Dà... em chào mấy chị.
Trong sleeping beauty thì beauty là danh từ, và sleeping là động từ ở participe present nghĩa là "đang" xảy ra khi câu chuyện được nhắc đến. Thành ra để dịch cho thiệt xác đáng nó phải là "giai nhơn (đang) yên ngủ", hổng có giấc giếc chi dzáo trọi, bị vì thêm chữ giấc dzô chữ ngủ sẽ biến ngủ thành danh từ, làm nghĩa chệch đi... 30 độ (đừng có hỏi vì sao 30 mà hổng 15-20 hay thậm chí 50 hén)
Hổng rõ bài viết về cuốn phim đã viết như thế nào, dùng term "sleeping beauties" ra sao, thành hổng thể đoán nổi việc nó được phiên dịch thành "giấc ngủ giai nhơn" có thoát ý không nữa ?
Nghe sleeping beauty thường người ta (cả việt lẫn anh) hiểu liền là chuyện chi, nhưng nghe giấc ngủ giai nhơn thì người việt liền ấm ớ, hổng rõ ý tác giả đang tính gì. Chừng nghe công chúa ngủ trong rừng cái họ mới à lên một tiếng.
Thế nghĩa là... phiên dịch ngôn ngữ khó vì người dịch phải hiểu biết, hổng chỉ chuyện sách vở bài bản, mà còn phải biết cả những cái hổng bải bản chi ráo ẩn chứa đằng sau ngôn ngữ ấy, có thế bản dịch mới "sống động" và lóng lánh sắc mầu (ghê chưa, xài chữ nghĩa dzăng dzẻ chưa).
Phiên dịch dễ là phiên những chuyện khoa học thuần túy. Chữ nghĩa khoa học nó vốn cức ngắc cứng còng, viết sao hiểu y chang dzậy. Phiên dịch dễ khi nguyên bản xài những chữ dễ, đọc cái hiểu liền. Nguyên bản trúc trắc trục trặc, đọc không thôi đã bá thở đường tà, nói chi tới diễn ý nó ra tiếng khác, trần ai khoai củ chở hổng dỡn ha !
Em nghĩ... văn chương anh pháp có cấu trúc khác văn chương việt, nên khi học sinh ngữ, ngoài analyse grammaticale người ta còn học cả analyse loqique. Tiếng việt mình có analyse grammaticale nhưng (y hình) thiếu analyse logique, hoặc nếu có (chắc) cũng sơ sài.
Analyse logique cắt câu văn dài ra thành từng câu nhỏ kêu bằng mệnh đề. Một câu văn dài bao giờ cũng có một mệnh đề chánh và các mệnh đề phụ. Khi học analyse loqique rồi trẻ con sẽ viết văn và đọc văn hoàn chỉnh hơn.
Em nghĩ... những dịch giả tào lao của các báo online tiếng việt trong nước đã không có nhiều lắm những căn bản ngôn ngữ này. Đụng một câu văn phức tạp, với các mệnh đề chánh phụ tùm lum, họ bỗng sanh lúng túng, hổng thể hiểu rõ ràng ý tưởng của người viết (chưa chừng người viết cũng thiếu căn bản nên viết tào lao luôn) thế là họ dịch "word by word" cho ăn chắc. Bản việt ngữ bỗng rối tinh lên vì những chữ "người mà... cái mà... khi mà... lúc mà... chỗ mà..."... Người đọc ngẩn ngơ ấm ớ rồi bí lù luôn cho gọn.
Chưa kể là đã rất thường khi câu mệnh đề phụ bị gắn lộn chỗ, ý tưởng bỗng thay đổi, vị dịch giả ấy đang thiệt sự... sáng tác, than ôi !
Em ha ? Biểu dịch chuyện khoa học thì có thể em còn dám, biểu dịch chuyện văn chương là em xanh mặt liền. Vì rằng ngay văn chương nguyên tác cũng đã đầy sắc màu, đọc chưa chắc hiểu thì nói chi tới dịch.
Amen.
Good day hết mấy chị.
*
TB :
Em vừa mới vào topic du lịch âu châu đọc. Vui quá xá vui. Mấy chị đi chơi tới mỏi cẳng hén.
Mèn ơi... chỗ ni mấy chị nói chuyện xã hội thường nhựt mỗi bữa ở châu âu, sốt dẻo quá xá sốt dẻo. Để rảnh rảng em dzô đọc ké.
Dà... mới dòm một bài viết sưu tầm từ net của chị VHP nè nha, dòm cái tựa rồi đọc nguyên bài, em thấy nó hạp quá xá với chuyện mình đang bàn đây nha, nên em mang dìa cái tựa thông tri cho mấy chị biết. Tựa nó nguyên con như dzầy :
"Chiến dịch an ninh chưa từng có bảo vệ Obama"Chỉ cần đọc cái tựa thôi là ta đã có thể đoán ra đây là một bài văn dịch sát sàn sạt, word by word. Thì như làm vậy. Nó tối nghĩa quá chời luôn !
Vì nhóm chữ "chưa từng có" đứng sát liền với "bảo vệ" và tựa đề kết thúc với tên tổng thống hiệp chủng quốc Obama, nên người đọc mới đoán ra rằng, ý của nó là... teng teng teng tèng... "chiến dịch an ninh dùng để bảo vệ Obama, là chiến dịch chưa từng thấy trước đây".
Hiểu được như vậy rồi thì ngó lợi cái tựa người ta ngẩn ngơ, bị nó có thể hiểu sai lệch, và sai lệch ni tới 180 độ lận.
Sau đây là hai nghĩa đối chọi, hiểu theo cách ngắt câu khác biệt.
-
Chiến dịch an ninh - chưa từng có bảo vệ Obama : Obama không hề được chiến dịch an ninh bảo vệ bao giờ
-
Chiến dịch an ninh - chưa từng có - bảo vệ Obama : Obama được bảo vệ bằng một chiến dịch an ninh chưa từng thấy trước đây.
Tiếng việt của câu dịch ni là thứ tiếng việt tối nghĩa, ngớ ngẩn tới nguy hiểm bị nó có thể quay lợi đâm sau lưng chiến sĩ (dịch giả) một dao trí mạng !
Phần "tả cảnh tả tình" dịch phía dưới - về cách tổ chức, phương pháp, nhơn sự và chiếc máy bay Airforce của tổng thống - đọc đui mắt luôn...
Rồi dịch sao cho sáng nghĩa hở ?
Dà... mấy chị dịch lợi đi cho em hiểu với, em cám ơn trước.
