Năm ngoái tôi có nhận giấy mời đi dự phiên toà làm Bồi thẩm đoàn, nhưng cuối cùng huỷ bỏ bởi toà án, có lẻ là đã đủ người, họ không cần đến mình, năm nay laị nhận thơ mời lần nữa, qua Mỹ bao nhiêu năm, tôi chưa bao giờ bị goị làm nghĩa vụ nầy, vốn vĩ không thích những chuyện ở toà án chút nào, nhưng bổn phận mình là công dân Mỹ thì phải chấp hành. Theo chỉ dẫn trong thư mình phải goị điện thoại trước một ngày để biết nhóm của mình có phải đi hay không! Rồi họ cho biết mấy giờ mình phải có mặt... trong thư chỉ dẫn đầy đủ đường đi nước bước...chỗ đậu xe...v...v...
Cái khó là nơi đến và tìm chỗ đậu xe theo lịch trình họ chỉ định mình, nếu đậu sai chỗ thì xe mình bị phạt hoặc kéo đi như chơi vì ở toà án, gồm có nhiều cơ quan chính phủ, nên số lượn người đến đây không nhỏ, chỗ dậu xe giới hạn. Riêng tôi phải dời chỗ đậu xe đến hai lần, vì đậu xe không đúng chỗ trong bản đồ, ở đây có rất nhiều nơi dành riêng cho nhân viên toà án, công nhân viên chức…v…v…mỗi lần ra vào toà án, đều phải qua máy kiễm soát an ninh, đi lạc từ cao óc nầy qua cao óc khác là chuyện không tránh khoỉ, vì mình không có kinh nghiệm, sau này nhờ trao đỗi với vài người trong nhóm thì mới biết, người ta đến đây trước một lần để quan sát chổ đậu xe và nơi đến còn mình cũng hơi ỷ lại vì đã có đến đây để xin giấy phép trước kia rồi.......
Đúng 8.30 sáng đã thấy đầy người để ghi danh, trong phòng khá rộng chưá trên 200 đến 300 người, nhân viên làm việc phát đơn cho mình điền vào những câu hoỉ, có độ mười câu hoỉ thì phải, tôi không nhớ rõ lắm, điền xong, rồi ngồi chờ họ gọi tên theo nhóm, lúc đầu goị mười tám người, khoảng nửa giờ sau họ gọi tiếp, và cứ thế mà liên tục. chờ maĩ cho đến trưa, tất cả những người còn lại trong phòng được ra ngoài ăn trưa tự túc và trở laị theo giờ quy định, nhìn quanh quan sát những người ngồi chờ, họ đem theo maý vi tính, sách để đọc, chỗ nầy bạn có thể xử dụng laptop đem theo dùng thoải maí, có người đọc báo có người chơi game, tôi đoán chắc họ không phải đến đây lần đầu. Maý truyền hình, trong khi chờ đơị họ cho chiếu cách thức và giải thích thật rõ ràng, cảm tưởng của các Bồi thẫm đoàn và cách thức lựa chọn ra sao! Thấy thiên hạ ngồi chờ, quang cảnh ở đây làm cho tôi có cảm tưởng giống như ở phi trường chờ lên máy bay. Riêng tôi thì khá hồi họp, ngồi cạnh bên một ông tóc đã bạc trắng, tôi gợi chuyện hoỉ ông đã có kinh nhgiệm làm Bồi thẫm đoàn chưa? Thì ông trả lời là đã có hai lần. Ông năm nay cũng đã 77 tuổi, tôi ngạc nhiên vì sao đến tuổi nầy mà vẫn còn bị mời làm nghiã vụ nầy. Ông kể tôi nghe hôm nay ông ngủ quên, nên đến trể thay vì 8gio30 sáng, mà ông đến đây lúc 2giờ30 chiều, lúc đầu ông vô cùng lo lắng sợ bị bắt giam vì tội không tuân hành nghiã vụ, rồi ông vừa cười vừa nói, khi đến ghi danh thì họ bảo không có sao!!! Làm ông thở ra nhẹ nhõm.
Sau rốt tên tôi cũng được goị vào khoảng 2 giờ chiều, có hai nhân viên cảnh sát hướng dẫn nhóm tôi trên dưới năm mươi người, vào trong phòng xử án (court room), tất cả đưa tay tuyên thệ, phải trả lơì những câu phỏng vấn với sự thành thật của mình, ở giữa là Bà nữ chánh án, kế bên là thư ký, bên dưới là cô đánh tốc ký, bên trái là nữ luật sư, bên pải là bị can và luật sư biện hộ cho vụ án nầy, Nữ quan toà tuyên bố sơ lượt vụ án. Phạm nhân là một thanh niên da đen rất trẻ trạc 20 đến 25 tuổỉ, tội danh cướp của, hành hung…tôi không để ý cho lắm, vì cứ tưởng đây chỉ là làm nháp mà thôi, sau một vài câu thẫm vấn, sau đó mới nhận ra đây là vụ án thật, mà họ cần chọn lưạ mươì hai Bồi thẫm đoàn, và thêm saú người nữa để phòng hờ khi cần bổ xung vào, nếu trong số mười hai người kia có thể gặp trở ngại gì vào giờ chót. Đây là phiên toà hình sự. Chánh án luôn nhắc nhỡ mọi người là không được tiêt lộ cho bất cứ ai bên ngoài về vụ án nầy.
Mười tám người được gọi tên và lần lượt ngồi vào ghế phía trái và một hàng ghế đầu ở giữa phòng, có gắn số sẵn để biết mà goị tên, ngồi gần bên trên để thấy và nghe trong cuộc phỏng vấn từng người một, mấy hàng ghế nầy goị là room box, vị trí từ 1……..18. để dễ nhận diện và biết tên tuổi từng người muốn phỏng vấn thì họ goị tên và đặt ra câu hoỉ, rất nhiều dạng chẳng hạn như nghề nghiệp, ai có liên hệ với cơ quan luật pháp, công nhân viên chính phủ, có bị tiền án trước kia không, hay là sự quen biết liên hệ trong bà con, họ hàng có ai bi phạm pháp, ở tù, và cảm tưởng của người đó nghĩ sao về vụ án này, có thể xử án công bằng theo công tâm cũng mình hay không?..v..v..tất cả câu hỏi được đặt ra cho từng cá nhân, dựa và những câu trả lơì nầy, thì chánh án và các luật sư, họ mới quyết định chọn Bồi Thẫm đoàn hay không? những người không được chọn thì họ xin lỗi (như lời từ chối không thể nhận bạn theo tiêu chuẩn chọn lưạ), người đó được cấp cho tờ giấy, đã hoàn tất nghĩa vụ và được ra về. Bà chánh án mở đầu câu hoỉ, ai có vấn đề cá nhân, như đau bệnh, không thể dự được trong phiên chọn lưạ BTĐ nầy thì cho biết, lý do ảnh hưởng về tài chánh vì dự phiên toà nầy và có vài người đang trong thời gian điều trị bệnh, cũng được toà cho về..v…v…Các câu hỏi thật đa dạng thuộc về luật pháp, kinh nghiệm, cảm nghĩ cá nhân, căn cứ theo từng câu trả lời những câu hoỉ đã điền vào giấy khi sáng, lần lượt được hoỉ từ chánh án, rồi đến luật sư hai bên. cả ba người quan toà và các luật sư phỏng vấn từng người một, những người hiện diện trong phòng, và họ cũng có quyền từ chối không chọn những người không đạt đúng nhu cầu của họ đề ra là phải thật sự công bằng không thiên vị, thành kiến, phân biệt chủng tộc cá nhân, màu da và nhất là không được thù hận cá nhân, và liên kết bởi sự quen biết, bè phái, những người có tiền án không tốt ngay cả uống rượu khi laí xe, là thành phần sẽ không được chọn, trong cơ chế chính quyền luật pháp cũng không có thể bao che giúp đỡ bênh vực bị cáo, lẫn người khởi tố. Đaị khái có những câu hỏi sau đây:
Bạn nghĩ thế nào và có tin tưởng về sự công bằng của luật pháp nầy?
Bạn có thể công bằng khi bạn đứng trước sự nhận định cần sự phán xét?
Bạn có vì thành kiến cá nhân, mà phân xử theo cảm nhân cuả mình?
Bạn nghĩ như thế nào và có đồng ý theo luật pháp, chỉ cần một người làm chứng là đủ?
Cứ như thế những câu hoỉ trên, từng tự hỏi cho từng cá nhân, và có những câu hoỉ đặt riêng cho từng cá nhân, căn cứ theo cách trả lời riêng biệt, đến 4 giờ chiều hết giờ nhưng vẫn chưa xong, nên ngày mai phải trở lại phỏng vấn tiếp.
Ngày thứ hai những người được phỏng vấn phải ngồi vào vị trí củ của mình ngày hôm qua và cuộc phỏng vấn tiếp tục , có những câu hỏi mà cá nhân không muốn trả lời ngay tại chỗ, quan toà, cùng các luật sư, bị cáo đều được mời vào phòng kín đê họp bàn, và mỗi lần như vậy họ chọn hoặc loại người nào ra là đều như vậy, luật sư của bị cáo cũng có quyền bát bỏ và chọn BTĐ để giúp cho thân chủ của mình. Nhìn gần tôi thấy hình thức chọn btd trên đất nước nầy thật là dân chủ, tự do, nhìn xa thì nhận xét là chỉ có nước Mỹ mới chịu tốn kém tiền bạc, thời gian và hết sức kiên nhẫn để làm chuyên nầy.
Ngày thứ hai tôi đến phòng hôm qua để hoỉ về chỗ đậu xe, trên giâý không để thời hạn bao lâu được đậu xe miễn phí, Cô nhân viên trả lời giấy đó có thời hạn được năm ngày, để giấy đó trên xe thì bạn không phải trả tiền.
Cuộc phỏng vấn lại bắt đầu từ 9 giờ sáng, bao nhiêu câu hoỉ laị được đưa ra, mình cũng được học hoỉ thêm về luật pháp qua những lần phỏng vấn nầy, tư tưởng lẫn cảm nghĩ của từng cá nhân, dĩ nhiên sau những giây phút căng thẳng cũng được nghỉ vài phút, sau giờ trưa theo lời quan toà thì chúng tôi trở laị 2 giờ có cả 2 tiếng ăn trưa nên rất thông thả, trong lúc ăn trưa, tôi tình cờ gặp 2 người, đồng hương ngồi chuyện trò cũng đỡ buồn, cả hai đều có cảm tưởng không thích được nhận làm bồi thẩm đoàn vì họ cho rằng, nếu ngôn ngữ không thông thì không muốn nhận trách nhiệm để suy xét sai lầm của người khác, sợ xãy ra những điều đáng tiếc có thể gây ra, phán quyết lầm lỗi, tôi cũng đồng ý như vậy.
Tôi trở lại sớm hơn giờ đã định thấy nhóm khác đang ngồi chờ khá đông trước cửa phòng (courtroom) của chúng tôi, cũng hơi ngạc nhiên, nhưng một lúc sau thì cả nhóm được goị vào phòng khác cạnh bên, tôi thản nhiên tiếp tục ngồi chờ, chỉ có tôi là về lại sớm nhất, đang lúc nầy có một Bà trong nhóm tôi trờ tới vừa thấy loáng thoáng nhóm kia, thoắt một cái biếng đâu mất, không còn ai nữa, Bà đâm hoảng chạy thật nhanh, cố gắng mở cửa phòng (courtroom) nhưng cửa vẫn đóng kín, làm Bà càng thêm vội và hốt hoảng, cùng lúc đó có một ông cũng chạy trờ đến thấy bà nọ có vẻ lo lắng ông cũng bị hoảng lây, sợ vì bị trễ, nên cũng hè nhau mà chạy ù vào cố mở cửa phòng, nhưng không được vì cửa bị khóa, tôi tỉnh bơ nhìn đồng hồ cười, thâý mới có 1giờ30, bèn nói với họ, “còn sớm mà, chưa tới giờ” lúc đó họ mới thở phào nhẹ nhõm. Làm chúng tôi được cười một mẽ.
Khi thấy hai cảnh sát đến mở cửa phòng cho vào, ai nấy về vị trí cũ cuả mình và tiếp tục cuộc phỏng vấn, lúc nầy trong phòng cũng thưa người dần vì nhiều người bị quan toà, hoặc luật sư từ chối không nhận, họ ra về cũng khá nhiều, sau cùng thì quan toà cũng chính thức tuyên bố nhận 12 BTĐ và họ cũng được tuyên thệ tại chỗ. Bây gờ chỉ còn phỏng vấn 6 người nữa mà thôi. Trong số đó có tôi khi phỏng vấn, tôi cố tình cho họ biết rằng tôi không thể nhận định và phán xét và định tội cho ai cả và lý do thứ hai là vì lý do sức khoẻ. Cuối cùng tôi được ra về, và được phát cho tờ giấy đã hoàn tất nghĩa vụ công dân.