Từ ''Bốn Phương Chìm NổI'' đến ''Cát Bụi''
Của Việt Dương Nhân
Hay là nỗi đoạn trường của một nhà thơ biểu hiệu tình yêu

Lê Mộng Nguyên

Tôi biết Việt Dương Nhân qua bài ''Khuyên Em'' (Cát bụi. tr. 81) do Trang Thanh Trúc phổ nhạc (và Bảo Trâm. Bá Lộc hát trong CD ‘’Hẹn Anh 15 Năm). Nghệ Thuật số 64. Th. 7.1999). Qua lời ca, tôi thông cảm ngay với nỗi buồn sâu đậm của người thiếu phụ phải một lần nữa mắc bệnh tình yêu (với bốn câu thơ tuyệt diệu) :

Bốn giờ khuya mà em chưa đi ngủ.
Dưới đèn mờ ngồi ủ rũ chờ ai ?
Mà mắt em đôi dòng lệ chảy dài
Phải chăng vết thương đau vừa trở lại ?
Cái tình tuyệt vọng ở đây đã được nhà thơ diễn tả một cách thần diệu qua hình ảnh một người em gái (nhưng chính là để nói đến thân mình) trong một đêm trắng (đồng hồ vừa chỉ đúng 02 giờ 05 ngày 04 tháng 6-199. Làm thơ suốt canh chầy không biết VDN có hàn gắn được ít nhiều cho những vết thương lòng.

Xin cảm tạ... đất vườn thơ ơi !
Hình như ta giải thoát được rồi.
Không thắc mắc, không bồi gì nữa
Mà thấy nhẹ nhàng thanh thản...thôi.
(CB : Giải Thoát...Nơi Đất Vườn Thơ)
Trong ‘’Bốn Phương Chìm Nổi) (thi tập thứ nhứt của Việt Dương Nhân, ra mắt tại Paris, chiều chúa nhật 25/10/1999, do tác giả xuất bản, với trình bày : Nguyễn Huê Hùng, Tựa : Võ Thu Tịnh, Bạt : Bích Xuân và Nguyễn Tuấn Anh) :’’...tác giả vấn vương đâu đó một sự buồn bã khó tả nỗi. Không phải một cơn buồn mà nó là một man mác buồn. Kế đó là tình yêu : Yêu Mẹ, yêu quê hương yêu gia đình, yêu người yêu và yêu cả người không yêu’’ (Nguyễn Tuấn Anh, Bạt BPCN. Tr.139) Quả thật, người nữ sĩ ưu ái này là (Một Tâm Hồn Yêu Say Thơ và Rượu’’ (như nàng đã thố lộ tâm tình với độc giả, trang bìa cuối) :

Gió buồn ngơ ngẩn bồi hồi
Ở đây thơ rượu đấp ngày mai
Chiều nay rượu uống chưa say
Mà hồn lộng gió, ngất ngây giữa đời
(BPCN : Gợi Nàng Thơ, tr. 15)
Để quên "Sầu Vong Quốc" (BPCN : tr. 69) trong thời gian đằng đẳng ở quê người :

Xuân-Hạ-Thu-Đông mấy lượt rồi ?
Sao còn như kẻ sầu vong quốc.
Lây lất quê người kiếp nổi trôi.

Nhưng quên sao được ngày quốc hận, 30 tháng tư năm 1975 ? :

Ta khóc thật nhiều, mắt ta trong thấy
Uất hận này khuấy nát trái tim ta
Làm sao có thể quên ngày hôm ấy
Máu lệ thù còn động đáy lòng ta.
(BPCN : Dựng Cờ Quốc Gia tr. 7
Lòng yêu nước không giới hạn của Việt Dương Nhân ai cũng đoán biết qua nhiều bút hiệu đầy ý nghĩa mà nàng đã thường dùng như : Thanh Thiên Tâm, Việt Quốc Hùng, Nguyễn Chánh Nhựt, Quốc Hương, T.C.H., Song Bình, Hỏa Phong Địa Thủy... : "Ngày hôm nay tôi vẫn sẵn sàng bằng lòng nhận lãnh 72 triệu viên đạn để đánh đổi cho dân tộc Việt Nam được sống thật sự Tự Do Dân Chủ và đầu đủ quyền làm người, thân này tôi nào đâu sá chi..." (Lời Ngỏ của tác giả). "Yêu Say Thơ và Rượu" để quên số phận long đong và bèo bọt của mình ở xứ người ? :

Đây ! Xứ người đang mùa sương tuyết phủ
Lòng con buồn ủ rũ dưới trời Tây
Mắt lệ đầy tuôn chảy giữa chiều nay
Ai đã gây cảnh chia ly thảm khóc.
(BPCN : Về Đất Mẹ. Tr. 79)
Và quyết tâm rứt bỏ mối duyên xưa ?
Than ôi :

Nhớ ai sao cứ nhớ hoài
Hình xưa bóng cũ miệt mài đã xa
Tình đà tan mộng tàn hoa
Mà sao vẫn thấy xót xa trong lòng !
(BPCN : Hình Bóng Cũ tr. 34)
Thành thử, tình Đạo cuối cùng là cái phao cứu vớt tâm thần của nhà thơ :

Bao đêm khấn nguyện Di Đà
Giúp gươm trí tuệ đánh tà đuổi ma
Tà ma nay đã lìa xa
Thân tâm bình lặng lòng ta nhẹ nhàng.
(BPCN : Khấn Nguyện tr. 107)
Sau ngày ra mắt CD Bảo Trâm - Trang Thanh Trúc tại Paris (16/05/1999), Việt Dương Nhân trao tận tay cho tôi thi tập ‘’Bốn Phương Chìm Nổi’’ và bản thảo ‘’Cát Bụi’’ (Thi tập II) với một câu chú thích : ‘’Nếu không gì trắc trở sẽ ra mắt vào mùa thu 2000. Đầu thế kỷ 21), trong đó gồm cả thi tập III ‘’Trở Về’’, cùng một tác giả. Qua lời Bạt của Hồ Trường An trong ‘’Cát Bụi’’ và bài giới thiệu ‘’Thân thế tác giả và tác phẩm’’ của Lê Anh Tuấn hôm ra mắt BPCN (25/10/199 tại Asia Palace (Quận 13), tên thật của VDN là Nguyễn Thị Bảy (vì nàng là người con thứ bảy của gia đình), sinh năm 1946 tại Bình Chánh (Gia Định Việt Nam). Kết duyên với một người đàn ông Pháp tên là Jacques HIVER năm 1967 tại Sài Gòn và hạ sinh được hai con tên là : Trí-Tâm-Philippe và Thiên-Kim-Agnès. Bảy tháng sau khi đô thành thất thủ (ngày 30/04/1975), tất cả gia đình được trở về Pháp (vào khoảng tháng 11-1975).
Nàng làm thơ rất phong phú từ năm 1977 và đã đăng nhiều trên các báo Việt Nam hải ngoại. Nguồn cảm hứng của Việt Dương Nhân thật lai láng, có lẽ vì đời nàng so sánh (một ít nhiều) với số phận nàng Kiều. ‘’Bốn Phương Chìm Nổi’’ (như Lê Anh Tuấn đã viết) :’’có tất cả : nước mất, nhà tan, lưu đày, thân phận,
tình yêu, mơ mộng, khổ đau, ngang trái, Mẹ, con, ân tình, bạc tình...’’ :

"Đau đớn thay phận đàn bà !
Lời rằng bạc mệnh, cũng là lời chung"
(Nguyễn Du)
Cũng vì thế mà :

Thơ tôi buồn lắm người ơi!
Đọc lên mắt ướm lệ rơi đôi hàng
(BPCN : Yêu Thơ tr.1)
Nhưng tác giả không bao giờ muốn trách oán ai :

Bốn Phương Chìm Nổi con nào dám,
Trách Trời hay tạo hóa bất công
Đời con như thuyền trong cơn sóng
Vùi dập tơi bời giữa biển Đông.

(BPCN ốn Phương Chìm Nổi, tặng Thầy Thích Minh T., tr. 2)
Nhà thơ đau khổ của chúng ta muốn tìm giải thoát cuộc thế thăng trầm này bằng cách xua đuổi một tình duyên mới (như đã nhắc nhở trên) :

Xin đừng lưu luyến anh ơi !
Làm tim em nát mắt rơi lệ hồng
Đời em mưa nắng chất chồng
Đâu còn xứng đáng đợi mong làm gì !
Tôi không muốn phân tích dài dòng tác phẩm BPCN (để được nói nhiều về ‘’Cát Bụi’’ vì dù muốn dù không, tập thơ đầu tay của VDN là một thành công đẹp đẽ : Qua nhiều thể (lục bát, thất ngôn hay tự do), bài nào cũng hay, bài nào cũng vần điệu đáp đúng với tâm hồn, ngay những câu không vần chút nào (chắc tác giả tự ý muốn thế) cũng hay vì thật là phản ảnh tình yêu, làm người đọc xúc cảm như chung sống với số phận khổ đau của tác giả. Tương tự như thơ của Nguyễn Du : ‘’bài nào cũng ngụ cái ý buồn rầu, thật là : Rằng hay thì thực là hay, Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào !’’ (Trần Kim Trọng), nỗi chua xót của Việt Dương Nhân trước cảnh mất nước, nhà tan, tình duyên vỡ lở, bằng hữu ly tán, đã được diễn tả qua những vần thơ đau. ‘’Cát Bụi’’ (Bạt : ‘’Việt Dương Nhân, một hồn thơ nở hoa trên cát bụi’’ của Hồ Trường An. ‘’Thay lời tựa’’ cùng ‘’Việt Dương Nhân và Cát Bụi’’Âm Bản của Nguyễn Hữu Nhật, sẽ được xuất bản năm 2000, gồm có trên 100 bài thơ, một Nguồn thơ lục bát ’’Đời Mai’’ khởi viết ngày 16/08/1990., xong ngày 04/03/1999, dài tớI 22 trang (108-129), 3 bài Vọng Cổ dài tất cả 6 trang (130-135), và một Cổ Nhạc Kịch Ngắn, dài 5 trang (136-140) cũng như ‘’Bốn Phương Chìm Nổi’’, tiếp tục đượm màu quê hương, nói đến thân phận nhà thơ ở đất khách (nỗi buồn viễn xứ), và lẽ dĩ nhiên là đi sâu hơn nữa vào tình yêu, tình đời :

Xin tặng cho đời...một vườn bông,
Xin tặng cho đời...những nụ hồng,
Xin tặng cho đời...hương thơm ngát,
Xin tặng đời...lời hát êm trong...
(Xin Tặng Đời tr.3)
Và Đạo :

Cố quên những chuyện phũ phàng,
Tình thương duy nhứt dẹp tan muộn phiền,
Vững lòng yên lặng tọa Thiền,
Thân tâm...lành...lạc Phật, Tiên hộ trì.
(Xin Thưa...tr.57)
Để cụ thể hóa nỗi trung thành với nước Việt xa xôi
(Mang Hồn Nam Tử, tr.69-70), nàng tự đáy lòng :

Xin thề với Mẹ, Mẹ ơi !
Việt Nam Mẫu Quốc, con đời nào quên
Lòng con vẫn quyết vững bền
Đấu tranh Phục quốc xây nền Tự do.
Và mường tượng (lấy gương Hai Bà Trưng) :
Con như nữ tướng chiến trường
Một thân, một ngựa, kiên cường sắc son
Dù cho trèo núi, leo non
Thanh gươm nắm chặt, không lòn cúi ai.
Vì :

Giặc còn trên dãy giang san,
Hẹn ngày trở lại dẹp tan bạo quyền.
Thật đáng phục ! Trong làng thơ nữ và ngay cả nam ở hải ngoại, có ai được dũng cảm trước chế độ áp bức con người bằng VDN ? Tuy phận đàn bà, nàng :

Muốn làm một "Đấng Hùng Anh"
Kiếm cung văn võ đoạt thành mộng mơ
Dẹp ngay một lũ ngu ngơ,
Đang làm già trẻ bé thơ ưu phiền.
Và lẽ dĩ nhiên, nàng viết tặng hương hồn Anh Hùng Trần Văn Bá,
"Người Chiến Sĩ Vang Danh" (tr. 73-74)

Anh đi trong cõi xa xăm
Nhưng hồn anh mãi hờn căm kẻ thù
Tên anh ghi mãi ngàn thu
Danh Trần Văn Bá, giặc thù hãi kinh.
Và để tặng Mẹ Việt Nam và từ Mẫu, trong lúc chờ đợi ngày tổ quốc được giải phóng và xây dựng nền tảng dân chủ tự do :

Nhớ Mẹ mắt tươm lệ đầy
Thương đời của Mẹ tháng ngày lẻ loi
Đôi vầng Nhật Nguyệt sẽ soi
Chúng con kề Mẹ nhìn coi lúa vàng
Gởi về thăm Mẹ mấy hàng
Những lời yêu kính với ngàn tình thương
Trời Âu lắm tuyết nhiều sương
Mùa thu cánh lá còn nương quê người.
(Cánh Lá Mùa Thu, tr. 99)
Theo VDN, thủ đô của Việt Nam bao giờ cũng vẫn là Sài Gòn. Sài Gòn ơi, ta không mất người và người đã không mất tên (trái lại với bài ca vĩnh biệt hồi ấy) vì trong :

Tim ta em chẳng lu mờ
Sài Gòn thương nhớ muôn đời mãi yêu.

Vì miền Nam thân ái là nơi, ‘’chôn nhau cắt rốn’’ của nhà thơ :

Yêu em từ thuở vào đời
Khi cành hoa búp lả lơi gió chiều,
Áo dài tha thướt dặt dìu,
Màu hoa cà tím mỹ miều nhở nhơ.
(Yêu mãi sài Gòn tr.29-30)
Về mặt ‘’thời gia qua’’, giữa hai đất nước sinh thành và tạm cư, tác giả : ’’Cát Bụi’’ tự hỏi, phân vân :

Dĩ vãng buồn !
Gởi lại đất Sài Gòn !
Dĩ vãng sầu
Cất dấu ở Paris !
Một đời hai dĩ vãng,
Sẽ chôn nơi chốn nào ?
(Dĩ Vãng Sài Gòn và Paris tr. 4)
Câu trả lời, ta tìm thấy trong ‘’Nỗi Sầu Chung’’ (tr.71) lúc nàng :

Ngoảnh về dĩ vãng nát nhầu
Niềm đau hiện tại, ngồi rầu đất Âu.
Và cứ chiều chiều (Thương Về Quê Mẹ, tr. 72) ’’ra đứng cửa sau’’, nhìn về hướng Nam :

Đi đâu ? Đi đến nơi nào ?
Miệng cười tươi thắm mắt trào lệ tuôn
...............................................
Quê hương xa tít dặm đoài
Ngàn trùng cách biệt vọng hoài cố hương
Bao nhiêu chất chứa tình thương
Trông về quê Mẹ vấn vương nặng sầu...
Cái buồn rầu, cái buồn bã, cái buồn đau lặng lẽ này là đề tài cho thơ T.T.KH. (‘’Hai Sắc Hoa Ty-Gôn’’) : ‘’Buồn quá hôm nay xem tiểu thuyết, Thấy ai cũng ví cánh hoa xưa...Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng, Trời ơi ! Người ấy có buồn không ?’’, đó là mẫu số chung trong thi phẩm Việt Dương Nhân :

Khuya nay lòng ta buồn, thật là buồn !
Nghe chuyện đời mắt lệ chảy trào tuôn !
Tim ruột đau, như dao cắt từng đoạn
Làm hồn ta loạng choạng quay cuồng
(Đã Lỡ Rồi tr.55)
Cái buồn da diết, cái buồn thê thảm, cái buồn ảm đạm, cái buồn âm thầm này, nhà thơ muốn chôn cất trong máu tim :

Mẹ tưởng riêng Mẹ nỗi sầu.
Giữa đời chẳng có ai hơn đâu.
Vậy mà cũng lắm người chung cuộc,
Gói trọn niềm đau chôn kính sâu... ![/center
(Che Dấu Niềm Đau, riêng tặng thứ nữ Thiên-Kim-Agnès Hiver, tr. 50)
Hoặc trong : ‘’Cơn Buồn Chiều Nay’’, cái buồn vô duyên cớ, cái buồn man mác :

Xa xa vọng lại cung đàn,
Bi ai thảm đạm, mắt chan lệ sầu,
Chiều nay chẳng biết về đâu ?
Lòng ta như đám mây nâu phủ trùm.
Hay là rất ai oán sau đây là ‘’Nỗi Buồn Vắng Anh’’ (tr. 84) :

[cente]Em khổ lắm, anh nào hay biết !
Tình của em tự giết đời mình,
Lệ từng đợt, ướm ươm đôi mắt rũ.
Làn thu buồn như sương đọng lung linh.
Trong ‘’Buồn Tàn Thu’’, nhạc sĩ Văn Cao nhắc nhở, với những lời ca êm dịu : ‘’...Còn nhớ năm xưa, kề má say sưa, nhưng năm tháng qua dần, mùa thu chết bao lần...’’, nhà thơ của chúng ta cũng than thở, cũng luyến lưu tình cũ khi thấy ‘’Bóng Thu’’ về :

Bây giờ hồn thấy thiết tha
Tình xưa gợi lại ai mà hiểu đây ?!
Thu về xác lá rụng đầy,
Bao nhiêu lá rụng, như xây lầu tình...
Và khi tuyết bắt đầu rơi trên miền Âu giá lạnh, nàng chạnh lòng nhung nhớ :

Chiều Đông đó...ta vẫn còn nhớ mãi
Nên lệ sầu nhiễu chảy dưới đèn đêm
Nỗi nhớ thương nghiến mềm trái tim dại
Biết đến ngày nào tình mới dịu êm ?!
Từ một ‘’Dĩ vãng Đời Mưa Gió’’ :
Hỏi ai dám nhặt ‘’Đời Mưa Gió’’?
Của cánh hoa xưa, bướm ong thừa...!
Đến sự so sánh thân phận tác giả ‘’Cát Bụi’’ với nhân vật chính của Nguyễn Du :

Đời Kiều không nghĩa lý gì !
Còn em biết gọi là chi giữa đời ?
Kiều, mười lăm năm chơi vơi.
Em, bốn mươi sáu năm đời khá lâu
(Trả Lời Với Anh)
Thật hơi quá đáng. Nhưng nếu ta đọc rõ bài thi truyện ‘’Đời Mai’’, ta sẽ nhận thấy cuộc đời Mai - nói một cách tổng quát - tương tự như thân phận Thúy Kiều :

Bơ vơ phận gái thuyền quyên
Xuống lên là chuyện truân chuyên má hường
Thế gian vui khổ bất thường
Chân mai đã dẵm lắm đường khổ vui.
Hoặc :

Cổ kim quen thói đàn ông
Năm thê bảy thiếp khổ lòng đời hoa
Xót xa thân phận quần thoa.
Lòng Mai thương hết loài hoa trên đời...
Để kết thúc một cuộc đời đau khổ gian truân, Việt Dương Nhân cho chúng ta biết (và nàng muốn nhắm người trong truyện) chỉ có một nương tựa cho an lạc tâm thần (dưới bóng Từ Bi) :

Đời Mai mệnh số sẵn dành
Cuối cùng là việc tu hành mà thôi
Bút đề thơ dệt gởi đời
Khổ vui đều nhận tuyệt vời trần gian.

(Hàn-Lâm Lê Mộng Nguyên (Paris) Tác giả ''Trăng Mở Bên Suối")
(Bài đăng "Nguyệt San Nghệ Thuật" số 65 tháng 8-1999)

Lê Anh Tuấn
Giới thiệu
Tác giả và tác phẩm
''Bốn Phương Chìm Nổi''
Của Việt Dương Nhân

Tôi xin phép được lướt nhanh qua phần trên, mặc dầu tôi cho đây là phần quan trọng, tôi vẫn cứng đầu nghĩ rằng, lý lịch của một tác giả phải thể hiện qua chính tác phẩm của mình. Tấm căn cước do cảnh sát cấp cho mỗi công dân không đưa ra bằng chứng văn học nào hết. kỳ cùng, nếu không ai tìm ra được thân thế của một tác giả lớn, thì chính tác giả đó sẽ đi vào huyền thoại văn học. Trong văn học V.N., cho đến nay, trường họp T.T.KH. vẫn còn là một nghi án, chưa ai chứng minh được tác giả nầy là ai. Nhưng tất cả chúng ta hôm nay, không nhiều thì ít, mỗi người đều mắc nợ T.T.KH. một vài câu thơ.
Trên đây tôi xin chấm dứt phần thân thế tác giả.

Bây giờ...
Chúng ta hãy bắt đầu nói về :

Bốn Phương Chìm Nổi và Việt Dương Nhân.

Vào thế kỷ 19, một triết gia phương tây đột nhiên tuyên bố một điều rất ăn khớp với tư tưởng Á Đông ‘’Con người là trò chơi của Thượng Đế’’. Trò chơi nầy đã khiến đại văn hào pháp André Gide đẩy nhân vật Alissa của ông vào khung cửa hẹp. André Malraux thì bảo rằng : "Yêu chân lý là yêu và chấp nhận sự chết, vì chân lý nằm bên cạnh cái chết", John Steinbeck đã kết thúc tập truyện : ''Of mice and men'', bằng sự giết chết đứa em do chính hai bàn tay một người anh thương yêu em mình hết mực. Nguyễn Du đã đưa nhân vật khả kính nhất của ông trong Truyện Kiều vào chốn thanh lâu...
Có những lúc con người đã nổi dậy chống đối mảnh liệt trò chơi nầy. Nietzsche đã phủ nhận vai trò của Thượng Đế - Hemingway tuyên bố qua tác phẩm ''The old men and the sea'', con người có thể chết, nhưng không thể thua cuộc...
Hình ảnh trò chơi của thượng Đế, thật ra ở Á-Đông, chỉ gồm vào hai chữ : ''Thiên mệnh hay Thiên ý''.
Sách truyện Trung Quốc thường nói ‘’thuận Thiên giả tồn, nghịch Thiên giả vong’’ (thuận theo mệnh Trời thì còn, nghịch với mệnh Trời thì mất). Làm người, khó biết được thế nào là thuận, thế nào là nghịch. Các dân tộc Đông-Á, nhất là Trung hoa và Việt Nam vẫn thường kính lạy Trời Đất, nhưng chẳng ai giải thích được tường tận thế nào là nghịch thế nào là thuận, vì thế mà cái kiếp người, tự lúc sinh ra đời đến khi từ giã nó, từ cùng đinh hạng hay đến đế vương uy hiển, có được mấy người không biết đến cái kiếp nhân sinh ‘’Bốn Phương Chìm Nổi’’
Tôi nghỉ không ngẫu nhiên mà Việt Dương Nhân đặc cho đứa con đầu lòng cái tựa đề nầy.
Một tác phẩm là một cõi tâm sự. Càng u uất tác phẩm càng kín đáo. Cấu trúc của tác phẩm tùy vào trình độ thẩm thấu cuộc đời của chính tác giả thai nghén nó.
Đã là một công trình kiến trúc, như cái nhà chẵn hạn, có thể thô sơ bằng tranh hay rơm rạ, có thể bằng gỗ và cũng có thể bằng đá cẩm. Ngoài ra còn phải kể đến lối kiến trúc, mỹ thuật và trình độ xây dựng công trình, chưa kể nhà cất bên sông hay trên lưng đồi v.v...
Có thể khẳng định một điều mà ít sợ sai lầm :
Kiến trúc càng đồ sộ, càng đòi hỏi thời gian và kiên nhẫn cho sự chiêm ngưỡng nó.
Trong âm nhạc chẳng hạn, người ta dể thông cảm với đoản khúc ‘’ Lettre à Élise’’ của Beethoven hơn đại hòa tấu khúc ‘’ La Symphonie Pastorale 9’’ của chính ông .
Nguyễn Du tiên liệu tác phẩm Kiều khó có thể được thưởng thức rộng rãi vào thời Ông.

"Bất tri tam bách dư niên hậu
Thiên hạ thùy nhân khắp Tố Như ?"

(Không biết 300 năm sau có ai trong đời hiểu được cõi lòng của Tố Như ? )

Và mãi đợi đến thế hệ của chúng ta, khi mà những giá trị Phương Tây lấn vào văn hóa Á-Đông, xô ngã đi những bức bình phong cổ kính, kiểu :

Đàn ông chớ đọc Phan Trần
Đàn bà chớ đọc Thúy Vân - Thúy Kiều.

Ta mới thấy được Cụ Tiên Điền là bực thầy vô tiền khoáng hậu trong thi ca Việt Nam.
Tại sao tôi nói về cấu trúc tác phẩm và về niềm u uất của Nguyễn Du mà không hề đá động gì đến "Bốn Phương Chìm Nổi" ?
Thật giản dị, có thể nói Nguyễn Du là cây thước đo giá trị của thi ca Việt Nam hiện đại.
Cái đặc trưng của Truyện Kiều chính là nỗi u uất của cựu thần nhà Lê, khi phải quy phục Nguyễn Triều một cách bất đắc dĩ, vì sự sống, đã khiến nhà nho Tố Như khắc khoải mãi trong tâm tư của một người thanh cao mà phải sống trong ô trọc :
Kiều là biểu trưng niềm u uất nầy, nàng đẹp, tài ba, có đủ tất cả mọi điều kiện làm người thục nữ trâm anh khuê các, ấy thế mà đời nàng phải đọa đày vào thanh lâu, lúc tựa Thúc Sinh, khi nhờ Từ Hải, cuộc sống trôi dạt như lục bình trôi sông, người mình yêu Kim Trọng chỉ xuất hiện mờ ảo như cánh nhạn vụt ngang trời xanh, Kim Trọng là hình ảnh của nhà Lê, là ước vọng thanh cao của Nguyễn Du.
Thơ của Việt Dương Nhân bàng bạc một cánh hoa yếu đuối, trường kỳ khát vọng một chốn trao thân gởi phận :

Rừng đêm hoang vắng ai Quân Tử?
Dám nhặt hoa tàn trong gió mưa !

Một đóa hoa tàn giữa Rừng Đêm, một đời Kiều khởi đầu ở lầu Ngưng Bích . Đóa hoa cầu Quân Tử, Kiều ngồi ’’Tưởng người dưới nguyệt chén đồng’’. Cả hai tìm một nơi chốn, một cái gì cố định , cả hai muốn cuộc đời ngừng lại .
Chẳng lẽ cả tập Bốn Phương Chìm Nổi chỉ nói về hoa tàn trăng khuyết thôi sao ?
Không. Tập thơ có tất cả: nước mất, nhà tan, lưu đày, thân phận, tình yêu, mơ mộng, khổ đau, ngang trái, Mẹ, con, ân tình, bạc tình...Tất cả đều hiện diện, tất cả đều có trong ’’cuộc bể dâu’’ , tất cả ‘’những điều trông thấy’’ kia như dòng nước bạc đã đẩy đóa hoa vào chốn ‘’Rừng Đêm’’ không bóng người.
Người ta có thể đặt câu hỏi : phải chăng thi nhân đã chịu lắm phong trần sương gió ?
Phải thì sao ? Không phải thì thế nào ?
Riêng tôi, nếu ai muốn nêu ý kiến, tôi chỉ có vài câu Kiều, (lại Kiều) để trả lời :

"Ngẩm hay muôn sự tại trời,
Trời kia đã bắt làm người có thân.
Bắt phong trần, phải phong trần.
Cho thanh cao, mới được phần thanh cao. "

Kính thưa quý vị, quý thân hữu,

Hôm nay Việt Dương Nhân mời chúng ta thưởng ngoạn một cấu trúc thi ca mà Bà đã bỏ ra khá nhiều tâm huyết để hình thành. Cấu trúc nầy là góp nhặt rải rác những giây phút sống thật của cuộc đời tác giả .
Cấu trúc đồ sộ hay vụng về, hoàn toàn tùy vào sức lôi cuốn của nó đối với đọc giả trong những ngày sắp tới.
Tôi tin rằng.
Mọi người hiện diện buổi ra mắt tập thơ hôm nay đều vì tấm chân tình của tác giả mà đến.
Vậy thì chúng ta hãy cùng nhau đi vào ngôi nhà :
‘’Bốn Phương Chìm Nổi’’
Mỗi người trong chúng ta sẽ nhìn thấy ở trong nó một khía cạnh, một ý niệm hay ngay cả một thành kiến nào đó. Quyền phê phán nằm trong tay của quý vị.
Ở đây tôi chỉ khẳng định với quý vị một yếu tố thật nhỏ : Cấu trúc ngôi nhà của Việt Dương Nhân có thể bằng một thứ chất liệu tưởng tượng phong phú hay nghèo nàn nào đó...Nhưng điều khẳng định của tôi là, trong nó có một bếp lửa, thật ấm, thật nhiệt tình và thật cởi mở đang chào đón quý vị.
Xin chân thành chia vui cùng Việt Dương Nhân trong dịp sinh nhựt đứa con tinh thần đầu lòng.
Xin thay mặt Việt Dương Nhân trân trọng cám ơn và kính chào quý vị.

Lê Anh Tuấn
Paris, chiều thu 25-10-1998

Thi tập
"Bốn Phương Chìm Nổi"
của Việt Dương Nhân
Bạt

Bích Xuân


Tôi đặt bút viết những dòng chữ này ngoài trời cũng bắt đầu vào thu, sương thu xuống lành lạnh vòm lá đan nhau che lấp ánh trăng đang lóng lánh vàng. Trước cảnh nên thơ đó tôi ngồi nghiền ngẫm những trang thơ đầu tay của Việt Dương Nhân, một người yêu thơ, mộ đạo và rất có nghĩa tình.
Tôi được quen biết chị năm 1986 lúc đó chưa phải là duyên văn nghệ. Tôi đang điều hành một tiệm uốn tóc gần Place d’Italie trong quận 13, chị là một trong những khách hàng, thường hay lui tới để làm đẹp những kiểu tóc mà chị ưa thích. Chị thích kiểu tóc "demi garçon" cắt thật ngắn phần sau ót và hai mép tai. Những khi không làm tóc, chị cũng vẫn thường lại tiệm hay tạt qua nói dăm ba câu, rồi đi.
Một dạo tôi thấy như chị đổi kiểu tóc, màu tóc. Không ! Chị đội tóc giả, vì chị xuống tóc ! Tôi kinh ngạc ! "cạo đầu ăn chay đó cưng", chị nói giọng bình thản. Khi ra về chị để lại cho tôi mấy băng casettes Kinh Phật và dặn rằng : "đem về nhà nghe đi hay lắm". Chị nói tối nào chị cũng nghe trước khi đi ngủ.
Thơ của chị đăng rất nhều báo ở Âu Châu : Paris, Bruxelles, Liège v.v... Chị làm thơ mà chị còn soạn những bài vọng cổ, đóng kịch, đóng những tuồng cải lương nữa, thật đúng là một người nghệ sĩ !
Vậy mà thơ của chị chất chứa những ý tưởng hùng mạnh hơn là những tình cảm ủy mị thiết tha. Trừ những lúc, có lẽ tâm hồn chị trở nên mềm yếu, khi đó chắc chắn người đọc cũng buồn theo.
Bây giờ tôi mới biết thêm rằng, lúc đó chị đã làm thơ. Và nay chị đã nghï đến tôi, có lẽ vì chung một "lứa bên trời lận đận".
Con người với bản chất hướng thượng và hiếu kỳ, điều đáng nói, không những chỉ làm thơ tình yêu rất dạt dào, mà chị còn có niềm khắc khoải tâm tư với bao nỗi quặn thắt về quê hương đất nước của cuộc đời.
Mỗi lần ngồi đối diện với nhau, tôi nhìn chị thật kỹ, chị đang phì phà với điếu thuốc trên tay, bên cạnh ly rượu vin màu tím tía đang bay bốc men trong mùi nho tươi, nhìn chị có cái gì rất đặc biệt.

Qua lời tựa của tập thơ : "Bốn Phương Chìm Nổi". Bạn đọc có lẽ cũng đón được phần nào về tâm tư của tác giả. Một tâm sự nổi trôi trong kiếp ly hương đơn thân của kẻ sầu vong quốc. Nhưng nay chị đã tìm thấy nguồn vui trong đạo hạnh, trong thi ca, lấy thi ca diễn đạt tâm hồn mình, nói lên sự thanh cao của tình yêu, tình yêu tổ quốc, tình yêu nhân loại, và nhất là tình Mẹ
Tôi có mấy lời mộc mạc, cầu mong chị mỗi ngày có thêm được niềm vui và thơ của chị bay khắp nơi trong vườn thơ hải ngoại. Để đến với bạn đọc, như sau những ngày thu sầu muộn và đêm đông giá buốt, mùa xuân đã đến bên cạnh cuộc đời.

Paris mùa thu 1997

Cảm nghĩ của tuổi trẻ
Thi tập
Bốn Phương Chìm Nổi
của
Thi sĩ Việt Dương Nhân
Hoàng Minh


Thật là một hân hạnh cho em được chị Tuyết mời lên đây để phát biểu cảm nghĩ về tập thơ của chị. Thật ra, ngay chính bản thân em cũng chưa làm được một bài thơ nào mà nay lại đứng đây để nói về "thơ" thì cũng hơi ngại.
Tuy vậy, vì thơ của chị Việt Dương Nhân đọc dễ hiểu và khi đọc nó trực diện thẳng vào hồn của tác giả nên cũng cảm nhận được thơ chị viết dành cho mọi giới cũng như những thể thơ cho quê hương, tình yêu, cuộc đời và đạo.
Cho quê hương, chị đã tha thiết muốn "Về lại đất Mẹ" về để ca ngợi một "Mẹ Việt Nam" một "Việt Nam Mẫu Quốc" và chị đã không ngừng hy vọng sẽ cùng "Đưa nhau về năm 2000" (mà quý vị sẽ thấy được trong "Bốn Phương Chìm Nổi" trang 89).
Nhưng trong tình yêu, chị, đã đi cùng với thân phận mà chỉ mình "Ta với Ta" nhìn "Cảnh Đời" để "Đêm Nay" để "Tìm Quên" chị đã mượn "canh bài chén bạc để tìm quên hình bóng kẻ ta yêu".
Thật là mt "Trắc Trở" "Hẩm Hiu" "Buông Giọt Tình" và ngậm đắng nuốt cay một "Nỗi Buồn Sâu Thẳm".
Nhưng chị đã chấp nhận nó. Chấp nhận nó để "Trả Lại Cho Đời" tất cả chuyện sầu âu mà chị đã nhìn thấy "Tất cả là ảo vọng" (và dĩ nhiên quý vị cũng sẽ nhìn thấy chung với chị trong "Bốn Phương Chìm Nổi" trang 61).
Song song chị cũng tha thiết "Tặng Đời" "Một nén hương Tâm" để cùng chia "chút tài, chút của và chút công" cũng chỉ để cầu mong đánh đổi lại chút tình cư xử giữa người và người.

Chị, một Tuyết-Caroline hay mõt Việt Dương Nhân cũng vậy. Đã thấm thía trên "Bốn Phương Chìm Nổi" và chị cũng đã biết được thân phận con người cuối cùng cũng là "Cát Bụi" chị đã "Xả và Bình Tâm" để "Trên Đường Quy Phật" chị cố gắng "Sông sâu biển rng bao la, cố tâm bơi lội cố qua bến bờ" mà chúng ta đã nhìn thấy tâm chị qua tập thơ. Chị muốn "Đáo Bỉ Ngạn" mà trong Đại Thừa Phật Giáo chị đã tìm thấy.
Trước khi dứt lời, mong chị nhận nơi em, tự đây, lời chúc thành kính nhất, chị sẽ mãi mãi thành công trên bước đường chị đã chọn.

Hoàng Minh tạ bút
Paris, 25 tháng 10 năm 1998

Bốn Phương Chìm Nổi

Kính dâng Thầy Thích Minh T.


Con biết thân con phận lạc loài
Cam đành chấp nhận số mà thôi
Bốn Phương Chìm Nổi như mây khói
Mặc tình giông gió cuốn đùa trôi.

Bốn Phương Chìm Nổi con nào dám,
Trách Trời hay tạo Hóa bất công.
Đời con như thuyền trong cơn sóng
Vùi dập tơi bời giữa biển Đông.

Bốn Phương Chìm Nổi lắm long đong
Nay còn chút tâm tình ước mong:
Sao cho tất cả đều được phước
Trải một kiếp người TÂM trắng trong.


(Paris 13ème , đêm đông 05-01-1994)

Rừng Đêm II


Rừng đêm ánh sáng ngời ngời
Mà sao có kẻ nhìn đời mù đen
Rừng đêm lóng lánh sao đèn
Mà hồn cỏ dại hoa hèn lấp sương

Rừng đêm hoa bướm yêu đương
Mà đời lại thiếu tình thương chân thành
Rừng đêm tiếng hót yến oanh
Mà nghe như thể vắng tanh giữa trời

Rừng đêm tấu khúc tuyệt vời
Mà như lặng tiếng im hơi bốn bề
Rừng đêm Nguyệt hẹn trăng thề
Mà lời phản bội vọng về từ xa ...

Rừng đêm ngây ngất tiếng ca
Mà sao dòng lệ mãi sa không ngừng ?!!
.......
Việt Dương Nhân
(Paris 8ème, đêm buồn 1999)

quote:

---

Gởi bởi Nguyệt



Chung Tình

Âu yếm kề bên vui biết bao
Thì thầm nhắn nhủ ngàn lời trao
Tình sâu nghĩa đậm bao năm tháng
Chung tình một dạ chẳng rời nhau.
(vdn)

---

Chào chị VDN! Tóc Nguyệt đang lẹt đẹt chập chững đi trên con đường chị đã đi. Hôm nay Tóc Nguyệt em mới ghé thăm chào chị và bắt gặp một bài thơ hay cùng hình ảnh đẹp ( em rất thích). Chúc chị cùng gia đình vui và an khang.
Ngọc Tuyết ( Tóc Nguyệt)