Cha và Con Trai
Bài 2

Gần đây chúng tôi có trình bày về những tâm lý phức tạp của mẹ chồng và nàng dâu để chúng ta biết tại sao giữa hai nhân vật này thường dễ có sự căng thẳng, hoặc công khai hoặc ngấm ngầm. Chúng tôi đã dựa vào quyển sách tựa đề "Người Đàn Bà Thứ Hai trong Hôn Nhân của Bạn" do Tiến sĩ Norman Wright viết, để nêu lên những ảnh hưởng mà các bà mẹ thường để lại trên con trai. Người cha trong gia đình cũng giữ một vai trò quan trọng trong mối quan hệ giữa mẹ và con trai nên hôm nay chúng ta nhìn vào ảnh hưởng của người cha đối với con trai.

Chúng ta thường nghe các bà vợ than phiền là chồng mình chẳng bao giờ để lộ tình cảm. Ngoại trừ những lúc nóng giận, còn ngoài ra, vợ con ít khi nào biết các ông buồn hay vui; lo lắng, sợ hãi hay sung sướng, thỏa nguyện. Có những ông chồng chẳng bao giờ biểu lộ tình thương đối với người trong gia đình, dù là đối với vợ con, là những người gần với các ông hơn hết. Câu mà nhiều người con thường nói là: "Tôi biết cha tôi thương tôi nhưng ông không bao giờ nói với tôi lời yêu thương. Lúc nào ông cũng nghiêm nghị, lạnh lùng. Tôi cũng thương cha nhưng ít khi nào dám đến gần nói chuyện với cha." Người thì nói: Tôi thương cha tôi lắm nhưng không dám nói ra vì không biết ông sẽ phản ứng như thế nào!" Tại sao với mẹ chúng ta cảm nhận được tình thương và sự gần gũi còn với cha hầu hết chúng ta đều sợ, không dám đến gần, dù biết là cha cũng thương mình? Lý do là vì người mẹ bày tỏ tình thương cách rõ ràng, tự nhiên, trong khi đó cha, đặc biệt là những người cha trong các thế hệ trước, ít khi nào có cử chỉ hay lời nói bày tỏ lòng thương yêu đối với vợ con.

Suốt bao nhiêu thế hệ qua, không những trong văn hóa của người Việt chúng ta mà trong nhiều văn hóa khác trên thế giới người ta thường quan niệm rằng làm cha thì phải nghiêm khắc, cứng rắn, khô khan, phải nghiêm nghị để con cái nể sợ và người trong gia đình kính trọng. Vì quan niệm đó mà các ông ít khi nào để lộ tình cảm hay cảm xúc của mình, ngoại trừ cảm xúc bực bội và giận dữ. Chính vì thế mà các ông thường xa cách với vợ con, không có mối quan hệ thân thương, gần gũi với người trong gia đình, là những người trông mong nhận được tình thương của các ông.

Khi nói về cảm xúc của các ông cha, Tiến sĩ Norman Wright viết: "Có thể nói, một trong những công tác quan trọng của người cha đối với con, cũng là công tác thường bị quên lãng, đó là giúp con nhận ra cảm xúc của mình và bày tỏ cho người chung quanh biết. Thật ra, các ông cha lắm khi cũng không nhận ra cảm xúc của chính mình và cũng không biết biểu lộ những cảm xúc đó như thế nào. Nếu ông cha nào có thể giúp con trai nhận biết những cảm xúc của mình và biết cách bày tỏ những cảm xúc đó khi các em còn nhỏ là các ông đã cho con một món quà quý, vì nó sẽ giúp các em phát triển thành một người quân bình. Khi con trai bắt đầu biết nói, tức là vào khoảng hai ba tuổi, là lúc người cha cần ở gần, trò chuyện với con, chỉ cho con thấy những cảm xúc buồn, lo, sợ hãi có nghĩa là gì và con nên làm gì trước những cảm xúc đó. Đây là lúc chúng ta có thể giúp con hiểu những cảm xúc khác nhau và giúp con biết nên biểu lộ những cảm xúc đó thế nào cho thích hợp.

Chúng ta thường nghe cha mẹ, nhất là các ông cha bảo con trai phải làm ngơ hoặc bỏ qua những cảm xúc của mình. Khi các em té đau cha nói: "Con trai phải anh hùng, té như vậy có đau gì đâu!" Khi các em buồn và khóc, chúng ta bảo: "Con trai không có khóc, nước mắt là của đàn bà con gái, mình là đàn ông con trai không có khóc!" Khi chúng ta nói với các em những lời như thế là hàm ý rằng, đàn ông con trai không được có cảm xúc, có cảm xúc là ủy mị, yếu đuối. Làm con trai phải mạnh, phải can đảm, không sợ, không lo, không buồn. Vì sự dạy dỗ đó, hầu hết các em trai lớn lên không bày tỏ cảm xúc, cũng không biểu lộ tình cảm đối với người chung quanh. Khi có gia đình, các em trở thành những người chồng người cha không biết bày tỏ tình yêu thương trìu mến đối với vợ, không biết ôm ấp vỗ về con cái hay nói những lời yêu thương ngọt ngào với con.

Người con trai cần cha giúp các em đụng đến phần tình cảm của mình. Dù đã có mẹ chấp nhận và thông cảm với cảm xúc của các em nhưng các em cũng cần được cha chấp nhận cách rõ ràng, vì các em thường muốn giống cha, muốn làm những gì cha cho phép. Người cha có thể giúp con nhận biết cảm xúc của mình bằng cách chú ý lắng nghe khi con chia xẻ những chuyện buồn vui; nghe và thông cảm, chứ không nên nói: Chuyện đó có gì đáng buồn đâu, trong đời con còn nhiều chuyện buồn hơn nữa. Nhiều người khi thấy con khóc vì một chuyện nhỏ nhặt cha mẹ thường nói: "Khóc làm gì uổng nước mắt vậy, để dành nước mắt đó mai mốt khóc cha khóc mẹ!" Nếu cha mẹ nói với con trai những lời như thế các em sẽ hiểu rằng biểu lộ cảm xúc cách tự nhiên là điều không được chấp nhận; vì thế các em sẽ thu vào cái vỏ của mình, che giấu tất cả tình cảm cũng như cảm xúc và sống như những con người khô khan, không có tình cảm, không biểu lộ cảm xúc của mình mà cũng không thông cảm với cảm xúc của người chung quanh.

Khi đứa con trai buồn vì một chuyện gì , người cha có thể giúp con sống thật với chính mình bằng cách cho phép con buồn, không ngăn cản hay xem thường chuyện buồn của con. Người cha cũng cần nói cho con biết rằng cảm xúc buồn đó rồi sẽ hết, vì không ai giận, buồn hay lo sợ mãi mãi. Người cha cũng có thể nói với con: ba cũng có lúc buồn, có lúc sợ như vậy, nên ba hiểu, ba thông cảm với con. Thường thường các ông chỉ biểu lộ sự giận dữ, bực dọc hay bất bình nên con cái cảm thấy như đó là cảm xúc duy nhất cha mình có, và các em cũng chỉ quen biểu lộ những cảm xúc mạnh mẽ đó. Khi người cha nói cho con biết rằng mình cũng có lúc vui, lúc buồn, lúc lo sợ, và từng hồi từng lúc biểu lộ những cảm xúc đó cách tự nhiên rõ ràng, sẽ giúp đứa con nhìn thấy cha mình là con người toàn diện, bình thường, có nhiều tình cảm chứ không phải chỉ là người nóng nảy giận dữ, hung tợn.

Một thanh niên nọ mô tả cha của anh như sau: "Cha tôi giống như một quyển sách mở ra cho mọi người đọc. Khi có cảm xúc gì trong lòng là ông bày tỏ ra ngay, vì thế anh em chúng tôi không phải đoán. Nếu ông đang buồn, lo, đang giận, sợ, hay đang vui vẻ, thích thú một điều gì, anh em chúng tôi biết ngay. Cách cha bày tỏ cảm xúc dạy chúng tôi rằng mình là con người bằng xương bằng thịt, dù nam hay nữ cũng có cảm xúc và được phép biểu lộ những cảm xúc đó mà không sợ người chung quanh cười chê." Một người con trai khác nói về cha mình như sau: "Cha tôi thường biểu lộ cảm xúc qua hành động nhưng hơn thế nữa, ông nói ra cho chúng tôi biết. Khi cha tôi nổi giận, ông nói thật là ông đang giận nhưng ông không đổ lỗi cho người khác, ông không nói là vì chúng tôi mà ông nổi giận nhưng nhận rằng tính ông dễ giận. Tôi cũng nhiều lần thấy cha tôi khóc, chẳng hạn như khi bà nội tôi qua đời, khi mẹ tôi bất ngờ ngã bệnh. Cha tôi không che giấu cảm xúc của mình. Tôi thích nhất là khi nghe cha nói: Hôm nay ba vui quá, ba cảm thấy niềm vui của Chúa tràn đầy trong lòng, hoặc ông nói: Ba cảm ơn Chúa đã hướng dẫn ba cách đặc biệt trong công việc này. Ba tôi là người ít nói nhưng ông không ngại nói lên cảm xúc của mình. Tôi thấy gần gũi cha tôi làm sao. Tôi cảm tạ Chúa cho tôi có một người cha cởi mở như thế." Một người con trai khác chia xẻ cảm nghĩ về cha như sau: "Cha tôi thường biểu lộ cảm xúc bằng nhiều cách khác nhau. Khi vui mặt ông hớn hở, rạng rỡ; khi buồn ông yên lặng không nói; khi có chuyện lo lắng ông lăng xăng làm chuyện này chuyện kia. Nhưng tôi không quên được khi ông nói với tôi: Con trai của ba, ba thương con lắm, Chúa đã ban phước cho ba cách đặc biệt từ khi con chào đời!"

Quý vị có biểu lộ những tình cảm vui buồn của mình và nói với con cái những lời ngọt ngào yêu thương như thế không? Các con của quý vị, đặc biệt là những đứa con trai, đang mong chờ được nghe, được thấy tình thương của cha biểu lộ qua hành động và lời nói. Chúng ta hãy yêu như Chúa đã yêu chúng ta. Khi Đức Chúa Trời yêu con người Ngài đã bày tỏ tình yêu đó cách cụ thể, rõ ràng. Thánh Kinh dạy như sau: "Lòng Đức Chúa Trời yêu chúng ta đã bày tỏ ra trong điều này: Đức Chúa Trời đã sai Con Một Ngài đến thế gian, đặng chúng ta nhờ Con được sống" (I Giăng 4:9). Thưa quý vị, chúng tôi chia xẻ những điều này để chúng ta thấy tình cảm của người chồng người cha trong gia đình có ảnh hưởng mạnh mẽ trên niềm vui của vợ con, đặc biệt là ảnh hưởng trên nếp sống tình cảm của con trai sau này. Ước mong rằng những điều chúng tôi trình bày sẽ giúp quý vị nhìn thấy vị trí quan trọng của mình trong cuộc đời con cái, đặc biệt là trong sự phát triển và trưởng thành của những đứa con trai mà Chúa đã ban cho quý vị.

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Cha và Con Trai
Bài 4

...

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Dạy Con
Bài 1

...

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Dạy Con
Bài 3

Có một thiếu phụ kia một ngày nọ khi đi mua sắm bà quên khóa cửa xe. Trên ghế trước trong xe bà để cái cell phone và một số băng nhạc. Khoảng hai tiếng đồng hồ sau, khi bà trở lại xe thì tất cả những món đồ trong xe bị mất hết. Bà biết là có người đã lấy. Khi liên lạc với hãng bảo hiểm thì số tiền bà phải trả trước khi được bồi thường còn nhiều hơn giá trị của những gì đã mất, vì thế bà đành chịu mất những món vật dụng để trong xe hôm đó. Mấy ngày sau, trong lúc đang buồn vì chuyện rủi ro đó, thiếu phụ này chợt nghĩ: hay là mình gọi số cell phone của mình thử xem sao. Thì ra một cậu bé mười mấy tuổi đã lấy đồ trong xe của bà. Khi bà gọi số cell phone thì cái phone đang ở trong túi quần cậu bé và bà mẹ cậu đang đứng gần đó. Có lẽ bà mẹ ngạc nhiên khi thấy con có cell phone và cậu bé phải đưa cái phone cho mẹ nên bà mẹ là người trả lời điện thoại. Sau khi nói chuyện với thiếu phụ kia bà mẹ đã biết rõ mọi việc. Và rồi ngày hôm sau cậu bé phải đi với mẹ, đem tất cả những gì đã lấy trong xe trả lại cho thiếu phụ, sau đó bà mẹ ở lại chờ con rửa xe và cắt cỏ cho thiếu phụ kia xong rồi mới ra về. Và suốt hai tháng sau đó, mỗi khi đi đâu, cậu bé phải đi với một người lớn trong nhà. Đó là cái giá mà cậu bé phải trả vì đã lấy cắp đồ của người khác. Cậu bé đó chắc sẽ không bao giờ dám làm điều sai quấy nữa. Một bậc cha mẹ chịu khó dành thì giờ và áp dụng kỷ luật với con cách nghiêm nhặt như thế ngày nay thật là hiếm.

Trong câu chuyện gia đình kỳ trước chúng tôi có trình bày về bốn cách dạy con của bốn nhóm phụ huynh khác nhau. Nhóm thứ nhất là những phụ huynh độc tài độc đoán, cầm quyền trên đời sống con, không để ý đến nhu cầu và ý kiến của con nhưng lúc nào cũng buộc con phải vâng lời cha mẹ tuyệt đối. Nhóm thứ hai là những phụ huynh hờ hững không quan tâm đến con, không chăm sóc cũng không đặt kỷ luật cho con, con muốn làm gì cũng được. Nhóm thứ ba là những phụ huynh nuông chiều con, quan tâm đến nhu cầu và ý muốn của con nhưng không đòi hỏi con điều gì nơi con, cũng không buộc con tuân theo một kỷ luật nào. Và nhóm thứ tư là những phụ huynh lấy thẩm quyền hướng dẫn con, quan tâm đến nhu cầu và ý kiến của con, nhưng cũng đặt kỷ luật cho con và đòi hỏi con tuân giữ những luật lệ cha mẹ đã đặt ra.

Mỗi bậc cha mẹ thường dạy con theo những phương cách khác nhau, và cách chúng ta dạy con sẽ có ảnh hưởng lớn lao trên đời sống con sau này. Tuy nhiên nhiều khi chúng ta không thấy rõ là mình dạy con theo phương cách nào và cách dạy đó sẽ có ảnh hưởng như thế nào trên con. Vì thế chúng tôi xin nêu sau đây một vài trường hợp khác nhau để quý vị nhìn vào và nhận định xem mình dạy con theo mẫu mực hay phương cách nào.

Trường Hợp 1

Đứa bé con khoảng ba tuổi, bà mẹ bỏ vào chén cơm vài trái đậu, bảo: đậu ngon lắm con ăn thử đi. Đứa bé cầm lên xem rồi bỏ ra bàn, nói: con không thích ăn đậu này.

Trong trường hợp đó quý vị sẽ phản ứng như thế nào?

A. Đánh con, bắt phải ăn và nói: cái gì mẹ bảo ăn là phải ăn!
B. Làm ngơ như không nghe, không thấy việc con làm và tiếp tục công việc của mình.
C. Nói: Con không thích ăn đậu hả, sao vậy, không thích thì thôi và lấy hết ra khỏi chén cho con.
D. Con chưa ăn mà sao biết là thích hay không thích, phải ăn thử một miếng.

Trường Hợp 2

Đứa con bảy tuổi, đang ngồi xem ti-vi. Quý vị chợt nhìn đồng hồ và thấy đã gần 9 giờ. Quý vị bảo con: Trễ rồi, tắt ti-vi đi ngủ, mai còn đi học! Đứa bé năn nỉ: Cho con coi thêm một chút thôi, sắp hết rồi.

Quý vị sẽ phản ứng như thế nào?

A. Nói: Bảo tắt là tắt ngay, không có coi thêm gì nữa. Rồi đết tắt cái ti-vi.
B. Nghe lời năn nỉ của con nhưng đang bận làm công viêc gì đó nên không trả lời và để mặc con tiếp tục xem ti-vi.
C. Nói: Ba mẹ nói con chẳng bao giờ vâng lời, sao con hư quá vậy, coi thêm một chút nữa thôi nhen và rồi để con xem thêm cả giờ đồng hồ.
D. Đến nhìn vào ti-vi để biết con đang xem đến chỗ nào, cùng xem với con thêm mấy phút cho đến hết rồi tắt máy bảo con đi ngủ.

Trường Hợp 3

Con của quý vị khoảng 12 tuổi, đang ngồi làm bài, đứa bé phàn nàn: Tại sao con cứ phải làm bài hoài vậy, con mệt quá à.

Quý vị sẽ trả lời thế nào:

A. "Đi học là phải làm bài, đứa nhỏ nào cũng vậy. Mệt cũng ráng làm cho xong."
B. Làm ngơ không trả lời con hoặc nói bâng quơ: Con nhỏ này, chơi bao nhiêu cũng không mệt mà hễ học là than mệt.
C. "Tội nghiệp con tôi, bài vở nhiều quá, thôi con mệt thì nghỉ đi, ráng quá rồi bị đau bây giờ.
D. "Bài bữa nay khó quá hay sao vậy con?" Rồi đến xem bài của con, giải thích cho con hiểu. Hoặc xem bài của con rồi khuyến khích: "Không khó đâu, con làm được mà, ráng làm cho xong rồi nghỉ."

Trường Hợp 4

Đứa con trai 17 tuổi của quý vị nói: Tối nay nhà bạn con có party, nó mời con, con đi được không? Quý vị hỏi con party gì, con nói không biết, hỏi: có người lớn ở nhà không, con bảo ba má đứa bạn đi nghỉ hè rồi, và gia đình đó quý vị cũng không quen. Quý vị không muốn cho con đi nhưng đứa con năn nỉ xin đi.

Quý vị sẽ giải quyết thế nào?

A. Mắng con: luật lệ nhà này là gì không biết sao mà còn xin đi chơi như vậy. Không có đi đâu hết!
B. Dù không thích lắm nhưng cũng cho con đi vì quý vị có chương trình riêng và không muốn có con ở nhà tối nay.
C. Không muốn con đi nhưng sợ con buồn nên cuối cùng nói: Tùy con đó, thấy đi không sao thì cứ đi.
D. Giải thích cho con biết những party như thế có những nguy hiểm gì, và bảo con không nên tham dự vào.

Trong bốn ví dụ trên, nên chúng ta phản ứng theo cách A, chúng ta là những phụ huynh hơi độc đoán trong cách dạy con, việc gì cha mẹ bảo làm là phải làm, bảo không làm là không được làm, không giải thích cũng không đổi ý dù con trình bày lý do. Nếu chúng ta phản ứng theo cách B là chúng ta không quan tâm đến con, đặt luật nhưng con không vâng theo cũng chẳng sao, để con được tự do muốn làm gì thì làm. Nếu chúng ta phản ứng theo cách C trong những ví dụ trên thì có lẽ chúng ta hơi nuông chiều con. Chúng ta ra luật lệ cho con nhưng khi thấy con không vui, khóc lóc hay năn nỉ là chúng ta xiêu lòng, chiều theo ý con ngay. Nếu chúng ta phản ứng theo cách D là chúng ta giữ được quân bình, quan tâm đến ý kiến, ước muốn và cảm xúc của con nhưng giải thích phải quấy, để hướng dẫn con theo đường ngay lẽ phải và uốn nắn con vào khuôn phép.


Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Dạy Con
Bài 5

Một gia đình kia mới dọn vào trong một khu xóm thuộc vùng ngoại ô. Vài tháng sau, để làm quen với người trong xóm, hai vợ chồng mở một bữa tiệc mời các gia đình trong xóm đến dự. Bữa tiệc kéo dài từ chiều cho đến khuya. Trong lúc người lớn bận rộn trò chuyện để làm quen với nhau, đám con nhỏ của họ tự do chơi đùa ăn uống. Thấy cha mẹ uống rượu, một số em đến xin chủ nhà, người chủ nhà không cho, bảo rằng các em còn quá nhỏ. Một vài em liền chạy đến xin mẹ, một số bà mẹ đồng ý, bảo con cứ đến xin đi. Không những đồng ý, một bà còn đích thân đến lấy rượu cho con khi người chủ nhà không chịu cho. Người chủ nhà nhìn các em nhỏ nhấm rượu và thầm nghĩ: không biết có điều gì mà các bà mẹ này không chiều theo ý con hay không. Vì không muốn bị quấy rầy hoặc không muốn con buồn, họ đã chiều theo đòi hỏi của con mà không nghĩ đến hậu quả việc mình làm.

Trong khi đó, một em thiếu niên viết cho người hướng dẫn tinh thần những dòng tâm sự như sau: "Năm nay em 15 tuổi, em học giỏi, siêng năng lo việc nhà. Ngoài giờ học em đi làm thêm để không phải xin tiền cha mẹ. Em không uống rượu, hút thuốc, cũng không đi chơi với bạn bè. Em luôn luôn cố gắng làm một đứa con ngoan, nhưng dù cố gắng đến đâu, em vẫn bị cha mắng chửi nặng lời. Cha em kiểm soát em trong mọi việc, ông bảo gì em cũng phải vâng lời, dù lắm khi rất là vô lý, thế mà ông vẫn không bằng lòng. Ông chê em về cách ăn mặc, cách học hành. Khi em giúp cha mẹ làm việc nhà, cha em cũng chỉ trích em thậm tệ. Không bao giờ cha cho em một lời khen hay lời khích lệ. Mỗi tối em thường đi ngủ trong nước mắt. Em thương cha lắm nhưng không biết phải làm sao để khỏi bị la mắng, xin giúp em ý kiến."

Một bà mẹ nọ than với bạn: "Con trai tôi mới mười sáu tuổi nhưng không lo học hành, tối ngày cứ đi chơi với bạn bè. Mỗi lần tôi khuyên răn nhắc nhở là nó cãi lại hoặc yên lặng nghe rồi bỏ đi, không trả lời, không phản đối mà cũng không sửa đổi. Gần đây nó lại bỏ học và đi chơi nhiều hơn, một hôm nó dẫn bạn gái về nhà, vào phòng ở trong đó suốt đêm, tôi không đồng ý mà không làm gì được! Tôi áp dụng đủ mọi cách khi dạy con: giận dữ la mắng, khóc lóc năn nỉ, bỏ mặc không thèm nói, nhưng tôi làm gì cũng vẫn không kết quả gì cả!

Kính thưa quý vị, mỗi bậc cha mẹ có một cách dạy con khác nhau, những cách dạy đó đưa đến những kết quả khác nhau và đều có ảnh hưởng sâu đậm trên đời sống con. Như chúng ta nhìn thấy trong ba trường hợp chúng tôi vừa nêu. Theo sự nghiên cứu của một số nhà tâm lý học Tin Lành trong năm 1959, 1983 và năm 1990, dựa vào yếu tố thẩm quyền của cha mẹ và sự quan tâm đến nhu cầu của con, người ta thấy có bốn nhóm phụ huynh sau đây: (1) Độc tài độc đoán với con, (2) Hờ hững, không quan tâm đến con, (3) Dễ dãi, nuông chiều con và (4) Lấy thẩm quyền hướng dẫn con. Bốn nhóm phụ huynh đó khác nhau như thế nào? Trong một câu chuyện gia đình trước đây chúng tôi có nói qua về bốn nhóm phụ huynh này nên hôm nay xin trình bày chi tiết hơn.

1. Những phụ huynh độc tài, độc đoán với con

Các phụ huynh nuôi dạy con cách độc tài độc đoán thường là người nghiêm khắc với con, đòi hỏi con nhiều điều và nắm quyền kiểm soát trên đời sống con. Những cha mẹ này thương con, và xem việc nuôi dạy con là điều quan trọng nên dành nhiều thì giờ ở bên con, dạy dỗ hướng dẫn từng li từng tí. Đây cũng là những cha mẹ sẵn sàng hy sinh cho con để đời sống con được tốt đẹp. Tuy nhiên, vì sợ con vấp váp và hư hỏng, các bậc phụ huynh này thường áp dụng kỷ luật quá nghiêm khắc với con, kiểm soát từng hành vi, cử chỉ của con, quyết định mọi việc cho con, buộc con làm theo mọi điều cha mẹ định đoạt và mong muốn. Những cha mẹ nghiêm khắc và độc đoán với con tuy thương con nhưng không quan tâm đến nhu cầu và ước muốn của con. Họ chỉ nghĩ đến điều mình muốn và cho đó là điều tốt mà không quan tâm đến điều con muốn hay sở thích của con. Các phụ huynh thuộc nhóm này thường buộc con phải vâng lời cha mẹ tuyệt đối, nếu con không vâng lời sẽ bị trừng phạt nặng nề. Bất cứ luật lệ nào cha mẹ đặt ra là con phải tuân theo, con không được thắc mắc mà cha mẹ cũng không phải giải thích. Thẩm quyền và ý kiến của cha mẹ là tuyệt đối. Một đặc điểm khác của những bậc phụ huynh này là không giúp để con có thể dần dần tự lo tự lập, vì họ muốn cầm quyền trên con và con tùy thuộc cha mẹ mãi mãi.

2. Những phụ huynh không quan tâm đến con

Những phụ huynh này hờ hững trong trách nhiệm làm cha mẹ, không xem việc nuôi dạy con là điều quan trọng, vì thế không để ý đến con, cũng không đòi hỏi hay trông mong nơi con điều gì. Con muốn đi đâu thì đi, làm gì thì làm, cha mẹ không biết mà cũng không bận tâm lo lắng. Mới nhìn, chúng ta thấy như đây là người dễ dãi với con nhưng thật ra đây là những phụ huynh không xem con là ưu tiên hàng đầu trong đời. Những phụ huynh này xem nhẹ trách nhiệm làm cha mẹ có thể là vì còn mải mê làm giàu, chạy theo những tình cảm không chính đáng hoặc mải lo đeo đuổi danh vọng. Các phụ huynh này giống những phụ huynh độc tài ở chỗ là họ cũng không quan tâm đến nhu cầu và ước muốn của con. Đối với họ con cái chỉ làm mất thì giờ, làm vướng bận và cản trở những mục tiêu họ đang đeo đuổi. Để ý chăm sóc con là điều bất tiện đối với những bận rộn của cha mẹ, đặt luật lệ cho con chỉ mất công vô ích chứ không được gì, vì họ còn phải đeo đuổi những điều quan trọng hơn. Trong những gia đình này, người nuôi dạy các em thường là người giúp việc hoặc là ông bà nội, ông bà ngoại hay một người bà con gần trong gia đình. Con cái trong các gia đình này thường được đem gởi trong các nhà giữ trẻ ngay từ khi còn rất nhỏ vì cả cha lẫn mẹ đều bận rộn đeo đuổi những điều khác mà họ xem là quan trọng hơn.

3. Những phụ huynh dễ dãi với con và nuông chiều con

Đặc điểm nổi bật của nhóm phụ huynh này là quan tâm rất nhiều đến nhu cầu và ước muốn của con nhưng không đòi hỏi hay trông mong con phải làm gì cả. Tương tự như trong gia đình cha mẹ hờ hững với con, con cái trong gia đình này cũng được tự do muốn làm gì thì làm, không phải vì cha mẹ không có mặt bên cạnh và không để ý nhưng vì cha mẹ lúc nào cũng sẵn sàng chiều theo đòi hỏi của con. Các phụ huynh nuông chiều con lắm khi không đòi hỏi con phải vâng lời cha mẹ, vì họ muốn là bạn của con chứ không phải là cha mẹ của con. Họ sẵn sàng chiều theo ý con để cho con vui, cho con được thoải mái. Mỗi khi đưa ra một luật lệ nào, các bậc cha mẹ này thường bị con đặt nhiều câu hỏi, họ cũng cố gắng giải thích cho con, nhưng cuối cùng, tuân theo luật hay không là tùy ở con. Trong các gia đình này, con cái thường là người quyết định những vấn đề quan trọng, vì ý kiến của con được cha mẹ tôn trọng tuyệt đối. Tuy có cha mẹ ở bên cạnh nhưng vì cha mẹ không đặt luật lệ và không đòi hỏi phải vâng lời nên con cái trong những gia đình này thường chỉ làm những gì mình muốn, vì thế dễ trở thành những đứa con vô kỷ luật. Lắm khi các em là chủ trong gia đình, các em muốn đi đâu, làm gì, muốn ăn uống lúc nào, muốn thức khuya đến bao nhiêu hoặc muốn đem bạn về nhà lúc nào, v.v... cũng được, cha mẹ không có quyền gì cả.

4. Những phụ huynh dùng thẩm quyền hướng dẫn con

Các phụ huynh này giống các phụ huynh độc đoán với con ở chỗ họ xem việc nuôi dạy con là trách nhiệm hàng đầu của bậc làm cha mẹ. Vì muốn hướng dẫn con nên người nên các cha mẹ này đặt luật lệ rõ ràng và đòi hỏi con cái phải tuân theo những luật lệ đó. Cha mẹ là chủ gia đình và có quyền trên con cái. Tuy nhiên, điểm khác biệt của các bậc cha mẹ này là họ trông mong ở con những điều chính đáng, hợp lý và họ cũng bén nhạy trước nhu cầu và ước muốn của con. Các bậc phụ huynh này biết tâm lý trẻ con, biết những dại dột cũng như những bướng bỉnh của con. Họ tế nhị uốn nắn tâm tính của con, bẻ gãy tính cứng đầu và phản loạn trong con nhưng không làm tinh thần con bị tổn thương. Các cha mẹ này quan tâm đến nhu cầu, sở thích và khả năng của từng đứa con, tuy nhiên, khi điều con muốn không đúng với luật lệ cha mẹ đã đặt ra, con phải vâng theo luật lệ của cha mẹ. Cha mẹ cũng bàn thảo và giải thích cho con những gì cần giải thích, nhưng quyết định cuối cùng của gia đình là quyết định của cha mẹ. Ngày nào con còn ở trong nhà cha mẹ ngày đó con còn phải tuân theo luật lệ của cha mẹ, dù vậy cha mẹ luôn luôn hướng dẫn để con có thể dần dần tự lo tự lập.

Vì giới hạn của thì giờ nên chúng tôi xin tạm ngưng câu chuyện gia đình tại đây, hẹn gặp lại quý vị kỳ tới, chúng tôi sẽ trình bày thêm chi tiết trong đề tài này, kính mời quý vị nhớ đón nghe. Kính chào tạm biệt quý thính giả.

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Có Gì Trong Quả Trứng Của Em Jeremy?
Bài 4

Có một em bé nọ, tên là Mai, mới ba tuổi nhưng em kể như là chủ trong gia đình. Cha mẹ em lúc nào cũng tất bật lăng xăng để chiều theo những đòi hỏi của em. Một buổi tối nọ, mẹ em dọn cơm ra bàn và bảo các con vào ăn, hai đứa con lớn vâng lời nhưng Mai không chịu vào, bảo là muốn xem ti-vi. Mẹ em chờ mãi không thấy con vào, sợ con bỏ ăn sẽ gầy ốm, không lớn, nên bà đem cơm ra phòng khách đút cho con. Bé Mai nuốt một cách ngao ngán, mắt thì cứ dán vào ti-vi dù chẳng hiểu gì. Ăn được vài muỗng Mai xua tay, che miệng, bảo là no rồi, không muốn ăn nữa. Khi mẹ ép ăn thêm một muỗng cuối cùng, Mai gào lên khóc, khiến mẹ em vội vàng xin lỗi rồi đứng lên đem chén cơm vào bếp. Bà trở lại bàn, ngồi ăn với hai đứa anh của Mai. Sau đó bà rửa chén, dọn dẹp và chuẩn bị thức ăn cho ngày hôm sau.

Khoảng một tiếng đồng hồ sau, bé Mai vào bếp nói: "Mẹ ơi con muốn ăn cơm." Bà mẹ nghe con đòi ăn mừng quá, liền ngưng công việc lấy cơm cho con. Khi bà để chén cơm lên bàn, đứa bé nhìn và hỏi: "Cái này là cơm của con hồi nãy phải không?" Bà mẹ nói: "Không, cơm này mẹ mới lấy trong nồi cho nóng." Thế là đứa bé nổi giận, gào lên: "Con muốn cơm của con, con không muốn cơm khác!" Bà mẹ sững sờ, không biết phản ứng làm sao, nhưng bà cố kiên nhẫn, vừa dỗ vừa giải thích là cơm này ngon hơn, nhưng bé Mai khóc to lên, nhất định đòi chén cơm lúc nãy. Bà mẹ đã đổ chén cơm đó nên không lấy ở đâu được nữa, bà đành xin lỗi con và chờ cho con hết giận. Bé Mai tiếp tục gào khóc, khoảng 15 phút sau thì thôi vì không còn sức để khóc nữa. Rồi bé ngả ra ghế ngủ, bà mẹ thấy vậy bế con vào giường. Đến nửa khuya vì đói, bé Mai thức dậy đòi ăn. Mẹ em phải dậy vào bếp lấy cơm cho con!

Thưa quý vị, trường hợp cha mẹ sợ con không chỉ xảy ra trong một vài gia đình nhưng rất nhiều gia đình, dưới những hình thức khác nhau. Vì sợ con, cha mẹ sẵn sàng chiều con, lắm khi chiều những chuyện rất là vô lý. Kết quả là cha mẹ mỏi mệt; người chung quanh ngao ngán, và những đứa con đó lớn lên không biết tôn trọng một thẩm quyền nào cả. Câu mà các bậc cha mẹ ngày nay thường than là: Sao bây giờ nuôi con khó quá, không như bên Việt Nam ngày trước. Thật vậy, ngày nay mỗi gia đình chỉ có hai, ba đứa con mà sao vất vả quá; không như các cụ ngày trước, 9,10 đứa con mà nuôi một cách dễ dàng; không phải nhức đầu, lo lắng như chúng ta bây giờ. Chúng ta còn thấy rằng, ngày trước con sợ cha mẹ, bây giờ thì hầu như cha mẹ sợ con! Ngày nay có nhiều cha mẹ rất sợ con: sợ con buồn, con giận, sợ con không thương, không muốn ở gần rồi ngày kia cha mẹ sẽ phải sống trong cô đơn. Cha mẹ sợ con là điều chúng ta thấy trong nhiều gia đình, dù con trong tuổi thiếu niên hay mới vài ba tuổi.

Tại sao ngày nay nhiều cha mẹ sợ con còn con cái thì không kính sợ cha mẹ? Có nhiều lý do đưa đến sự đảo ngược đó. Trước hết, khi đời sống bình an, vật chất đầy đủ, nhu cầu chính yếu của con người không phải là tranh đấu để sống còn, để có miếng cơm manh áo mà chúng ta và con em chúng ta có những nhu cầu khác, phức tạp hơn. Chúng ta muốn được chấp nhận, yêu thương, chiều chuộng; chúng ta muốn hơn người khác, muốn có những điều mình mơ ước, muốn có quyền, muốn điều khiển người khác, muốn cái tôi của mình được tôn trọng, được chú ý,v.v... Trong xã hội này chúng ta không thiếu cơm ăn áo mặc, không thiếu những tiện nghi trong đời sống nhưng vì những đòi hỏi phức tạp đó mà việc nuôi dạy con thật là khó khăn, đến nỗi nhiều gia đình không dám có đứa con thứ hai! Một lý do khác khiến cha mẹ thường chiều con, lắm khi đến nỗi như là sợ con là vì cha mẹ quá bận rộn, không có thì giờ cho con. Hầu hết cha mẹ ngày nay đi làm suốt ngày, chỉ ở gần con vài tiếng đồng hồ buổi tối, chỉ gặp con vài tiếng đồng hồ vào cuối tuần. Trong những giờ phút quý báu và ngắn ngủi đó, chúng ta không muốn nói hay làm điều gì phật ý con, sợ con có ấn tượng không tốt về cha mẹ. Ngoài ra, những lúc ở gần con cha mẹ cũng quá mệt mỏi, cả thể xác lẫn tinh thần, không còn sức lực và ý chí để uốn nắn hay sửa dạy con. Con em chúng ta rất khôn ngoan và bén nhạy, các em biết cha mẹ áy náy vì không có thì giờ cho các em, tội nghiệp vì biết các em thiếu tình thương của cha mẹ. Biết cha mẹ thương và muốn chiều cho mình vui nên các em luôn vòi vĩnh điều này điều kia.

Làm sao để cha mẹ có lại thẩm quyền trên con cái? Chúng tôi xin đề nghị ba điều sau đây:

1. Nhớ rằng là cha mẹ chúng ta có thẩm quyền trên con, đừng ngại sử dụng thẩm quyền đó
2. Đặt giới hạn giữa cha mẹ và con cái rõ ràng ngay từ khi con còn nhỏ.
3. Sắp xếp lại đời sống, đặt lại thứ tự ưu tiên để có thì giờ cho con.

1. Cha mẹ có thẩm quyền trên con cái, đừng ngại sử dụng thẩm quyền đó.

Để con cái kính sợ và tôn trọng cha mẹ, thay vì cha mẹ phải sợ con, trước hết chúng ta cần nhớ rằng là cha mẹ, chúng ta có quyền trên con cái. Thẩm quyền đó đến từ Đức Chúa Trời là Đấng tạo dựng nên chúng ta. Chúa ban cho chúng ta quyền nuôi dạy và hướng dẫn con cái, vì thế con cái phải vâng lời và tôn kính cha mẹ; cha mẹ cần phải sử dụng thẩm quyền của mình. Kinh Thánh dạy: "Hỡi kẻ làm con, phải vâng phục cha mẹ mình trong Chúa vì điều đó là phải lắm. Hãy tôn kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được phước và sống lâu trên đất" (Ê-phê-sô 6:1-3). Con cái nhiều khi không kính sợ cha mẹ vì cha mẹ không sử dụng thẩm quyền của mình. Các em không biết là các em phải vâng lời cha mẹ.

2. Đặt giới hạn rõ ràng giữa cha mẹ và con cái ngay từ khi con còn nhỏ

Ngay từ khi con còn nhỏ, cha mẹ cần cho con thấy sự phân biệt giữa cha mẹ và con cái. Chúng ta vẫn trò chuyện, chơi đùa với con; nhưng trong khi vui đùa con cái phải kính trọng cha mẹ. Ví dụ, ông cha có thể bò ra sàn nhà làm ngựa cho con cỡi, nhưng nếu con vừa cỡi vừa đánh lên đầu bố là không được, như thế là vô lễ. Con cái có thể nói lên ý kiến của mình nhưng phải nói cách lễ độ. Chúng ta đừng làm ngơ khi con có những hành động, lời nói hay thái độ vô lễ. Khi các em biểu lộ thái độ vô lễ với cha mẹ lần thứ nhất, chúng ta phải sửa dạy ngay. Chúng ta không nhất thiết phải đánh đòn con nhưng nghiêm nghị nói cho con biết như thế là không được. Có người ngại rằng nếu sửa lỗi con hoặc đặt giới hạn giữa cha mẹ với con cái, các em sẽ cho là cha mẹ nghiêm khắc, sẽ không thích và không thương cha mẹ. Có người thì nuôi dạy con theo triết lý mới, chủ trương rằng cha mẹ phải làbạn của con, hạ mình xuống ngang hàng với con để đôi bên không có sự ngăn cách. Thưa quý vị, triết lý này mới nghe thấy như đúng mà không đúng. Thật ra, cha mẹ và con cái không bao giờ ngang hàng với nhau. Cha mẹ là cha mẹ, con cái là con cái. Cha mẹ cần yêu thương và tôn trọng con, không đánh đập hay la mắng con nặng lời, làm tổn thương con; nhưng con phải tôn trọng cha mẹ. Khi con cái bước quá giới hạn và thách thức thẩm quyền của cha mẹ, cha mẹ phải ngăn chận và sửa lại ngay. Khi những em còn bé có hành động hay lời nói vô lễ với cha mẹ, cha mẹ thường không sửa phạt vì nghĩ rằng các em chưa biết gì, và thấy các em làm như thế ngây ngô dễ thương. Đây là điều vô cùng tai hại.

3. Sửa đổi lối sống, đặt lại thứ tự ưu tiên để có thì giờ cho con

Nhiều bậc phụ huynh biết rằng mình có quyền trên con cái, và cần phải sử dụng quyền đó để dạy con, cũng biết rằng mình phải đặt giới hạn rõ ràng từ khi con còn nhỏ. Biết tất cả những điều đó nhưng không áp dụng được vì quá bận rộn, không có thì giờ ở bên con. Khi chúng ta chỉ ở bên con một vài giờ trước khi con đi ngủ, đi học; trước khi chúng ta đi làm, chúng ta thường không muốn sửa dạy hay sai bảo mà chỉ muốn nói hay làm gì cho con vui. Thưa quý vị, nếu muốn việc dạy con có kết quả, và khi con đến tuổi thiếu niên con không lánh xa cha mẹ, chúng ta không có một lựa chọn nào khác hơn là đặt lại thứ tự ưu tiên cho đời sống. Nếu con cái là quan trọng nhất trong đời, chúng ta phải bỏ bớt những gì kém quan trọng để có thì giờ cho con. Thưa quý vị những thì giờ chúng ta hy sinh để ở bên cạnh con không bao giờ là phí phạm hay vô ích, thật ra đó là món quà quý nhất mà chúng ta dành cho con và khi lớn lên các em sẽ biết ơn cha mẹ sâu xa.

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Lòng Hiếu Thảo Đối Với Cha Mẹ Đã Cao Tuổi
Bài 1


Tại Hoa Kỳ có những nơi đặc biệt dành cho những người cao niên già yếu, không thể tự chăm sóc chính mình được nữa. Chúng ta gọi những nơi đó là viện dưỡng lão. Cách đây mấy tuần chúng tôi có dịp đến thăm một người trong viện dưỡng lão. Khi đến thăm nơi này tôi có một vài cảm nghĩ và xin phép được chia xẻ với quý vị sau đây.

Trước hết tôi thấy dù muốn dù không, đây là chỗ ở cuối cùng của đời người. Có thể nói ở Mỹ viện dưỡng lão là nơi ở cuối cùng của con người trong đời tạm trên trần gian, ngoại trừ những người chết bất đắc kỳ tử hoặc chết trẻ. Người chết trẻ thì không phải vào viện dưỡng lão, nhưng chết trẻ lại là điều không ai muốn. Hầu như người nào cũng muốn được sống lâu, bằng chứng là vào dịp đầu năm chúng ta thường chúc nhau sống lâu trăm tuổi. Khi một người nào qua đời lúc tuổi mới 30, 50, chúng ta thương tiếc và cho người đó là vô phước vì cuộc đời quá ngắn. Nhưng nếu được khoẻ mạnh và sống đến 70, 80 hoặc hơn nữa, chúng ta sẽ thấy những năm sau cùng đó thường chỉ là những năm bệnh hoạn, ốm đau, buồn bã và cô đơn. Đúng như lời tác giả Thánh Vịnh thứ 90 trong Thánh Kinh đã viết: "Tuổi tác chúng tôi đến được bảy mươi, còn nếu mạnh khoẻ thì đến tám mươi song sự kiêu căng của nó bất quá là lao khổ và buồn thảm, vì đời sống chóng qua rồi chúng tôi bay mất đi" (Thi thiên 90:10).

Ngày hôm đó khi đi qua các phòng trong viện dưỡng lão để tìm thăm người quen, tôi thấy chung quanh mình hầu hết là những con người yên lặng, bất động. Một số người nằm trên giường, ngủ mê man hoặc phải nằm yên vì các dây từ máy chuyền vào người. Một số khác ngồi trên xe lăn tay, ngước nhìn chúng tôi nhưng nét mặt ngơ ngác, hình như không hiểu những sự việc đang xảy ra chung quanh mình. Họ không nói một tiếng, không buồn đưa tay vẫy chào, cũng không xê dịch nổi cái xe lăn. Họ như những cái bóng yên lặng, hiện diện đó nhưng không còn sinh khí, nghị lực hay sức mạnh để làm một điều gì. Nhưng đáng thương hơn cả là những người gào la khóc lóc suốt ngày đêm vì không còn kiểm soát được chính mình.

Khi hỏi thăm thì chúng tôi được biết những người chúng tôi thấy đó trước kia từng là thầy giáo, cô giáo, kỹ sư, y tá, bác sĩ, buôn bán, tài xế xe truck, v.v... Nghĩa là họ cũng có một cuộc sống bình thường như mọi người khác. Họ khoẻ mạnh, hoạt động, tự lập, đi làm nuôi sống gia đình và góp phần gây dựng cộng đồng xã hội. Nhưng bây giờ tất cả những điều đó đã qua, đã chấm dứt. Giờ đây họ chỉ là những người yếu đuối, bất lực, phải tùy thuộc con cháu và người chung quanh.

Chúng tôi nói điều này không phải để quý vị cao niên thêm buồn nhưng để nhắc nhở chính tôi và những người còn trẻ còn khoẻ biết quý tuổi xuân và sức khoẻ của mình. Không những quý, chúng ta cũng cần sống thế nào để không phí phạm, không ích kỷ nhưng biết dùng tuổi trẻ và sức khoẻ mà Thiên Chúa ban cho mình để sống kính Chúa yêu người, giữ đời sống trong sạch, tốt đẹp, đối xử với người chung quanh bằng tình yêu thương.

Vì cuộc đời tạm bợ, ngắn ngủi, chúng ta đừng bon chen tranh giành, đừng ham lợi lộc vật chất đến nỗi làm tổn thương tình người hoặc làm những điều bất chính. Dù gây dựng được bao nhiêu của cải tài sản trên trần gian này, khi từ giã cõi đời chúng ta cũng phải bỏ lại tất cả, không đem gì theo được. Nếu con cháu hay người thân vì quá thương, bỏ theo cho chúng ta vàng bạc hay ngọc quý chúng ta cũng không sử dụng được, dù lấy tiền bạc đốt theo cho chúng ta cũng chỉ là vô ích mà thôi.

Các cụ cao niên trong viện dưỡng lão và cả các cụ sống ở nhà với con cháu cũng thế, bây giờ có bao nhiêu vàng bạc, ngọc ngà châu báu cũng không hưởng được. Có bao nhiêu văn bằng hay huy chương cũng không ích lợi gì, không giá trị gì nữa. Nếu có tiền của, nhà cửa đất đai chỗ này chỗ nọ cũng chẳng ích lợi gì. Những điều đó không giúp các cụ khoẻ hơn, mạnh hơn, vui hơn, cũng không thể làm cho con người trẻ lại một vài tuổi. Vì thế cảm nghĩ thứ hai đến trong tâm trí tôi đó là tiền bạc của cải chẳng có giá trị gì khi con người đối diện với sự cuối cùng của cuộc đời.

Trong Thánh Kinh Lời Chúa dạy: "Sự tin kính cùng sự thỏa lòng ấy là một lợi lớn. Vì chúng ta ra đời chẳng hề đem gì theo, chúng ta qua đời cũng chẳng đem gì đi được. Như vậy miễn là đủ ăn đủ mặc thì phải thỏa lòng." Bằng lòng với những gì mình có là bí quyết để đời sống được nhẹ nhàng vui thỏa.

Hơn thế nữa, nếu chúng ta đặt lòng tin nơi Thiên Chúa, Đấng đã tạo dựng nên chúng ta, phó dâng cuộc đời chúng ta cho Chúa hướng dẫn và tôn thờ Ngài, là chúng ta tìm được bí quyết đem đến cho ta bình an trong tâm hồn. Lời Thánh Kinh khuyên: "Trong buổi còn thơ ấu hãy tưởng nhớ Đấng Tạo Hóa con, trước khi những ngày tới mà con nói rằng: ta không lấy làm vui lòng." Lời này hàm ý rằng khi còn trẻ hãy nghĩ đến Đức Chúa Trời là Đấng đã tạo dựng nên chúng ta, Đấng ban cho chúng ta sự sống.

Ngày trước chưa sống ở đây, nghe nói bên Mỹ khi cha mẹ già con cái không chăm sóc nhưng đem bỏ vào viện dưỡng lão chúng ta thường nghĩ như thế là bất hiếu, nhưng bây giờ chúng ta thấy trong nhiều hoàn cảnh đó là điều cần thiết và cũng là điều tốt cho các cụ. Vì trong viện dưỡng lão các cụ được chăm sóc đầy đủ, chu đáo và đúng tiêu chuẩn hơn là ở nhà. Dĩ nhiên với điều kiện là khi đã gởi các cụ vào đó con cái không quên các cụ nhưng vẫn tiếp tục tới lui thăm viếng và chăm sóc.

Viện dưỡng lão chỉ là nơi giúp con cháu phương tiện chăm sóc ông bà cha mẹ khi các cụ cần có người chăm sóc thường trực mỗi ngày. Đây không phải là nơi thay thế tình thương của con cháu, cũng không phải là nơi đáp ứng nhu cầu tình cảm cho các cụ. Nơi đây có thể mang đến cho các cụ sự chăm sóc về thể xác như thuốc men, thức ăn nước uống, cũng có thể nâng đỡ tinh thần, giúp các cụ vui và bớt cô đơn nhưng không thể thay thế tình thương của người trong gia đình. Vì thế dù bận với công ăn việc làm đến đâu, nếu có cha mẹ trong viện dưỡng lão, chúng ta nên cố gắng dành thì giờ đến thăm. Sự có mặt của chúng ta là niềm an ủi lớn lao cho các cụ.

Các cụ vì lớn tuổi, thân thể yếu đau nên hay buồn hay than. Có cụ vì bệnh hoạn, buồn phiền đâm ra khó tính hay giận hay gắt gỏng. Con cái khi thấy cha mẹ như thế thì thường không vui, không thích tiếp xúc hay ở gần. Đó là lý do khiến các cụ càng buồn tủi và càng khó hòa hợp với con cháu hơn. Khi cha mẹ cao tuổi, già yếu không còn hữu ích cho gia đình, thường cảm thấy tủi thân vì thấy con cái hầu như vô tình đối với mình hoặc xem mình như là gánh nặng cho chúng. Thật ra con cái của các cụ vì bận rộn với công việc với bao nhiêu trách nhiệm nên không có nhiều thì giờ cho các cụ thôi. Dù sao, là con, chúng ta cũng cần lấy lời khuyên dạy của Thánh Kinh làm phương châm cho mình trong cách cư xử với các bậc sinh thành. Lời Chúa dạy: "Hãy nghe lời cha đã sinh ra con, chớ khinh bỉ mẹ con khi người trở nên già yếu" (Châm Ngôn 23:22).

Thái độ thiếu yêu thương và sự vô tình của con cháu càng làm các cụ buồn lòng, tủi thân. Có người nghĩ rằng bây giờ mình già yếu nên con cái ghét bỏ và hất hủi. Thật ra không người con nào ghét bỏ cha mẹ vì cha mẹ bệnh hoạn già yếu nhưng có lẽ vì cuộc sống quá nhiều lo lắng, con cái phải đương đầu với nhiều thách thức, khó khăn trong đời sống, với công việc ở sở, bổn phận trong gia đình, với người trên kẻ dưới, v.v... nên không còn tâm trí thì giờ cho các cụ. Đó là chưa nói đến những người có con trong tuổi thiếu niên, phải nhức đầu vì những thay đổi những phức tạp của con.

Có người sống với hai ba thế hệ khác nhau trong gia đình, vừa cố gắng làm vui lòng cha mẹ cao tuổi vừa cố gắng hòa hợp với những đứa con lớn lên ở xứ người, nhưng dù cố gắng bao nhiêu cũng không đem các thế hệ đến gần với nhau như mình mong muốn, gia đình vẫn không tránh được những bất hòa giữa các thế hệ với nhau. Để cải thiện hay tránh tình trạng đó chúng ta, mỗi một người trong gia đình cần quan tâm đến nhau nhiều hơn và tế nhị trước nhu cầu của nhau hơn. Con cháu cần nghĩ đến ông bà cha mẹ và thông cảm với những nỗi lo lắng buồn khổ của ông bà cha mẹ. Bù vào đó các cụ cũng cần để ý và thông cảm với những lo lắng của con cháu.

Cách đây ít lâu chúng tôi có đọc một quyển sách tựa đề 52 Điều Chúng Ta Có Thể Làm Để Bày Tỏ Lòng Hiếu Thảo Đối Với Cha Mẹ Đã Cao Tuổi. Quyển sách này giúp chúng tôi nhiều ý kiến rất thực tế, chúng tôi đã áp dụng một vài điều và thấy kết quả rất tốt. Trong một lần khác chúng tôi sẽ chia xẻ một vài đề nghị trong quyển sách đó mà chúng ta có thể áp dụng để bày tỏ lòng hiếu thảo đối với các bậc sinh thành, cũng để nối liền khoảng cách giữa các thế hệ trong gia đình. Để kết thúc câu chuyện gia đình hôm nay, chúng tôi xin gởi đến quý vị giới răn thứ năm trong bảng Mười Điều Luật Chúa, dạy về bổn phận của con cái đối với cha mẹ. Đức Chúa Trời phán dạy: "Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Đức Chúa Trời đã ban cho ngươi" (Xuất 20:12). "Hãy tôn kính cha mẹ con hầu cho con được phước và sống lâu trên đất" (Ê-phê-sô 6:2).

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Lòng Hiếu Thảo Đối Với Cha Mẹ Đã Cao Tuổi
Bài 3


Chị Thanh là một người con rất hiếu thảo. Mỗi buổi sáng trước khi đi làm chị để sẵn thức ăn trên bàn cho mẹ thật là đàng hoàng và chu đáo. Chiều tối về vừa lo cơm nước cho chồng cho con chị vừa chăm sóc cho mẹ. Chị rất thương mẹ, lúc nào cũng hỏi thăm mẹ và mua sắm cho mẹ đầy đủ mọi điều cần dùng. Tuy nhiên vì vừa phải đi làm vừa lo cho gia đình nên lúc nào chị cũng tất bật vội vã. Mỗi ngày trao đổi với mẹ vài ba câu rồi đi biệt đến tối, mẹ con ít khi nào thật sự trò chuyện với nhau. Chính vì thế mà tuy được con chăm sóc, bà cụ vẫn thấy cô đơn và thấy xa con chứ không gần gũi như những ngày trước.

Chị Thanh cũng cảm nhận được điều đó nên một ngày kia chị quyết định dành thì giờ riêng cho mẹ. Hôm đó cả gia đình đưa bà cụ đi ăn, sau đó chồng chị đưa các con về còn chị và mẹ đi chơi để có thì giờ trò chuyện với nhau. Suốt gần hai tiếng đồng hồ chị Thanh yên lặng nghe mẹ kể hết chuyện này đến chuyện khác, hầu hết là những chuyện xa xưa trong quá khứ. Có chuyện chị còn nhớ và mường tượng ra được nhưng có những chuyện chị hoàn toàn không nhớ hoặc không biết. Dù vậy chị vẫn chăm chú lắng nghe, thỉnh thoảng hỏi thêm để mẹ kể cặn kẽ chi tiết. Chị cũng không quên hỏi về những cảm xúc cảm nghĩ của mẹ về những chuyện trong quá khứ. Sau thì giờ tâm tình với nhau, cả hai mẹ con đều thấy vui thỏa lạ lùng. Nhất là bà mẹ, bà vui vì thấy con vẫn thương mình và thông cảm với mình.

Trong quyển sách tựa đề 52 Điều Con Cái Có Thể Làm Để Bày Tỏ Lòng Yêu Thương Đối Với Cha Mẹ Đã Cao Tuổi, tác giả cho biết chúng ta cần học cách trò chuyện với các cụ. Tác giả nêu những đề nghị như sau:

1. Dành thì giờ nghe các cụ kể những chuyện xưa cũ trong quá khứ

Những người lớn tuổi thường thích kể cho con cháu nghe những chuyện xưa cũ trong quá khứ; những kinh nghiệm buồn đau cũng như những huy hoàng oanh liệt trong thời thanh xuân của mình. Hầu hết các cụ thường không còn gì trong tương lai để hướng đến nên thích nghĩ về quá khứ, nhất là những ngày tươi đẹp đã qua trong cuộc đời. Hơn nữa vì trí nhớ suy kém, các cụ thường ít nhớ những gì xảy ra trong hiện tại nhưng chỉ ghi nhớ những sự việc trong quá khứ. Và vì suy nghĩ ôm ấp mãi trong trí những điều đó, các cụ muốn được nói lên, muốn kể lại cho con cháu nghe.

Nhưng điều khó là con cháu quá bận rộn với cuộc sống hằng ngày, với những trách nhiệm phải chu toàn trong hiện tại, những dự tính cho tương lai, v.v... nên thường ít có thì giờ để nghe những chuyện trong quá khứ, nhất là những chuyện hầu như chẳng quan hệ gì đến mình. Dù vậy, vì biết nhu cầu của các cụ là muốn kể lại những chuyện trong quá khứ nên nếu có thể được, thỉnh thoảng chúng ta tạm gác những bận rộn của mình qua một bên, cố gắng dành thì giờ nghe các cụ kể chuyện. Nhiều khi kinh nghiệm của các cụ rất hay, có thể cho chúng ta những bài học giá trị mà chúng ta không tìm thấy trong sách vở hay nơi nào khác. Dành thì giờ nghe các cụ kể chuyện có khi còn hơn là chúng ta tặng các cụ một món quà bằng vật chất. Khi có con cháu lắng nghe mình nói những chuyện xưa cũ, các cụ sẽ thấy vui và khi trong lòng vui vẻ, các cụ sẽ ăn được ngủ được và bớt đau ốm. Đúng như Lời Thánh Kinh dạy: "Lòng vui mừng vốn một phương thuốc hay còn trí nao sờn làm xương cốt khô héo" (Châm Ngôn 17:22).

2. Đừng loại bỏ cha mẹ ra khỏi đời sống mình

Trong đời sống hằng ngày chúng ta phải đối diện với nhiều nan đề, phải toan tính, quyết định điều này điều kia luôn luôn và thường chúng ta ít

khi nào nói cho cha mẹ biết những công việc của chúng ta. Ví dụ như chúng ta sắp đổi sở làm, sắp bị mất việc; trong sở, trong trường hay trong gia đình có nan đề phải giải quyết, v.v... Những điều này chúng ta ít khi nào muốn nói cho bố mẹ biết. Lý do là vì chúng ta không muốn các cụ phải bận tâm với những vấn đề riêng của chúng ta, sợ rằng các cụ thêm lo lắng chứ không ích lợi gì. Điều đó cũng đúng phần nào.

Dĩ nhiên là khi đã trưởng thành và đã có gia đình riêng chúng ta không nhất thiết phải nói cho cha mẹ biết hết tất cả những nan đề trong đời sống mình, làm như thế chúng ta có thể vô tình trút gánh nặng thêm cho các cụ. Nhưng chúng ta cũng không nên làm như một số người thường làm, đó là loại bỏ cha mẹ ra khỏi đời sống mình hoàn toàn, xem như các cụ không có phần gì trong cuộc đời của mình nữa. Đừng tách rời cha mẹ ra khỏi đời sống của riêng mình vì không gì làm các cụ buồn hơn như thế. Dù có những điều chúng ta không thể chia xẻ với cha mẹ nhưng vẫn còn nhiều điều chúng ta cần chia xẻ để được các cụ chỉ dạy hoặc giúp ý kiến cho chúng ta.

Có nhiều cụ sang đây không những buồn vì khó hội nhập với đời sống xứ người nhưng cũng buồn vì con cái chẳng bao giờ chia xẻ điều gì với mình. Có người chẳng bao giờ cho cha mẹ biết mình làm ở đâu, làm công việc gì. Có người thì không bao giờ nói cho cha mẹ biết những buồn vui lo lắng trong đời sống, cũng chẳng bao giờ cầu hỏi ý kiến cha mẹ trong vấn đề gì. Chúng ta không nên in trí rằng các cụ không hiểu gì, không biết gì nên sẽ không giúp được gì. Khi gặp nan đề, nhất là nan đề trong mối quan hệ với người chung quanh, chúng ta cứ thử chia xẻ với các cụ, với bao nhiêu năm kinh nghiệm trong cuộc sống, các cụ sẽ giúp chúng ta nhiều ý kiến hay mà chúng ta không ngờ. Khi được con chia xẻ nan đề và cầu hỏi ý kiến các cụ rất vui, không những vì thấy con gần gũi tin cậy mình, mà vì các cụ thấy con còn cần đến mình và mình còn có thể giúp ích cho con.

Đến đây chúng tôi không thể không nhắc đến một nan đề mà những gia đình có hai ba thế hệ chung sống thường gặp phải, đó là trường hợp những người đã lớn tuổi, đã có gia đình riêng nhưng vẫn phải sống dưới sự kiểm soát của cha mẹ. Có người có con cái đã lớn nhưng vẫn phải làm theo lệnh của cha mẹ. Thưa quý vị, sự việc cha mẹ chen vào đời sống gia đình của con cái thường là một trong những lý do đưa đến đổ vỡ trong hạnh phúc của con. Đây là điều mà một số các cụ cần nghĩ đến và thay đổi thế nào để không vô tình làm gia đình con mất hạnh phúc.

3. Đừng bao giờ chê bố mẹ già cả lẩm cẩm, không biết gì

Một điều khác mà tác giả quyển sách chúng tôi nói ở trên đề cập đến là chúng ta nên tránh chê các cụ già cả, lẩm cẩm, không biết gì. Chúng ta tránh nói với các cụ những câu như: Bố lẫn rồi! nói sai hết rồi! Mẹ không làm được việc đó nữa đâu! Bố mẹ cứ để yên đó, đừng làm gì nữa cho con nhờ, v.v... Những câu nói đó có khi đúng sự thật nhưng cũng có khi không đúng sự thật và thường dễ làm các cụ buồn vì nó nhắc các cụ về sự giới hạn của tuổi già. Các cụ buồn vì thấy bây giờ mình không ích lợi gì cho con cái và con cái không cần đến mình nữa. Thay vì chú ý đến những điều các cụ đã quên hoặc không thể làm được, chúng ta nên chú ý đến những điều các cụ còn nhớ, còn có thể làm được và nhờ các cụ giúp những việc đó.

4. Thỉnh thoảng cũng cần để cho các cụ nói về chuyện chết

Một trong những điều luôn luôn lảng vảng trong tâm trí những người cao tuổi là cái chết. Dĩ nhiên chết là điều không ai tránh khỏi, nhưng đối với người đã cao tuổi chết là điều rất gần, rất thực hữu, không thể không nghĩ đến. Sự yếu đuối mòn mỏi của thể xác, những bệnh tật của tuổi già và sự ra đi lần lượt của những người cùng lứa tuổi là những yếu tố nhắc nhở và xác chứng về cái chết đang chờ đón các cụ. Là con chúng ta không ai muốn nghe cha mẹ nói về chuyện chết nhưng có khi chúng ta cũng cần để các cụ nói lên nỗi lo lắng này và bày tỏ lòng thông cảm với các cụ. Có lẽ khi các cụ nói: Chắc mẹ không còn sống bao lâu nữa, hoặc: chắc ba sắp phải từ giã các con rồi, v.v... Chúng ta không nên gạt đi hay bảo các cụ đừng nói gở nhưng trái lại kiên nhẫn lắng nghe điều các cụ muốn nói. Khi các cụ đã nói lên nỗi lo lắng trong lòng, chúng ta có thể an ủi hoặc giúp các cụ hướng đến những điều lạc quan hơn, vui hơn.

Tuy nhiên điều duy nhất có thể bảo đảm các cụ cao tuổi được bình an, không lo sợ khi nghĩ đến cái chết chính là đức tin nơi Đấng Tạo Hóa. Đấng Tạo Hóa hay Thiên Chúa tức là Đức Chúa Trời, Đấng đã tạo dựng chúng ta, cũng là Đấng ban cho chúng ta sự sống đời đời. Người ta thường nói: "Sống gởi thác về" nhưng về đâu? Nếu trong đời tạm này chúng ta đặt lòng tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu, chúng ta được tha thứ tội và được trở nên con của Đức Chúa Trời. Và khi từ giã đời này chúng ta sẽ được Chúa tiếp về với Ngài.

Thánh Kinh dạy: "Đức Chúa Trời yêu thương thế gian đến nỗi đã ban Người Con Một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Người Con ấy không bị hư mất nhưng được sự sống đời đời... Ai tin Đức Chúa Con thì được sự sống đời đời, ai không tin Ngài thì chẳng thấy sự sống đâu nhưng cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời vẫn ở trên người đó" (Phúc Âm Giăng 3:16 & 36). Người lớn tuổi cũng như người trẻ tuổi chỉ thật sự được bình an khi biết rằng mình đã thuộc về Chúa, đã là con của Chúa và một ngày kia khi từ giã đời tạm này, chúng ta sẽ được Chúa đón về ở bên cạnh Ngài mãi mãi (còn tiếp).

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Khi Con Đến tuổi tự lập
Bài 1


Một thiếu nữ nọ lập gia đình được ba năm, tâm sự với người bạn như sau: Khi em đi lấy chồng, mẹ em buồn lắm. Bà dặn em là, dù vui với hạnh phúc mới, con đừng bao giờ quên mẹ ở nhà rất cô đơn, lúc nào cũng nghĩ đến con. Vì lời dặn đó, người con gái lúc nào cũng nghĩ đến mẹ, sợ mẹ thương nhớ rồi bị bệnh, vì thế nàng tìm cách giữ liên lạc với mẹ thường xuyên. Mỗi ngày, sau bữa cơm tối với chồng, người con gái gọi điện thoại nói chuyện với mẹ và hai người em khoảng vài tiếng đồng hồ, kể cho mẹ nghe những việc xảy ra trong ngày và hỏi thăm từng người trong gia đình. Ngày nào cũng vậy, cơm tối xong là người con gái bỏ ra một hai tiếng đồng hồ nói điện thoại với gia đình. Người chồng trẻ lúc đầu thông cảm nên kiên nhẫn chấp nhận. Nhưng việc này cứ tiếp tục mỗi ngày. Khi người chồng than phiền thì gia đình vợ bảo là anh ích kỷ và bỏ ngoài tai lời than phiền đó. Người vợ vẫn tiếp tục gọi điện thoại cho cha mẹ mỗi ngày mấy tiếng đồng hồ sau bữa cơm tối. Người chồng trẻ biết không thể thay đổi vợ nên khi thấy vợ cầm điện thoại lên là anh ra khỏi nhà để chạy bộ trong khu xóm.

Sau một thời gian, thấy mình chạy giỏi nên anh tham dự các cuộc chạy đua cuối tuần, do thành phố tổ chức. Một ngày nọ trong một lần chạy đua anh gặp một thiếu nữ xinh đẹp cũng thích chạy như anh và hai người cùng chạy với nhau thường xuyên. Trong khi đó vợ anh vẫn tiếp tục nói chuyện với cha mẹ mỗi ngày, không quan tâm đến sự bất bình của chồng. Sau ba năm chờ đợi, cuối cùng người chồng trả vợ lại cho bà mẹ và cưới người cùng chạy đua với anh lâu nay. Người con gái trong câu chuyện này chưa sẵn sàng để lập gia đình, vì chưa thể lìa cha mẹ để kết hợp với người bạn đời. Cha mẹ cô cũng không muốn con lìa cha mẹ nên đã khiến gia đình con bị đổ vỡ.

Những ai đã lập gia đình và có con cái không thể nào quên được niềm vui khi được bế đứa con đầu lòng trên tay. Con cái là cơ nghiệp và là ơn phước Đức Chúa Trời ban cho chúng ta. Cùng với ơn phước đó là trách nhiệm nuôi dưỡng và dạy dỗ cho con nên người. Với tình thương bao la, không cha mẹ nào quản ngại khó khăn, lao khổ trong việc nuôi con. Trái lại, chúng ta sẵn sàng hy sinh để cho con điều tốt nhất. Rồi thời gian trôi qua, thấm thoát các con chúng ta đều lớn và bắt đầu tự lập, bắt đầu có đời sống riêng. Người ta thường nói, khi con "đủ lông đủ cánh", chúng sẽ bay khỏi tổ, con gái cũng như con trai. Đây là một thay đổi lớn mà là cha mẹ, chúng ta phải đối diện. Chúng ta cần chuẩn bị tinh thần, chấp nhận thay đổi, để đời sống không bị xáo trộn và khó khăn.

Thật ra, cha mẹ nào cũng muốn con nên người và biết tự lo tự lập. Tuy nhiên, khi con từ giã gia đình, dù là vì lý do gì - đi học xa, đi làm xa hay lập gia đình và ra riêng - cha mẹ cũng thấy buồn vì cảm thấy như đã mất con. Có lẽ một số quý vị hiện đang trải qua kinh nghiệm này. Thương con, chúng ta mong cho con lớn khôn, nên người, nhưng cũng buồn khi thấy con không còn ở gần bên cạnh, chúng ta, nhất là không còn cần đến chúng ta nữa. Đây là cái buồn thông thường, tự nhiên, vì con cái sống với cha mẹ từ nhỏ đến lớn, bao nhiêu là thương yêu và kỷ niệm, bây giờ tách ra khỏi gia đình, làm sao cha mẹ không cảm thấy mất mát và không buồn được. Nhưng có nhiều cha mẹ buồn quá nhiều, đến nỗi không muốn con bước ra tự lập, có người còn gây khó khăn cho đời sống con. Chẳng hạn như có người thương con gái quá đến nỗi khi con đi lấy chồng thì than khóc, trách móc, rồi đâm ra ghét người con rể. Những bà mẹ chồng đối xử cay nghiệt với con dâu cũng chỉ vì không chấp nhận sự kiện đứa con trai mà mình nuôi dưỡng bao nhiêu năm bây giờ yêu một người đàn bà khác và đành lòng từ giã mẹ để gây dựng hạnh phúc với người đó. Đây cũng là lý do vì sao khi con lớn và sắp lìa gia đình để tự lập, cha mẹ thường hay than thân trách phận, hoặc phàn nàn trách móc con. Trong những dịp cưới hỏi thường có chuyện không vui giữa gia đình đôi bên cũng vì những tâm lý phức tạp lúc đó của cha mẹ.

Chúng ta thường nghe câu "con nhỏ lo chuyện nhỏ, con lớn lo chuyện lớn", cha mẹ nói câu này như một lời than nhưng thật ra than với sự thỏa vui trong lòng vì còn được lo cho con, và con còn cần đến mình. Khi con từ giã cha mẹ để tự lập, cha mẹ cảm thấy mất mát, vì con không còn cần đến mình nữa. Có những phụ huynh nhất quyết chống lại sự tự lập của con bằng cách viện cớ này cớ khác để buộc con khi lập gia đình vẫn ở chung với cha mẹ và mọi việc vẫn do cha mẹ quyết định. Có người thì cho con dọn ra riêng nhưng luôn luôn tìm cách xen vào gia đình của con.

Thánh Kinh ghi rằng, khi thiết lập hôn nhân, Đức Chúa Trời phán: "Người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu với vợ mình, và cả hai sẽ nên một thịt" (Sáng thế ký 2:24). Theo tiêu chuẩn của Đấng Tạo Hóa, khi lập gia đình, người đàn ông phải lìa cha mẹ để kết hợp với người bạn đời, xây dựng gia đình mới và làm chủ gia đình mới của mình. Có những trường hợp vì một hoàn cảnh đặc biệt nào đó đôi vợ chồng mới sống chung với cha mẹ, nhưng gia đình mới vẫn phải được xem là một đơn vị riêng biệt thì mới tránh được những điều không hay sau này. Đức Chúa Trời không bao giờ sai lầm trong lời dạy của Ngài và nguyên tắc của Ngài không bao giờ thay đổi. Điều đáng tiếc là có nhiều bậc cha mẹ không khuyến khích hoặc không bằng lòng cho con bước ra khỏi sự ràng buộc của mình nên gia đình mới của con gặp nhiều khó khăn. Khi một bạn trẻ lập gia đình, người đó phải tách ra khỏi những ràng buộc về kinh tế, tình cảm của gia đình cũ thì mới có thể hiệp nhất với người phối ngẫu. Dĩ nhiên là người con khi có gia đình riêng vẫn yêu thương và hiếu kính cha mẹ. Khi cha mẹ cần vẫn có mặt, giúp đỡ nhưng không sống dưới quyền của cha mẹ hay dưới sự bảo bọc của cha mẹ nữa.

Có nhiều lý do khiến cha mẹ không muốn con tự lập khi đã lớn khôn.

1. Cha mẹ xây dựng cuộc đời mình chung với cuộc đời con

Châm Ngôn 22:6 dạy như sau: "Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo, dầu khi nó trở về già cũng không hề lìa khỏi đó." Chữ quan trọng trong câu này là "con đường nó phải theo." Cha mẹ phải dạy cho con cái con đường chúng phải theo. Đây là con đường Chúa định cho con cái chứ không phải là con đường cha mẹ mong muốn. Đó là con đường theo ý Chúa vàø con đường trưởng thành, tự lập. Cha mẹ cần dạy dỗ, hướng dẫn thế nào để khi đến tuổi trưởng thành con sẽ khôn ngoan, tự lo tự lập chứ không phải lúc nào cũng níu áo mẹ, việc gì cũng phải chạy về hỏi cha. Cha mẹ cần hướng dẫn con cái trong đường lối Chúa để khi lớn khôn, con cái không lìa bỏ con đường tốt đẹp đó. Cha mẹ có trách nhiệm dạy con khi còn nhỏ những gì con cần học, để lúc khôn lớn, là lúc không còn có cha mẹ ở bên cạnh nhắc nhở, hướng dẫn, con cái vẫn có thể tự lo được.

Nhiều bậc cha mẹ vì vô tình, không hướng dẫn con trong con đường chúng phải theo nhưng hướng dẫn theo con đường cha mẹ mong muốn. Cũng có người xem cuộc đời con như là tiếp nối cuộc đời của mình, vì thế cố gắng giúp con làm những điều mà chính cha mẹ đã không làm được, hoặc giúp đạt được những mơ ước mà cha mẹ đã không đạt tới. Bao nhiêu ước mơ, hy vọng đều đổ dồn hết cho con. Con thành công kể như là mình đã thành công. Chẳng hạn như cha không học bác sĩ được, muốn con học bác sĩ để làm trọn điều ước mơ củamình. Mẹ mơ làm cô giáo nhưng không được, bây giờ muốn con theo con đường đó để nguyện vọng của mình được thỏa mãn. Những người làm như thế là xây dựng cuộc đời mình chung với cuộc đời của con. Vì thế khi con tách rời cha mẹ để có cuộc sống riêng, cha mẹ sẽ vô cùng đau đớn. Những người đặt hy vọng và niềm vui của mình nơi con cái và xây dựng đời sống mình chung với đời sống con sẽ không muốn con tách rời cha mẹ để tự lập.

Để tránh khó khăn này, chúng ta đừng để con tùy thuộc cha mẹ trong tất cả mọi việc nhưng nên tập cho con tự lo tự làm, bắt đầu từ những việc nhỏ khi còn nhỏ, dần dần càng lớn thì tự lo những việc lớn hơn. Chúng ta cũng cần hướng dẫn để con tự quyết định những việc liên quan đến cá nhân chúng. Văn hóa Tây phương cho con quá nhiều tự do nên con dễ hư hỏng, văn hóa Đông phương thì nắm giữ con quá chặt nên con trở thành phản loạn hoặc thiếu tinh thần trách nhiệm. Bác sĩ James Dobson, nhà tâm lý học danh tiếng đã nói: "Nuôi con cũng như thả diều, phải biết lúc nào mở thêm dây cho diều bay cao. Nếu tháo dây quá nhiều, quá sớm, diều sẽ rơi xuống đất; Ngược lại, đến lúc diều phải bay cao mà chúng ta giữ dây quá chặt, diều sẽ bứt đứt dây và bay đi mất."

Theo lời Kinh Thánh dạy, tất cả những gì chúng ta có trên đời này là do Đức Chúa Trời ban cho. Dù là tài sản, vật chất hay con cái, ngay cả sự sống của chúng ta cũng là của Chúa, chúng ta chỉ là người quản lý. Trong vai trò quản lý, chúng ta chăm sóc, dạy dỗ con và dâng đời sống con cho Chúa sử dụng. Chúng ta không nắm quyền sở hữu con hoặc sử dụng con theo ý mình. Khi nuôi con, chúng ta cần nhớ rằng, con cái rồi đây sẽ có đời sống riêng. Con cái chỉ cần cha mẹ và sống bên cha mẹ khi còn nhỏ dại để được cha mẹ nuôi nấng, dưỡng dục. Nếu tâm niệm như thế khi con còn nhỏ, chúng ta sẽ không buồn khi con lớn khôn, từ giã gia đình để bắt đầu cuộc sống riêng. Trong văn hoá Á đông, nhiều người chấp nhận việc con gái lìa gia đình nhưng không chấp nhận con trai lìa gia đình. Có người ngày nay vẫn nghĩ rằng con gái là con của người ta, nuôi lớn rồi gả cho nhà chồng chứ cha mẹ không được nhờ, vì thế không trông mong gì nơi con gái. Đối với con trai thì ngược lại, cha mẹ kể đó là con của mình vì thế nắm giữ, không muốn buông con ra. Đây là quan niệm không công bình. Chúng ta cần yêu thương con trai con gái như nhau và sẵn sàng cho con tự lập khi con đến tuổi trưởng thành.



Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org

Khi Con Đến tuổi tự lập
Bài 3


Có một đôi bạn trẻ nọ yêu nhau bốn năm mới dám nghĩ đến chuyện cưới hỏi. Lý do là vì người con trai đang sống chung với mẹ và bà mẹ rất là gần với con. Dù con đã sắp được ba mươi tuổi, đã ra đời đi làm mấy năm nay, bà mẹ vẫn xem con như đứa con nhỏ và vẫn kiểm soát mọi việc trong cuộc sống con. Bà không những biết con làm công việc gì, mà cũng biết công việc đó như thế nào, mỗi tháng con lãnh được bao nhiêu. Không những thế, mỗi khi đi đâu chàng thanh niên này vẫn phải xin phép mẹ, phải cho mẹ biết là đi đâu, với ai, mấy giờ về. Không những kiểm soát thì giờ mà tiền bạc của cậu con trai bà mẹ cũng kiểm soát hết. Con đi làm về phải đưa tờ giấy lương cho bà. Dù không biết làm sổ sách hay trả các chi phí hằng tháng nhưng bà biết tất cả những chi phí của gia đình và chi phí riêng của con. Bà biết con có bao nhiêu tiền, cất giữ ở trương mục nào, nhà băng nào. Bà mẹ này quen chăm sóc mọi việc cho con khi còn nhỏ nên dù bây giờ con đã lớn, đã có thể tự lo, bà vẫn tiếp tục nắm giữ và kiểm soát tất cả. Lúc nào bà cũng xem con như là thằng bé con của bà ngày trước. Khi biết con có bạn gái, bà buồn lắm, vì bà không muốn một người nào xen vào giữa bà và đứa con trai yêu quý. Nhưng bà biết con đã lớn, cần phải có gia đình, hơn nữa bà cũng mong có cháu bồng nên dần dần bà chấp nhận người bạn gái của con. Người con gái đó hiền lành dễ thương nên sau một thời gian cũng đã lấy được cảm tình của bà.

Tuy nhiên nan đề của đôi bạn trẻ này là lúc nào bà mẹ cũng muốn tham dự vào những sinh hoạt của hai người. Khi người con gái đến nhà chơi, bà mẹ ra tiếp chuyện. Khi hai người đi ăn với nhau phải mời bà, nếu không thì bà không vui. Cuối cùng, khi hai người quyết định tiến tới hôn nhân và chọn ngày làm đám cưới, bà mẹ rất vui nhưng bà muốn để bà tính toan lo lắng mọi chi tiết, dĩ nhiên là theo ý bà. Nhưng khó khăn lớn nhất mà đôi bạn trẻ phải đương đầu hiện nay là, bà mẹ muốn cùng đi trong chuyến tàu du hành mà hai người đã chọn cho tuần trăng mật của họ.

Thưa quý thính giả, đây là một trường hợp điển hình của những bậc phụ huynh không cho con lìa cha mẹ để có cuộc sống riêng. Trường hợp này hơi đặc biệt nhưng trong một số gia đình, các bậc cha mẹ cũng thường tìm cách nắm giữ con, không muốn con tách rời cha mẹ để tự lập. Có người cho con tự lập nhưng cứ hay xen vào những vấn đề riêng tư của gia đình con. Như chúng tôi chia xẻ trong một Câu Chuyện Gia Đình gần đây, có nhiều lý do khiến cha mẹ không muốn con tách rời cha mẹ để tự lập. Chẳng hạn như :

1. Vì cha mẹ xây dựng cuộc đời mình chung với cuộc đời con, xem con như là tiếp nối của đời sống mình.

2. Cha mẹ có mối quan hệ quá sâu đậm với con vì hôn nhân của cha mẹ không hạnh phúc.

3. Cha mẹ yêu thương con cách ích kỷ và muốn tiếp tục kiểm soát đời sống con.

4. Dù con đã lớn, cha mẹ vẫn xem con còn nhỏ vàø nghĩ rằng con thuộc quyền sở hữu của mình.

5. Cha mẹ trông mong nơi con quá nhiều và muốn con tùy thuộc mình mãi mãi.

Có những đôi vợ chồng khi chưa có con cái thì chăm sóc nhau rất là chu đáo, nhưng khi có con rồi, dành hết thì giờ cho con và quên đi người phối ngẫu. Những bà mẹ trẻ khi có đứa con đầu lòng thường hay vấp phải điều này. Trong một số gia đình, con cái là đối tượng của tình yêu và là mối quan tâm chính của hai vợ chồng. Điều này thường xảy ra trong những gia đình mà vợ chồng có những nan đề to lớn, không giải quyết được. Trong trường hợp này, người chồng thường tìm vui thỏa nơi công việc hay bạn bè, còn người vợ dồn hết thì giờ và tình thương cho con, vì con là niềm vui của mình. Xem con quan trọng và gần gũi hơn người phối ngẫu là điều rất nguy hiểm. Nó dễ khiến vợ chồng không gắn bó với nhau và khi con lớn, khó chấp nhận việc con xa lìa cha mẹ để tự lập. Đức Chúa Trời không định rằng quan hệ cha mẹ và con cái là quan hệ mật thiết nhất và cha mẹ phải dành hết thì giờ, tâm trí để lo cho con. Theo Lời Chúa dạy, quan hệ vợ chồng là mối quan hệ quan trọng nhất, gần gũi nhất trong cuộc sống con người, thứ đến mới là quan hệ giữa cha mẹ và con cái, rồi đến quan hệ với những người khác. Vợ chồng cần xây dựng cho tình yêu của mình cho bền chặt rồi cả hai cùng lo cho con cái. Nếu vợ chồng quý nhau, cần nhau và gắn bó với nhau thì khi con cái từ giã gia đình để tự lập, chúng ta cũng buồn nhưng chỉ buồn ít và sẵn sàng chấp nhận, thông cảm với con chứ không buồn đến nỗi gây khó khăn cho con. Có một điều lạ là, nếu cha mẹ không cầm giữ nhưng cho con ra đi cách vui vẻ, thoải mái, các con sẽ trở về thăm thường xuyên, có khi còn muốn ở gần bên cha mẹ nữa. Ngược lại, nếu cha mẹ ngăn cản, buồn giận và gây khó khăn cho con, các con sẽ muốn lìa gia đình sớm, tìm cách đi xa và không dám sống gần bên cha mẹ.

Quý vị đang xây dựng hạnh phúc trên tình yêu vợ chồng hay tình yêu dành cho con cái? Thật tội nghiệp cho những đứa con cha mẹ dùng để giữ cho gia đình khỏi tan vỡ. Khi biết điều đó, con cái hoặc sẽ lo lắng, không dám lìa cha mẹ để gây dựng cuộc sống riêng hoặc sẽ tìm cách thoát ly gia đình trước khi đến tuổi trưởng thành.

Lý do III: Cha mẹ thương con bằng tình thương ích kỷ và muốn cầm quyền trên đời sống con

Có những cha mẹ khi con muốn đi học xa hoặc dọn ra riêng thì buồn giận và buộc con phải thay đổi dự tính đó. Những bậc phụ huynh này thương con và lo lắng cho con rất nhiều. Khi con còn nhỏ thì lo miếng cơm manh áo, lo việc học hành. Khi con lớn vẫn tiếp tục lo cho con mọi sự, từ chuyện nhỏ như miếng ăn, quần áo đến chuyện lớn như chọn ngành nghề và chọn vợ chọn chồng cho con. Những phụ huynh này thương con nhiều nhưng thương với tình yêu ích kỷ. Thật ra họ thương chính mình hơn là thương con, họ sung sướng khi thấy con còn cần cha mẹ, tùy thuộc cha mẹ và chỉ vui khi con vâng lời cha mẹ trong mọi sự. Nếu con có ý gì khác với ý của cha mẹ hay không làm đúng theo sự suy tính của cha mẹ thì cha mẹ sẽ buồn giận ngay, cho con làbất hiếu, không thương, không biết nghĩ đến công ơn cha mẹ.

Một đặc điểm khác của những cha mẹ thương con cách ích kỷ là muốn nắm quyền trên con. Họ lo lắng cho con mọi thứ vì muốn kiểmsoát đời sống con hoàn toàn. Con cái chỉ được làm điều gì cha mẹ cho phép, học ngành nào cha mẹ đồng ý và lập gia đình với người cha mẹ chọn lựa. Có người xem việc hôn nhân của con như là của chính mình, mình đồng ý thì mới được. Những phụ huynh thích cầm quyền kiểm soát con cái thường không muốn con lìa cha mẹ như Lời Chúa dạy. Họ không nói thẳng ra như thế nhưng thường viện nhiều lý do để ngăn cản. Chẳng hạn như khi con muốn đi học xa hay đi làm xa, cha mẹ sẽ bảo rằng con đi như thế lỡ đau ốm không ai lo. Nếu con muốn ra riêng thì bảo là tốn kém lắm, không sống nổi, hoặc nói rằng người chung quanh sẽ gièm pha. Có người thì dùng hoàn cảnh đơn chiếc hay tình trạng sức khoẻ yếu kém của mình để ngăn cản con bước ra tự lập. Thật ra, có những bậc cha mẹ sống trong hoàn cảnh thật đáng thương mà con cái phải biết nghĩ lại, biết hy sinh và lo cho cha mẹ trước rỗi hẵng nghĩ đến hạnh phúc của mình, Nhưng cũng có những trường hợp cha mẹ còn đầy đủ, khoẻ mạnh, nhưng muốn tất cả con trai, con gái, dâu rể đều quây quần dưới một mái nhà và cha mẹ là chủ đại gia đình. Những đại gia đình sống như thế thấy rất vui vẻ nhưng thường không tránh được nan đề giữa người này với người kia. Những đôi vợ chồng trẻ sống chung với đại gia đình được có người lo việc cơm nước hoặc chăm sóc con cái để rảnh rang đi làm, đi học, nhưng đồng thời phải chịu những gò bó và thiếu sự riêng tư cho gia đình nhỏ bé của mình. Và điều bất lợi là, những người con trai đã có vợ mà sống chung với cha mẹ sẽ không thật sự làm chủ gia đình của mình như Lời Chúa dạy; những người con gái có chồng mà mẹ vẫn lo cơm nước cho mỗi ngày sẽ không trở nên người nội trợ giỏi, không biết quán xuyến việc nhà, không biết nuôi dạy con cái. Những người con được cha mẹ bảo bọc như thế dễ có tính ỷ lại vào người khác và dù lớn tuổi vẫn chưa trưởng thành.

Thánh Kinh dạy: "Mỗi một người trong anh em chớ chăm về lợi riêng mình nhưng phải chăm về lợi kẻ khác nữa" (Phi-líp 2:4). Câu này hàm ý rằng chúng ta đừng chỉ nghĩ đến quyền lợi và hạnh phúc của mình nhưng cũng nghĩ đến quyền lợi và hạnh phúc của người khác. Áp dụng vào việc cho con cái tự lập, chúng ta có thể nói: cha mẹ không nên chỉ nghĩ đến nỗi cô đơn hay thẩm quyền của mình nhưng cũng hãy nghĩ đến niềm vui và hạnh phúc của con nữa. Là cha mẹ, chúng ta ai cũng thương con và sẵn sàng hy sinh cho con. Nhưng chúng ta cần cẩn thận, đừng thương con quá đến độ xây dựng niềm vui và hạnh phúc của mình trên đời sống con hoặc thương con cách ích kỷ, muốn con ở dưới quyền của cha mẹ và cần đến cha mẹ mãi. Nếu cha mẹ thương con như thế, con sẽ trở nên hèn yếu, không trưởng thành, không thể tự lập. Con cũng có thể bất bình, chống lại cha mẹ hoặc tránh xa cha mẹ. Khi cha mẹ ràng buộc với con quá nhiều con sẽ cảm thấy mình là đứa con bất hiếu, có lỗi với cha mẹ khi nghĩ đến chuyện ra riêng, tự lập và vì lý do đó, niềm vui và hạnh phúc của con sẽ không trọn vẹn.

Cũng có người vì hoàn cảnh, sau khi lập gia đình vẫn sống chung với cha mẹ nhưng rất là thoải mái, vì dù sống chung dưới một mái nhà, cha mẹ không xen vào đời sống con nhưng thông cảm với con và tôn trọng gia đình của con. Đây là những bậc cha mẹ thương con và nghĩ đến hạnh phúc của con. Không thương con bằng tình yêu ích kỷ, không kết hợp cuộc đời mình với cuộc đời con nhưng sẵn sàng cho con lìa gia đình để tự lập, sống với gia đình mới, vui hưởng hạnh phúc Chúa ban. Những bậc phụ huynh này không đau buồn khi con từ giã gia đình nhưng trái lại, hãnh diện và sung sướng thấy mình đã đào tạo nên một người hữu ích cho Chúa và cho xã hội (còn tiếp).



Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành

www.tinlanh.org