Tác giả ca khúc “Nếu Có Yêu Tôi” lên tiếng
NGUYỄN QUANG MINH
Nhạc sĩ Trần Duy Đức,
tác giả “Nếu có yêu tôi”
ca khúc soạn từ bài thơ
cùng tên của thi sĩ Ngô
Tịnh Yên
LTS: Báo chí trong nước, qua tờ Thanh Niên, đã đưa tin nhà thơ Ngô Tịnh Yên, hiện cư ngụ tại Nam Cali, Hoa Kỳ đã làm đơn khiếu kiện vụ việc bài thơ “Nếu có yêu tôi” của chị, sau khi được nhạc sĩ Trần Duy Đức phổ thành ca khúc đã được trung tâm Khánh Ly thu vào CD với chủ đề “Nếu Có Yêu Tôi” và phổ biến khắp nơi. Đánh đùng một cái, năm 2003, trong CD của ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng sử dụng lại bài hát, nhưng đã đổi tên tác giả và không có tên nhà thơ. Sau đó, bài hát này tiếp tục được sử dụng nhiều lần với các trung tâm khác, mà không màng tới tên tác giả (bài nhạc lẫn bài thơ). Sự kiện này đã được nhà thơ Ngô Tịnh Yên phản ảnh trên một số diễn đàn báo chí (Nhật Báo Viễn Đông và năm 2001, và báo Cười trong cùng năm). Nhân sự kiện này, Việt Weekly đã liên lạc được nhạc sĩ Trần Duy Đức, tác giả ca khúc “Nếu có yêu tôi” để tìm hiểu thêm sự việc, dưới đây là câu chuyện giữa chúng tôi.
VW: Thưa nhạc sĩ Trần Duy Đức, sự kiện “Nếu có yêu tôi” hiện nay đang dẫn đến mức phải nhờ đến sự can thiệp của pháp luật, sau khi nhà thơ Ngô Tịnh Yên, tác giả bài thơ này đã khiếu tố đến các cơ quan quản lý văn hóa trong nước về vụ vi phạm tác quyền, thay đổi tên tác giả (ca khúc) và sửa lời thơ/nhạc,… trong cương vị là tác giả của ca khúc “Nếu Có Yêu Tôi”, xin ông cho biết nguyên ủy bài nhạc này được viết, phổ nhạc, phổ biến ra sao?
TDĐ: Nhà thơ Ngô Tịnh Yên, tác giả bài thơ “Nếu có yêu tôi” do tôi phổ nhạc có cho tôi biết sự việc này, khi chị biết là ở trong nước đã có một vài ca sĩ cho phổ biến bài hát, mà không để tên đúng tác giả ca khúc, đồng thời lơ luôn việc để tên tác giả bài thơ. Theo chị Ngô Tịnh Yên, chị ấy nhắm không phải vào ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, mà nhắm vào ca sĩ Elvis Phương!
VW: Tại sao?
TDĐ: Cả tôi lẫn nhà thơ Ngô Tịnh Yên đều nghĩ rằng ca sĩ Elvis Phương đã không thành thật trong việc sử dụng bài hát/thơ của chúng tôi trong album “Cám ơn em cuộc đời” do Saigon Audio (trong nước) thực hiện, năm 2003. Khi một bài hát đã phổ biến tới công chúng, ca sĩ nào muốn sử dụng cũng được, không có gì đáng nói. Tôi không hề thắc mắc. Nếu người ca sĩ nào, hay trung tâm nào muốn thu âm ca khúc mà họ thích, chỉ việc liên lạc, trả tiền tác quyền cho người nhạc sĩ đã có công sức tim óc làm ra. Đó là chuyện bình thường.
VW: Trong suốt thời gian sáng tác của ông, vấn đề tác quyền, ông có được trả đều, nhiều không?
TDĐ: Cũng có. Nhưng phần lớn họ cứ lờ chúng tôi, những nhạc sĩ, nhà thơ, chẳng hỏi han gì cả. Tôi đã từng nhiều lần bị chuyện người ta dùng nhạc mà không để tên, theo tôi, có lẽ họ muốn tránh chuyện trả tác quyền. Tệ hơn nữa, bây giờ họ lợi dung sự cách biệt giữa trong và ngoài nước, để dễ bề làm chuyện không thành thật. Trường hợp bài hát “Nếu có yêu tôi” là một chuyện điển hình.
VW: Khi báo chí trong nước phỏng vấn chị Phạm Lệ Hoa, vợ của ca sĩ Elvis Phương về bài hát “Nếu có yêu tôi” sử dụng trong album “Cám ơn em cuộc đời” do Saigon Audio thực hiện, chị ấy là người chịu trách nhiệm chọn bài, đã trả lời báo chí là không hề biết đến bài hát/bài thơ trong thời gian sinh sống ở Mỹ, mà chỉ biết đến bài hát này khi về Việt Nam, nghe ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng hát, rồi ra CD, và từ CD của Đàm Vĩnh Hưng, chị thấy hợp với chất giọng của ca sĩ Elvis Phương, nên đã dùng lại nguyên văn bài hát với tên tác giả là Nguyễn Đức Duy, và phần lời hát lại y chang như lời ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng đã hát. Ca sĩ Elvis Phương cũng xác định chuyện này y như lời vợ nói. Anh còn nói thêm là hát sai lời vì không có bản gốc, nếu có bản gốc, ca sĩ Elvis Phương sẵn sàng thu lại…, ông nghĩ sao về những dữ kiện này?
TDĐ: Câu chuyện này như vầy. Theo tôi biết, khi ca sĩ Khánh Ly dùng bài hát “Nếu có yêu tôi” làm chủ đề cho CD của mình vào năm 2001, cũng như trước và sau đó, khi đi hát show ở nhiều nơi, ca sĩ Khánh Ly đã hát bài hát này nhiều lần. Theo ca sĩ Khánh Ly cho tôi biết, vì bài hát có nội dung sâu sắc và nhẹ nhàng, tiết tấu lại vui nhộn, dễ nghe, nên khán giả khắp nơi đều yêu cầu chị ấy hát. Khi tung ra album “Nếu có yêu tôi”, chính ca sĩ Elvis Phương đã yêu cầu chị Khánh Ly nhờ hỏi tôi, tác giả ca khúc cho phép anh ấy hát, thu bài hát này. Tôi trả lời là không có gì trở ngại, ca sĩ nào hát mình cũng cho đó là chuyện tốt, tôi không hề phản đối. Như vậy, ngay năm 2001, ca sĩ Elvis Phương đã biết, đã thích và đã hỏi ca sĩ Khánh Ly về bài hát “Nếu có yêu tôi” rồi. Chứ không chờ tới lúc ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng ra CD, rồi anh/chị ấy mới biết, mới nghe, mới thâu vào CD của mình. Do đó, vợ chồng anh chị ca sĩ Elvis Phương/Phạm Lê Hoa nói là “không hề biết đến bài hát/bài thơ trong thời gian sinh sống ở Mỹ, mà chỉ biết đến bài hát này khi về Việt Nam, nghe ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng hát, rồi ra CD, và từ CD của Đàm Vĩnh Hưng, chị thấy hợp với chất giọng của ca sĩ Elvis Phương, nên đã dùng lại nguyên văn bài hát với tên tác giả là Nguyễn Đức Duy, và phần lời hát lại y chang như lời ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng đã hát…” là không đúng với sự thật. Còn chi tiết ca sĩ Elvis Phương cố tình hát sai lời, cho đúng với việc hát sai lời trong CD của Đàm Vĩnh Hưng, đồng thời anh đưa ra chi tiết là vì không có bản gốc, nên không thể hát đúng được, còn “dọa” là sẵn sàng thu lại khi có bản gốc… cũng sai luôn.
VW: Sai là…sao?
TDĐ: Ca sĩ Khánh Ly cho tôi biết, khi đi hát, chị luôn luôn mang theo lời bài hát để tập cho kỹ lời, để khi hát không bị sai lời. Và chính ca sĩ Elvis Phương đã từng xin ca sĩ Khánh Ly một bài hát viết nguyên văn lời bài hát “Nếu có yêu tôi”. Do đó, ca sĩ Elvis Phương nói không biết bản gốc, theo tôi là không thành thật. Ca sĩ Khánh Ly còn đây, chị sẵn sàng xác nhận chuyện này. Theo tôi, ca sĩ Elvis Phương đã biết bài hát “Nếu có yêu tôi” là của tôi, biết từ năm 2001.
VW: Điều làm cho ông không hài lòng về Elvis Phương ở điểm nào?
TDĐ: Tất nhiên là tôi buồn ca sĩ Elvis Phương, vì anh ta đã biết bài hát này trước khi ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng thâu băng. Mà vẫn làm như không biết, lại cố tình viết sai tên tác giả, và hát sai cả lời trong bài hát, mà anh ta đã có trong tay bài hát nguyên mẫu do ca sĩ Khánh Ly đưa cho trước đó. Thế là thế nào?
VW: Về phần hát sai lời, cả Đàm Vĩnh Hưng và Elvis Phương đã dùng sai hết, kể cả sửa lại lời theo ý mình, ông có ý kiến gì?
TDĐ: Về nguyên tác của bài thơ của thi sĩ Ngô Tịnh Yên, và bài nhạc do tôi phổ sau đó, cũng có một số lời do tôi soạn lại cho phù hợp với điệu nhạc. Cả hai bài, thơ và nhạc đăng lần đầu trên Tạp Chí Sinh Viên năm 2000, do nhóm sinh viên trường đại học Cypress thực hiện, mà chính ông Etcetera, hiện nay làm Tổng thư ký của tuần báo Việt Weekly làm chủ bút chứ ai vào đây nữa. Trong khi viết, soạn lại bài thơ này của thi sĩ Ngô Tịnh Yên, theo nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng và nhạc sĩ Nguyễn Hiền, nếu nói là “phổ nhạc”, tức là người nhạc sĩ đó phải tôn trọng, phải giữ nguyên văn, nguyên ý bài thơ. Còn nếu viết theo một bài thơ, có sửa ý, sửa lời, thêm bớt, cắt xén,… chỉ có thể để là “Thơ của Ngô Tịnh Yên, Trần Duy Đức soạn thành ca khúc”. Tôi đã làm chuyện này đúng theo ý của đàn anh, vì thấy cách giải thích đó hợp lý. Đó là chuyện bên lề của vấn đề soạn nhạc từ thơ.
VW: Còn trường hợp các ca sĩ tự ý “sửa lời thơ/nhạc” theo ý mình, rồi đổi tên thành… người khác thì sao? (cười).
TDĐ: Đó là trường hợp của hai vị Đàm Vĩnh Hưng và Elvis Phương, hai “đại ca/nhạc sĩ” của chúng ta… (cười lớn).
VW: Còn trường hợp ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, trong vụ này, ông và thi sĩ Ngô Tịnh Yên “tính sổ” ra sao?
TDĐ: Như tôi đã nói từ đầu câu chuyện, đối với Đàm Vĩnh Hưng, tôi thấy anh có lỗi lầm là sử dụng bài hát mà không chịu để tên chính thức của tác giả, đó là chuyện “chẳng đặng đừng”. Vào năm 2004, trong một dịp đến Mỹ, Đàm Vĩnh Hưng có nhờ người gởi cho tôi một bức thư ngắn (đăng kèm minh họa), và gởi cho tôi số tiền là 300USD, gọi là “chút lòng thành” của anh ta. Tôi ghi nhận thiện chí của Đàm Vĩnh Hưng về chuyện anh ta đã không biết, và có chuyện nhận lỗi. Tuy nhiên, tôi không đồng ý câu Hưng viết là “Cám ơn chú thật nhiều đã đồng ý cho cháu sử dụng ca khúc của chú với một tên tác giả khác…”, tôi không hề cho Hưng làm chuyện này, anh ta đã tự ý làm, tuy nhiên, dù “cố ý” hay “vô tình”, tôi cũng đều thông cảm cho “khó khăn trong nước” của Hưng, nên tôi không trách Hưng nữa. Thành thật mà nói, tôi thông cảm cho những ca khúc ca ngợi tình yêu, ca ngợi quan điểm nhân sinh, dù không mang màu sắc chính trị nào, vẫn bị chính quyền trong nước cấm đoán, chỉ vì tác giả là người bên ngoài nước.
VW: Qua chuyện này, xin ông một nhận định chung cuộc?
TDĐ: Ca sĩ trong và ngoài nước hiện nay cần có nhiều ca khúc mới để hát, tạo cho thị trường âm nhạc một làn sóng âm nhạc mới, chuyện này nên khuyến khích, nên làm. Nhưng không vì thế, mà lại sử dụng những “mẹo vặt” kiểu Elvis Phương, lợi dụng hoàn cảnh hai bên trong và ngoài nước xa cách để có những hành vi tôi cho là không thành thật. Ca khúc “Nếu có yêu tôi” của tôi, qua lời thơ của Ngô Tịnh Yên, nói lên chuyện chúng ta nên sống cho tử tế với nhau, nên sống cho có tình, có nghĩa với nhau. Vì “nếu tốt với tôi, thì tốt với tôi bây giờ, đừng để ngày mai, đến lúc tôi xa đời,…” thì mới tốt. Bài hát có nội dung tích cực như vậy, thế mà các ca sĩ Elvis Phương, Đàm Vĩnh Hưng đã làm cho tinh thần của nó hóa ra tiêu cực. Họ đã hát sai lời, đã không hiểu, không làm đúng với tinh thần của bài thơ/nhạc, chưa kể có những dữ kiện “lắt léo”, thật là buồn.
http://65.45.193.26:8026/cms/acct/vietweekly/issues/vw4n09/neuCoYeuToi.html