ những phút giờ căng thẳng bên cái chết, cũng đã từng kiêng khem suốt năm dài tháng dặc vì thiếu một tình cảm con người, cho nên anh đã từng bắt gặp trong mắt họ một tia nhìn hằn học, vằn đường máu.

Anh nghĩ là những chất chứa hận thù đó có thể một ngày nào nhân lúc địch mở cuộc tấn công, tên lính thù anh có thể tương kế tựu kế sẽ ban cho anh một viên đạn ân huệ mà sẽ chẳng có một ai dò ra được nguyên nhân cũng như hung thủ.

Thế rồi anh tự hỏi lòng liệu anh có sợ không. Đời lính tráng là như thế, làm ân cho nhau chín lần mà chỉ cần một lần từ khước không thỏa mãn yêu cầu của họ là đã có hận thù giăng mắc. Có anh lính nào chẳng muốn lâu lâu được một kỳ về thăm nhà. Vợ đau, con yếu, bố mẹ mới mất, trăm ngàn lý do người lính gợi ra để đươc dăm ngày phép.

Đừng hỏi các lý do nêu ra có chính đáng hay ngụy tạo. Đừng vội đánh giá bậy là anh chàng đã nhớ vợ nên tạo cớ về hú hí với nhau. Cấp trên cần một điện tín làm bằng ư, dễ ợt, chỉ cần dặn dò người nhà hay bạn bè đến bất cứ một bưu điện nào ngoáy lên vài chữ vô tội vạ và gửi đi, sẽ chẳng một ai điều tra coi đó là chân hay giả, thực hay hư.

Có anh một năm đến mấy lần xin đi vì một lý do như nhau. Có anh quên đi là vừa xin về thăm vợ đẻ lần trước thì vài tháng sau lại cũng xin về vì vợ lại đập bầu. Anh đã phải bật cười vì những bức thư ngô nghê ấy để mà thương cho bọn lính đàn em.

Cuộc chiến này đâu phải chỉ một ngày, một tháng, một năm mà định được ai dành phần thắng bại. Chính khung cảnh rừng núi ngày nào cũng giống ngày nào, quanh đi quẩn lại vẫn là cái đồn cheo leo trên chập chùng bóng núi, ăn xong lại đi ra đi vào nhìn mây bay, mưa đổ và chờ chẳng biết chờ gì, đến anh cũng còn thấy chảy thiu chảy thối, bã cả tâm hồn ra.

Vậy mà có những lúc anh đành phải từ chối lời xin của thằng em để rồi nhìn mắt hắn long lên xòng xọc, anh cũng cảm thấy ớn. Đến khi tiếng súng uy hiếp nổ dòn, trước mặt sau lưng đều có giọng người kêu hàng, anh mới thấy hết ý nghĩa của cuộc đời làm lính.

Anh chàng không được anh cho phép đã mon men đến cạnh anh xin được cùng anh chiến đấu. Hai người cùng đứng bên nhau trong giao thông hào để cùng hứng những tầm đạn vun vút bay qua, rồi cùng liên thủ chống trả những đợt biển người ồ ạt.

Bom, đạn, tiếng hét, tiếng la uất hận ví trúng đạn đâu đây làm cho mọi tế bào, mọi sợi dây thần kinh đều căng ra tột độ, chính lúc ấy anh thấy ân hận về quyết định quá sắt thép của mình. Lỡ lần này đạn không tha thằng nhỏ thì liệu nó có an lòng nhắm mắt từ giã cuộc chơi.

Lúc ấy, anh chiến đấu mà luôn âm thầm cầu xin cho thằng em lành lặn. Anh hứa ngay khi tiếng súng trận tan, anh sẽ ưu tiên cho nó mấy ngày phép ngắn ngủi. Anh tự nhủ lòng nếu số mạng dành cho đồn anh bị đổ vỡ thì anh sẽ xua cho thằng em thoát đi để may ra nó còn có một đường về.

Đang lúc thập tử nhất sinh như vậy thì anh nghe thằng em nói bên tai : ông thầy đừng chia trí, giặc chỉ hù thôi, em nguyện sẽ sát cánh với ông thầy, dẫu cho có bề gì, ta cũng bên nhau.

Anh đã đầm đìa nước mắt, những giọt nước mắt tự hào và bừng sáng tình yêu thương đồng đội. Lần đó đồn vẫn vững, cả thằng em cả anh vẫn sống sót bên nhau. Buổi chiều hai thầy trò ra sau đồi gặm nhấm nỗi đau về những đồng đội đã ra đi đột ngột, thằng em đã thưa với anh : ông thầy, mỗi người đều có một số phận, không phải dễ ai giáp mặt với chiến tranh đều uổng oan chết hết.

Anh xoa những ngón tay lên chót mũi, cái chót mũi vốn dễ bị dị ứng vì khói bom và xúc động và bâng quơ hỏi lại thằng em của anh : chứ cậu không giận vì bị cấm phép sao ?

Thế rồi giữa cảnh trời đất bao la còn ngập ngụa mùi tử khí, hai thầy trò đã ôm lấy nhau, chẳng ra khóc, chẳng ra cười. Ôi tình anh lính chiến sao ngặt nghèo mà lại hoành tráng đến vậy. Cảm tình này dù cho có trăm lời ca, vạn lời thủ thỉ mỗi đêm của người em gái hậu phương hay của mối tình học trò lãng mạn thì cũng chưa thể hiện đầy đủ được ý nghĩa cao sang của những người mong manh giữa sự sống và sự chết đời lính.

Thử máy. Hôm nay tôi có edit một đoạn bài lên diễn đàn này nhưng bị từ chối vaf bị xóa mất tiêu luôn. Bữa nay thử chuyển lại, nếu được sẽ dăng tiếp đoạn kế của truyện dài này.

Chập chùng bóng núi

Cũng thời gian đó, ở buôn, Nia cũng đang nghĩ nhiều việc. Mùa mưa đã về rồi, như muôn đời đổ vùi lên nhà rông xối xả, như lật tung kiếp sống của người trên bản. Những mùa mưa xưa, trời đất tuy có khắc nghiệt, nhưng ai ai cũng còn ở cạnh bên nhau, tình nghĩa còn lưu giữ với nhau.

Không đi rừng, đi rẫy được thì mọi người quanh quẩn ngồi quanh nhau trên nhà sàn. Già làng chia xẻ tâm tình với đám trai vừa lớn. Khói thuốc phả sặc sụa khắp nơi, cả bà già, cả các cô gái, cả bọn trẻ lóc nhóc đều thi nhau hút lấy hút để cho tan đi khối đặc của không gian đang đè ập xuống cuộc đời.

Nhìn vào đâu cũng mịt mù mọng nước. Mưa trắng xóa khắp trời, vung vẩy bàn tay mù mù xóa nhòa hết núi non, thôn rẫy. Nước mênh mông dâng khắp con khe, ngọn suối, duềnh lên đến nửa thân các cây mọc ở chỗ thấp.

Hết rồi những buổi đi rừng, đi rẫy về chị em tắm rửa đùa nghịch với nhau. Những tiếng cười vang vút lên mọi ngọn ngành cây cỏ. Chị em thanh thản khoe nét đẹp trời cho với cây lá nước dòng. Các bộ ngực khoẻ mạnh vẫy vùng theo ngấn nước. Các bà, các má cũng chia xẻ niềm vui thanh thản với các cô.

Nước suối thiên nhiên rất mát, người thượng du thừa hưởng ơn trời đất ban cho. Giải cơn khát, xoa bóp những bắp thịt, mân mê những ước nguyện để tất cả sẽ bùng lên tỏa ngất trời cao. Năm nào buôn cũng mở hội để trai thanh gái lịch cột chỉ vào tay nhau, dân số vì đó càng đông thêm và hội hè càng rền vang cồng chiêng, điệu múa.

Vậy mà oan khiên từ đâu đột ngột kéo về, rùng rùng như phong ba gió cuốn, lôi tuột mọi sự bình thường biến thành cơn bão hung hăng. Cuộc sống bị đào xới, lật tung lên thành các mảng vụn, ai cũng hoang mang, hồi hộp vô cùng.

Bọn trai đã bàn nhau bỏ cái tên, cái ná, bỏ rừng buôn để đi núi. Và một vài người đã đi khi có kẻ đến đón. Từ đó buôn đã thành chia cắt trong lòng, có nhà mong mỏi đợi chờ, và già làng lại thêm nhiều vết nhăn trên trán. Già thở dài thở ngắn rất nhiều, có khi lặng im ngồi cời mớ than mà lòng đảo điên muôn ngả.

Mấy thằng Y Brom, Y Sê như con cầy, con cáo lâu lâu lại ghé về bản. Miệng chúng giờ có con rắn, con rít bò nên lời gây nên những cái lườm cái nguýt nhau như dao bén. Vợ chúng xa lánh mọi người, mắt vằn lên tia căm thù đỏ kệch.

Với Nia, họ trề môi dè bĩu, nhất là khi thấy cô tỏ ra lo lắng cho cái đồn ở trên kia. Họ xì xào bỏ đi khi thấy Nia xuất hiện. Họ dấu Nia mọi điều, với già làng họ cũng nhấm nhẳng như vậy. Những lần buôn mở hội mời lính trên đồn cùng dự, họ viện cớ con đau bận việc mà không ra. Họ ru rú trong nhà và nhổ toẹt toẹt mỗi khi nghe tiếng cồng bập bùng vọng lại. Đêm đẫm lặng rình rập, họ chờ một ngày cái gai bị nhổ đi, chồng họ đã nói như thế, đã hứa như thế.

Bây giờ mùa mưa lại về. Mưa xóa mù dáng núi, mưa giựt nát rừng sâu, mưa dập dồn tâm sự, thời gian ưu đãi cho những mưu toan sớm được thực hành. Nia lo lắng chỉ sợ anh ấy và những người bạn bị gặp nạn.

Hôm qua cô đã nhìn trời mà lo ngại tăng nhiều. Cái đồn nằm cheo leo không còn trông thấy nữa. Mây đã che, mưa đã xóa, ngút ngàn, chênh vênh, buốt giá. Nia chỉ còn lờ mờ hiểu là ở chỗ đó, song lại mù tịt không hiểu họ hiện ra sao.

Những con đường đưa lên đó đã bị cắt đứt hoàn toàn. Nước tràn đầy khắp cả, có là sức trời cũng bất lực chẳng thể vượt qua. Nước cuồn cuộn cuốn phăng mọi vật cản trở, bứt đi những chướng ngại còn mạnh, còn cứng, còn to gấp mấy so với thân người.

Nia đoán biết mà không làm gì được. Đã lâu rồi anh ấy không còn đi lại thăm buôn, kể từ mùa gió lào đốt hao sinh lực mọi người. Nia đã thoáng nghe được lời xì xào của gia đình những người bỏ bản và cô đã đem lời đó thưa với già làng.

Ngày anh ấy được già vời đến, cô thập thò nghe ngóng về lời hai người to nhỏ với nhau. Cô lo lo vì những nét đăm chiêu khi anh ấy trên đường từ giã. Nia đã âm thầm cầu xin Giàng che chở cho anh, cho cái đồn lẻ loi trên đó.

Nia đã nhiều lần tự hỏi có thâm ý gì với anh ấy chưa. Cô không phân định rõ rệt ý nghĩ này, song cô chẳng hề muốn cảnh rừng thiêng đất trọng phải nhuộm máu trùng trùng. Y Brom, Y Sê là người của buôn, anh ấy dù không lớn lên từ bản, nhưng họ đã có lần cùng đi săn với nhau, tại sao lại trở thành thù hận.

Chập chùng bóng núi

Đang nghĩ vẩn vơ, bỗng đâu tiếng sét đánh nhá lửa. Tia chớp vẽ ngùng ngoằng, lóe sáng cả một vùng rồi ùng ùng chạy tan vào cuối bản. Nia dõi theo tia chớp lòng rộn lên với âm vang của tiếng nổ leo chót vót tầng trời.

Cô hình dung tiếng sét vừa vỗ vào đâu đó. Cô ngước nhìn lên phía đồn, sự im lặng tái tê chẳng đem lại cho cô một chút gì rõ rệt. Lòng cô sôi sục, nặng chình chịch, âm u như rừng, như bãi. Chả hiểu sao cô lầm thầm khấn nguyện : Giàng ơi, xin Giàng làm sao cho con biết đồn anh hiện thế nao.

Nia đưa tay chặn lên ngực. Bàn chân chạm vào vùng căng cứng, dù đã qua một lớp vải, Nia vẫn thấy ấm áp như đang được bàn tay anh đặt lên. Mặt cô bỗng đỏ bừng, cô nhìn quanh như sợ ai bắt gặp.

Tiếng già làng ho sù sụ, đốm lửa hút lá thuốc lóe bùng và dịu tắt vội vàng trong đêm. Nghe tiếng được tiếng mất của Nia, già cất giọng hỏi : con nữ, mày chưa ngủ sao ? Ông bỗng thấy mình lỡ lời, ông hiểu mưa gió này ai mà ngủ cho được. Huống gì con nhỏ này...

Ông nhớ ánh mắt của thằng kinh khi nghe ông dặn dò giữ cho đám lính đừng sờ bậy gái bản. Ông cũng nhớ nỗi thẹn thùa của Nia khi nghe ông ướm hỏi thằng kinh có muốn lấy vợ buôn thì ông làm mai cho.

Không ngờ lời nói tầm bậy của già làm cho con nhỏ lao chao từ đó. Già não nùng mỗi khi con nhỏ vụng trộm nhìn về hướng đóng đồn. Con nhỏ thẫn thờ như đánh mất chiêng cồng hay ché rượu. Lâu lâu thấy lính đồn chưa ghé qua, con nhỏ mộng mị thấy thương. Ngồi đâu chẳng nhúc nhích, già nghĩ giá ruồi có bu chắc con nữ cũng chẳng thèm đuổi.

Có một lần, già trêu : hay là mày nhớ thằng lính đồn. Con nhỏ đã vùng vằng bỏ chạy tít vào rẫy ngô cạnh đó. Già thấy nó lao đi mặc cho lá bắp cứa vào thịt da, già chắc là nó giận già ghê lắm. Khi quay về nhà rông, con nhỏ phụng phịu đầy một đống. Già vả lả hỏi, chẳng thấy nó trả lời, mặt lúc nào cũng bụ xụ, khó đăm đăm. Nó giận già đến mấy bữa mới hết. Lần thằng Y brom, Y Sê kéo về, mấy con vợ càm ràm hăm he chuyện gì đó, con nhỏ lo ra mặt. Nó hối già báo cho thằng kinh đến nghe.

Khi hai cái đầu chụm vào nhau thì thầm, già liếc thấy con nhỏ vờ lảng xà lơ, mà tai thì dỏng lên nghe ngóng. Lúc thằng kinh đã bước xuống khỏi nhà rông rồi, con nhỏ vẫn nhấp nhổm nhìn theo. Rột cái, thằng kinh quay lại, trở ngược lên xì xào lời cuối với già, con nhỏ ngượng nghịu, thẹn thùa tội nghiệp.

Hiện giờ, mùa mưa về, không nói ra già cũng biết là con nhỏ lo nhiều hơn nữa. Trong thâm tâm nó, già thấy sự nôn nóng dâng cao. Nó suốt ngày nhìn trời nhìn đất, đêm nói huyên thuyên nho nhỏ một mình. Già cố lắng nghe nhưng chỉ xì xào có tiếng gió.

Nhiều phen già đã nghĩ : hay là con nhỏ cầu xin Giàng. Cầu cho bản làng buôn rẫy thoát khỏi cảnh giao tranh. Hay cầu cho mùa mưa mau chấm dứt. Nhưng rồi già tìm ra được sự thật : con nhỏ cầu cho thằng ở trên đồn. Vì già nghe hơi cầu của nó thật vô cùng tha thiết.

Già biết là chẳng có lời cầu nào khẩn khoản bằng lời xin cho người yêu dấu của mình. Già biết con nhỏ đã say đậm thằng kinh trẻ. Thế này là Giàng đã đem họa đến buôn rồi. Thằng Brom, thằng Sê hay thằng lính hẳn phải có đứa còn, đứa mất Liệu ngay trong mùa mưa này hay bao giờ đây.

Già làng và Nia cứ dấu ôm thâm tình của nhau bằng một vẻ điềm tĩnh. Mà thực ra cả hai đang sùng sục sôi như vạc dầu. Tuy cùng ở chung nhau trong nhà rông, nhưng tâm hồn mỗi người lại xuôi về một bến. Nia cứ lầm lũi với những lượn sóng dồn dập phá vỡ tung mảnh hồn mình, còn già thì bét be vì những lao xao trong nỗi chờ, nỗi đợi.

Người miệt xuôi khi thương ai chẳng biết có mê mệt vì nhau chăng, chớ kẻ buôn rẫy đã chót thương ai thì níu chặt vào hồn. Thằng kinh tuy chưa hứa hẹn hay buộc chỉ vào tay con nhỏ, nhưng tại già đã mớm cho chúng nhìn vào mắt nhau. Bây giờ con nhỏ liêu xiêu thấy tội nghiệp. Già cứ thờ thẫn thở dài, đốm lửa càng lóe mau như để đốt tan mớ phiền muộn đang nhóm lên trong cõi lòng nhăn nhúm của già.

Bỗng già cất giọng khan với Nia : con nữ, mày hãy cố ngủ đi, khuya rồi. Từ mai, tao sẽ cùng cầu Giàng với mày. Nhưng già lại bối rối vì cầu thì cầu cho ai và bỏ quên ai. Già như con tằm bị quấn rối trong cái kén.