Đây là cái tựa tôi muốn chọn cho góc nhỏ của mình Đối với tôi, dường như nhớ quên, quên nhớ là một cái bóng không lúc nào xa rời với mỗi con người trong cuộc sống

Thỉnh thoảng ta vẫn chợt thấy nhớ về một sự đời tưởng là quên mãi mãi Và ta sẽ cảm được gì trong những giây phút ngắn ngủi này đây Mời các bạn ghé thăm cùng chia xẻ...

CHIẾC XE THỔ MỘ

Trong những phương tiện giúp cho con người di chuyển từ nơi này sang nơi khác ở cái thành phố miền Nam nước Việt những năm 50 trở vễ trước, hẳn chưa ai quên được chiếc thổ mộ một thời.

Đó là loại xe nhỏ nhít, đóng bằng gỗ, xinh xinh như chiếc hộp diêm với hai cái càng nhô ra phía trước, được kéo bằng một con ngưa. Đó là gia sản nuôi sống cả một gia đình, hằng ngày nối liền tâm tình và sinh họat của người dân từ địa phương ra thành phố.

Những chiếc xe khi thành phố còn say ngủ thì tiếng lóc cóc của vó ngựa đã gõ vang khắp nơi, đều đặn, nhịp nhàng, nhẫn nại như kiếp người chịu đựng. Xe mang vào thành phố những bó hoa vạn thọ, huệ, sen và các lọai hoa linh tinh, tùy theo từng mùa, tùy theo từng tiết. Xe cũng mang vào thành phố những nông sản vùng lân cận xung quanh tô giặm thêm những món sẵn có để làm cuộc sống của con người thêm nhiều màu sắc.

Những người đàn bà từ miệt Hóc Môn, Bà Điểm có khi lên xe còn chưa tỉnh hẳn giấc ngủ chập chờn. Họ mang trầu cau, lá chuối, tấm bánh, bó lạt từ vườn nhà vào thành phố đổi trao. Họ mang trong tâm một tấm lòng yêu thương chồng con, dãi dầu mưa nắng để mong đem về đồng tiền giúp trang trải tiêu pha, nợ nần và bổ túc các thiếu thốn triền miên.

Hình ảnh những đứa con hằng ngày cắp sách đến trường luôn cần đồng quà, tấm áo, lọ mực, quyển vở là động lực khiến cho họ dù ngủ say đến đâu cũng đến lúc phải dậy ngay. Chút nước trong lu buổi sáng vớt lên phả vào mặt, vài ngụm nước lẫn sương xúc miệng cùng cục cũng xong, rồi lặng lẽ, thật lặng lẽ họ dọn gióng gánh, mở cửa bước ra chờ đợi xe đến chở. Chồng con có khi còn đang say sưa giấc điệp, giọt sương mai có khi còn váng vất ngập ngừng thì người vợ, người mẹ đã lo hoàn tất nhiệm vụ trong lặng im. Như số phận từng phụ nữ Việt Nam đã can đảm nhận vào mình khi xa nhà đi làm dâu nhà khác.

Lên xe rồi, có khi còn ngủ gật dọc đường, tiếng vó ngựa nhịp nhàng như lời ru đưa võng, họ chập chờn trong cơn ngáp dở dang. Ai đã tỉnh thì góp lời cùng người chủ xe râm ran, vừa đủ nghe. Họ kể cho nhau về sự tình trong xóm, mưa nắng, giá cả, tình cảnh mỗi người. Họ sẽ xót xa khi biết nhà nào có người đau thiếu tiền mua thuốc. Họ đau buồn khi nghe tin ông bà nào vừa thở hắt đêm qua. Đối với họ, xóm làng là sợi dây vô hình mà bền chắc, người nào cũng là một mảnh trong chiếc áo của thôn, vá chằng vá đụp mà gắn bó nhau bất diệt.

Rồi khi xe vào thành phố, tiếng lanh canh của chiếc muỗng khoắng vào ly xây chừng sáng sớm tinh mơ đã thức choàng họ tỉnh rụi bất thần. Gióng gánh được lấy ra khỏi móc xe, sửa soạn lại cho gọn ghẽ và bước chân thong dong đi vào chợ dẻo dai. Lời qua tiếng lại trả giá, đổi trao, bớt một chút, nài một tị, rồi cũng xong. Rồi hàng trao, tiền nhận, người tỏa đi mua những thứ cần dùng. Ai không đổi sỉ thì tìm chỗ ngồi ké bán lẻ cho khách sắm mua. Có khi chỉ là một thời gian buổi sáng, có khi dài hơn thêm, nhưng vẫn không dám trễ giờ xe thổ mộ quay về thôn cũ.

Bận bịu gì thì lúc ra về vẫn phải cố mà mua món nọ, món kia. Trong lòng săm săm nhớ be rượu cho ông nhà, con khô để nướng chiều nay. Chỉ hình dung thấy dáng chồng ngồi nhâm nhi chất cay bên cái chõng ở sân đã khiến con mắt người đàn bà loé lên tia vui mừng rạng rỡ. Còn thằng cu tuần rồi học giỏi, bà cũng nghĩ phải thưởng nó cái gì để khuyến khích nó chăm thêm. Rồi con gái cũng có phần nữa chứ. Không một ai thiếu sót trong tâm trí của bà, thế nhưng không thấy bà nghĩ thưởng, sắm cho mình món nào hết cả.

Chiều nay sẽ có một gia đình dậy lên niềm hạnh phúc. Bà sẽ ngồi châm rượu cho chồng, gắp thức ăn cho sắp nhỏ, lai rai ăn chén cơm đầy ắp nghĩa tình. Sau bữa ăn, sắp nhỏ sẽ lo ôn bài rửa chén, còn đôi vợ chồng già vẫn ngồi lải rải bên nhau. Tiếng nhị sẽ được ông cò cưa, không hay lắm nhưng tai bà vẫn thấy là những cung ngũ bổng trầm tha thiết. Và ông sẽ ngâm câu Lục Vân Tiên chờ đợi Nguyệt Nga, bà còn mong mỏi gì hơn nữa và ông sẽ sướng vui khi thấy bông hoa tình yêu nở rực dưới bóng chiều.

Mẹ con tôi ở gần nhà bác Năm xe ngựa, gần đến nỗi ban đêm chợt thấy dậy nghe tiếng móng ngựa cào gõ trên tấm ván lót chân, tôi cứ tưởng chuồng đặt ngay trong nhà mình. Bác Năm có một thời biểu đưa đón khách tươm tất, dù không ghi thành văn nhưng nhất mực theo sát mỗi hôm.

Bác thương và chăm lo cho con ngựa đầy đủ vì đó là cái cần câu cơm, nuôi sống hai bác và các con. Ngày nào chở chuyên khách về, cho ngựa nghỉ ngơi rồi tắm rửa cho bác, cho ngựa. Kế đó, bác pha nước muối cho ngựa uống, chọn cỏ sạch cho ngựa ăn và cũng bồi bổ cho ngựa bằng một ống thóc chọn kỹ hột nào hột nấy mập khoẻ như nhau. Khi ngựa đã no bụng, bác thủ thỉ vào tai nó lời an ủi, chia xẻ cực khổ của nhau và thằng Tửng, con bác, sẽ cho ngựa đi lòng vòng mấy tua giãn gân giãn cốt và đưa về chuông nghỉ. Một ngày lao động trôi qua chờ ngày mai lại đến.

Mẹ thường răn dạy chúng tôi bằng những lời nhỏ nhẹ mà thấm thía vô vàn. Cả năm không nghe tiếng roi vút mà đứa nào đứa nấy răm rắp tuân theo. Đôi khi đến bữa, đứa nào cũng giành khoe, giành nói, ồn ào như cái chợ, mẹ chỉ cần lừ mắt là trật tự tái lập ngay.

Gần gần cuối tuần, mẹ đưa điều kiện với các con : đứa nào ngoan sẽ cho về thăm nội. Thế là chúng tôi dặn dò nhau giữ gìn cẩn trọng, đừng để bị ở lại nhà một mình. Đến ngày lên đường, mẹ bảo tôi sang mời bác Năm, cả nhà sẽ đi trên xe của bác về nội. Tôi thích nhất được ngồi cạnh bác Năm ở đầu xe, gần càng ngựa. Mấy nhóc nhỏ được sắp ngồi phía trong hộp diêm, còn mẹ và chị lớn ngồi chặn nút phía sau, chân bỏ thõng xuống cái đế gỗ làm bậc lên xuống của xe.

Đợi cả nhà ngồi yên vào vị trí, bác Năm tróc tróc cho ngựa cất vó bước đi. Bác nhịp nhịp cái roi có gù bông xanh đỏ nhưng không quất vào ngựa mà ngựa vẫn chạy ngon. Rồi bác hỏi tôi có thích cầm cương bác sẽ cho, tôi còn thích thú gì hơn nên xin nhận ngay. Bác chỉ vẽ cho tôi cách cầm gương, cứ thả lỏng cho ngựa thong dong chạy, đừng kềm mà ngựa hiểu là phải dừng, hoặc giật giật sợi cương bên nào là muốn ngựa chạy về phía đó. Tôi cầm cương theo ý bác chỉ, thấy ngựa bon bon, bác khen thằng nhỏ hiểu mau. Tôi vênh mặt lên nhìn các em, nhìn mẹ như hãnh diện tài năng của mình. Mẹ chỉ tủm tỉm cười.

Về nội là điều bọn tôi ao ước nhất. Vì bà tôi lúc nào cũng thương cháu, vườn nhà bà thả lỏng cho các cháu vặt đến sạch thì thôi. Bà lại nấu xôi, luộc bắp cho ăn, trưa bắt ngủ cả lũ, chiều lại cho ăn thỏa thích. Gia đình ở lại với bà mấy ngày cuối tuần, hẹn bác Năm trở lại đón chiều chủ nhật. Mẹ dấm dúi biếu quà chút quà mang theo, bà không nhận, nhưng mẹ ép mãi cũng xong. Mẹ lo trải chỗ nằm cho bà, ngồi nhỏ to với bà chuyện gì bọn tôi không biết.

Đến ngày bọn nhóc về, bà buồn đã đành mà mẹ cũng chẳng vui. Bà theo các cháu ra cạnh xe, dặn từng đứa ngồi trang nghiêm để không bị trở ngại, rồi bà nắm tay mẹ, mẹ níu tay bà, bịn rịn không muốn buông.

Chiếc thổ mộ lọc cọc trên con đường đất, vó vẫn thong dong mà sao như có dáng dấp ngập ngừng. Tôi quay về mái nhà của bà, những sợi tranh bay bay trong gió, tôi nghe mẹ nhắn nhe : tuần sau phải nhờ bố về sửa sang mái lại cho bà.

Bác Năm thấy tôi trầm ngâm, nên dứ đưa dây cương ngựa cho tôi. Tôi lắc đầu từ chối, bác lẳng lặng cầm cương. Ngựa ngoan bước chân, vó gõ dòn trên đất, nhưng lòng tôi thì cứ lấn quấn không rời.

Đỗ Thành

Đi

Tôi đã có lần bước ra đường khi trời vừa mưa xuống. Thích làm kẻ si tình lặn lội giữa phố mưa. Dừng chân bên mái hiên một ngôi nhà nào đó. Chợt nghe tiếng dương cầm thánh thót ngân nga. Tôi hỏi người đàn ấy là ai, bàn tay nào dịu dàng mới lớn, hay bàn tay của một người từng trải sành đời.

Bản nhạc mơ hồ như tôi đã nghe ở đâu đó. Một thanh âm trầm, một thanh âm bổng, đan quyện vào nhau. Đàn kể tâm sự một đêm có người tiễn nhau ra biên ải. Đường đầy bóng sương mập mờ và lành lạnh gió hiu hiu.

Người đi tuyệt nhiên không thấy nhớ. Người ở tuyệt nhiên chẳng thấy buồn. Thế thì tại sao lại phải đưa nhau một đoạn đường cho vất vả. Tôi hỏi cho người và cũng hỏi cho tôi.

Trong đời đã có bao lần tôi đi và có bao lần tôi được đến. Bắt gặp tình cờ ở chỗ này một bóng dáng chỗ kia. Như con chim bay, cố bay vẫn không tìm ra chỗ trú. Như trăm giọt mưa rơi mà không ướt nổi mặt người.

Mưa nhẹ quá như tiếng dương cầm đang nhanh bỗng khựng lại. Những ngón tay ngập ngừng giữ chặt phím cho tiếng nấc đừng lan xa. Vậy mà người đứng trú dưới hiên vẫn sụt sùi nhỏ lệ.

Tôi đi qua nhiều con đường khắp chốn, đầy nơi. Những vũng nước mưa trở thành tấm gương soi dập dềnh bong bóng. Tôi ước gì được nằm dài như con chim tắm nước. Vẩy đôi cánh bám đầy bụi đời lăn lóc ngả nghiêng.

Chiều dừng chân tôi hát lên khe khẽ lời ca du mục. Những tiếng lục lạc của đàn bò như thúc giục chiều rơi nhanh. Nhìn về xa bóng quê lờ mờ như hư, như thực. Chỉ một mình ưu tư với nỗi nhớ trong lòng.

Gặp cô gái tắm mình trong dòng sông vắng. Một chút thịt da sáng bóng niềm cám dỗ mung lung. Chợt thấy tôi ghé mắt nhìn trộm. Cô gái thẹn thò quay mặt dỗi hờn. Không có con cá nào vờn quanh chỗ nàng tắm. Vậy mà tôi thấy như xao động chút ngọc ngà. Giữa rừng sương tiếng khèn hòa cùng tiếng đàn môi như nhịp nhàng ngỏ ý. Người con gái đỏ mặt lên quấn vội chiếc xảo chạy vụt về. Bóng nàng khuất thật nhanh sau ngõ hẹp. Chỉ gót chân son chà xát nát tim yêu.

Tôi vào xin ngủ nhờ nơi nhà người tộc trưởng. Đêm rượu cần nhắp mãi vẫn không say. Bập bà bập bùng ngọn lửa khơi tình yêu cháy mạnh. Điệu múa lâm thôn hớp hồn kẻ xa nhà. Đêm thức thật khuya chỉ mong trời đừng sáng. Có câu hẹn hò nào vừa vụng trộm trao nhau. Thế nhưng rồi không dưng lại sợ. Mai xa bản thôn, để ai nhớ, ai mong. Ngủ một giấc lãng quên giữa giọng cười chưa dứt. Sáng sớm thức dậy còn ngơ ngác tiếc thầm. Người đâu rồi sao để lại chéo khăn. Nét hoa văn như cấu cào nhức buốt. Chợt nhớ câu tặng khăn dành cho nhau chùi lệ. Chả lẽ rồi mình sẽ khóc. Nhớ thương ai mà chất nặng vào lòng.

Tôi ra con suối vốc nước lên đầu cho tỉnh giấc mơ. Thoáng thấy đâu đây dấu chân người bỏ lại. Gió rì rào nhắc lời than lời trách. Nếu chẳng yêu thì ghé lại làm chi. Người xứ kinh có khi nào chịu giam mình nơi bản thác. Để cho em cứ đứng đợi ngồi chờ. Nàng cột một tua vải lên nhánh cây gần đó. Chúc lời lên đường mà không dám chường mặt tiễn đưa.

Xin cám ơn cô gái đã cho tôi một đêm hội ngộ. Đêm dừng chân cho đỡ mỏi đường dài. Đêm mặn mà men rượu nồng say. Đỏ gò má, ướt mi và cái nhìn tha thiết. Tôi lại đi mang thương nhớ trong lòng. Từ đó tiếng khèn nghe tăng thêm lời than vãn.

Có lần nào thấy làn khói lam tỏa nhè nhẹ lên cao. Nhón đầu chân cố nhìn qua ngọn cây để tìm về thôn bản. Rừng cao cao vô hạn, núi lại che lớp lớp chập chùng. Chỉ thấy con chim trời liệng cánh bay xa. Chẳng tìm đâu ra dáng người ngóng đợi.

Núi nào mang dáng hình người hóa đá. Đêm vọng phu dài thậm thượt u sầu. Khóc đi em, người con gái một đêm. Đừng dấu lệ cho lòng thêm nặng trĩu. Xin lỗi người yêu người, tôi không đáng để ai thương. Đường còn xa, tôi còn đi, đi mãi.

Mai lên đường, tôi lại nhớ gì đây. Hay vẫn cứ bước chân hòai chẳng đâu là bờ bến?

Đỗ Thành

Tuổi thơ khét nắng

Con bé vo ống quần lên rồi đưa cả hai chân khoắng xuống nước. Vũng không sâu chỉ ngập khỏi mắc cá một chút thôi. Con bé ngồi trên bờ đung đưa bàn chân thành những vòng tròn như người đang khuấy bột. Lâu lắm nó mới được hả hê chơi cái trò tuổi thơ nó ưa thích.

Hồi trước khi má nó còn, thỉnh thoảng nó cũng xin phép ra ngâm chân ở vũng. Hồi đó nó còn chút bẻo, má nó sợ té sấp xuống rồi bị ngộp chết queo, nên cản hông cho đi. Con bé phụng phịu cứ đứng nguyên một chỗ vo vo tà áo, bà má thương nên ừ đại cho rồi. Con nhỏ mừng nhấp nhổm chạy, bà má dặn đi dặn lại, bắt nó phải hứa không được lội xuống nước mới ưng để nó đi. Con nhỏ vừa dông vừa liến thoắng : con biết mà má.

Đến vũng, dạo đó con bé đi quanh quanh trên bờ, nghe sự im lặng của buổi trưa mà không dám vọc chưn xuống nước. Chán thì nó lượm miếng sành quăng nghiêng cạnh xuống vũng, miếng sành quăng lên mấy lượt, nhảy tưng tưng trên mặt nước như người chơi cò cò, rồi mới chìm nghỉm mất tăm. Chỉ để lại trên mặt gương một vòng tròn lớn dần trong chốc lát.

Rồi má bịnh, rồi má chết. Ba rầu rầu ít lâu, hằng ngày lo ăn, lo nấu, lo dọn dẹp nhà cửa e chừng thấm mệt. Và ông đem bà nào đó khiến nó gọi thưa bằng dì. Lúc đầu bà cũng có vẻ tử tế, lo chăm nom săn sóc cả hai cha con, giặt giũ, thu vén cửa nhà. Song chẳng bao lâu bà đâm trở chứng, bà hành con bé, mắng nhiếc, đánh đập luôn tay. Bà sai nó làm hết việc này việc khác, hơi chậm là bị ký, bị vả, bị ngắt, bị véo cùng mình.

Ba thương con nhưng nể vợ, cứ ậm à ậm ừ, bỏ chẳng ra bỏ mà binh chẳng dám binh. Thấy con bị đòn thì xót xa mà ngăn cản vợ thì rụt rè. Con bé trở nên bơ vơ ít nói, thẩn thơ cuộc sống một mình, than chẳng biết than với ai, thở cũng không dám thở mạnh. Đôi lúc tủi thân nhớ mẹ, kêu lên một câu " má ơi " mà cũng hớt hải nhìn tới nhìn lui, sợ bà dì nghe thấy.

Ngày bà dì dắt đứa con riêng bằng tuổi con bé về ở chung nhà, con bé đã mừng từ nay có bạn. Nhưng nghe bà dì hăm he không cho bén mảng đến gần nên sợ bắt run. Nhìn những món đồ chơi của bạn thèm muốn chết mà không dám hỏi mượn. Ăn không được ăn cùng, ngủ phải nằm riêng.
Thèm thuồng hay ao ước thứ chi, chỉ biết nhặt mảnh giấy xé thành con búp bê, rồi bồng rồi nựng, ru vu vơ nho nhỏ trong góc tối. Có lần bà dì bắt gặp, la oang lên xả rác đầy nhà nên xé liệng đi, con bé xót xa quá đỗi.

Đêm ngủ mơ gặp bóng má về, con nhỏ khóc mê khóc mẩn. Chưa kịp thở than gì đã thấy bà dì hiện kế bên, con nhỏ phải vờ cười lên như đang sống sướng. Tỉnh dậy còn thấy đuôi mắt ướt nhèm.

Một bữa con nhỏ vừa thiu thiu ngủ thì ba nó lần xuống. Ông vỗ nhẹ đánh thức con, nắm lấy bàn tay nhỏ nhắn của nó bóp mạnh, ôm nó vào lòng, hun lên tóc nó và dúi cho nó cái bánh. Ông còn định bày tỏ thêm chút tình cảm với con thì tiếng người đàn bà chanh chua đã nheo nhéo kêu lên như mèo khóc, ông vội bỏ đi sau khi chỉ kịp bóp bàn tay con lần nữa.

Lạ thay, đứa con riêng của bà dì lại khác hẳn với má nó. Thấy má la rầy con nhỏ, nó có vẻ bất bình. Má nó mua được món gì ngon, nó cũng muốn bà cho đồng đều hai đứa, nhưng má nó nạt ngang. Đứa con có muốn kể lể, năn nỉ thêm thì má nó trợn mắt lên hỏi : trứng đòi khôn hơn mái hả mày, tao cho đói rã họng là hết khôn với khéo. Đứa con bí luôn, lảng lảng đi chỗ khác.

Tội là hai đứa sống cách nhau một trời một vực mà con nít thật thà vẫn kiếm cách đến với nhau. Có bữa con bé nằm co ro một mình trong cái nóp thì đứa con bà dì lóp ngóp chun vô, đòi nằm ké. Con bé sợ hết hồn, lo bà dì bắt gặp, nên đuổi xua bạn như đuổi tà : mày lên đi kẻo bả hay. Mày sẽ không sao, nhưng tao sẽ ăn đòn tét đít. Đứa con vẫn không chịu, nói là bả ngủ say rồi nó mới bò xuống đây. Con bé run muốn chết. Đứa con lôi ra trong túi áo mấy cái kẹo, chút mứt và cả mấy tờ bạc giúi vào tay con bé, hối nó cất đi. Con nhỏ càng hết hồn la lên nho nhỏ : hổng được đâu, mày lấy tiền của bả cho tao, bả la om lên là tao ăn cắp thì bị đòn chết mất. Cả mấy món ăn này nữa, mày ăn đi, tao quen ăn sao cũng được nên không cần.

Mùa đông đến, đứa con sợ con bé lạnh nên dấm dúi đem mấy tấm mền cũ cho bạn, con nhỏ đẩy ra không lấy. Hai đứa nằm ôm nhau một lúc rồi đứa con lại lên nhà trên. Con bé còn lại một mình nhớ hoài câu của bạn : tao muốn ngủ với mày cho đỡ lạnh rồi kể cho nhau nghe chuyện con nít tụi mình. Chớ má tao có biết chuyện tụi mình ưa đâu mà nói, bà mở miệng ra là rặt chuyện đâu không. Nhiều lúc thấy bà la rầy đánh đập mày vô lý, tao muốn binh mà bả nạt là run. Tao cầu mong có người bà con nào biết mày cực như vầy đến nhận đem mày đi cho rồi.

Từ đó đêm nào con bé ngủ cũng gọi mẹ, cầu xin mẹ run rủi chỉ định cho một chỗ nương thân. Có lúc mơ thấy mình được một người bà con xa phía mẹ về đón, nó mừng quá, quơ luôn tay chân trong giấc ngủ. Mơ màng nghe tiếng bà dì the thé gọi tên, nó điếng người choàng dậy hóa ra không có gì hết. Đêm còn khuya lơ khuya lắc, nhà im rơ trong bóng tối âm u. Nó ngả mình xuống nóp và giấc ngủ không sao trở lại nữa.

Hồi sáng này dì nó đi có việc, dặn nó ở nhà làm đủ thứ điều. Bà nói nếu khi về mà không xong thì ăn đòn ráng chịu. Bà rủ ba nó đi, ông mượn cớ gì đó không đi. Bà dắt đứa con theo, đi một đỗi ba nó mới kêu nó đến. Lần đầu tiên cha con ở riêng, ông lớm rớm nước mắt than với con bé. Ông tự trách mình thiếu thấu đáo để con cái chịu vạ lây. Ông dẫn nó cho đi ăn hủ tiếu, cho uống xá xị, rồi nhân con vui, ông cho biết đã nhắn tin bà em của bên mẹ sẽ đến xin nó làm con nuôi trong gia đình. Ông dặn dò con khi người bà con đến thì làm như hông hay biết gì trước để được ra đi. Chừng nào xa khỏi chỗ này rồi có tỏ vẻ vui cũng không muộn.

Con bé nghe ba nó nói không ưng. Nó cứ hỏi đi hỏi lại chớ sao ba nó không đi luôn cho rồi. Ba nó lắc lắc cái đầu, thở dài : chuyện gì cũng lỡ hết, có xới lên thêm càng bể vỡ lớn hơn thôi. Con cứ đi cho ba nhẹ khổ, chớ con ở đây mà ba không che chở, lo giúp chi cho con được thì ba khổ vô cùng. Nói mãi nói mãi con bé vẫn như thế, ba nó càng não ruột não gan.

Ngày người bà con đến lãnh con bé, bà dì dài giọng ra như muốn giữ lại. Bà kể công nuôi nấng, thương con bé như con ruột đẻ ra, nó mà đi thì bà thương nhớ bắt chết. Người bà con đã được dặn dò nên một hai vun lời vô khen ngợi bà dì, vuốt ve lòng thương trẻ của bà ta để dễ rút được con cháu ra khỏi tay bị hành hạ.

Con bé cũng ân cần chào dì, cảm tạ ơn dì đã nuôi nấng bấy lâu. Chừng sắp bước ra khỏi nhà, con bé nhìn bạn mà rơm rớm nước mắt. Nó đến gần cầm tay bạn ngập ngừng, rồi chỉ nói được một câu : tôi đi nghe, là vội vã quay đi. Ba nó ngồi yên trên ghế gần đó nhìn hai đứa nhỏ.




Con bé trên đây chính là tôi của thời tuổi thơ khét nắng. Tôi xa ba được ít lâu thì ông cũng qua đời. Tôi nửa buồn mà tôi lại nửa vui. Buồn vì thiếu mẹ nay lại vắng thêm cha, nhưng vui vì đời ba đã thôi không còn phải bận bịu.

Tôi tin rằng khi ba giao tôi được cho người bà con thì ba đã yên lòng. Dù gì ba đã định được cho tôi một nơi yên bình trước khi mọi việc trở nên xấu hơn nữa. Tôi không giận gì ba, tôi cũng chẳng giận dì, chẳng qua tại cái nghiệp của tôi khiến xui tôi phải có một thời gian chịu cảnh đời hẩm hiu như vậy.

Sau này đã bao nhiêu lần tôi có dịp tìm đến nhừng cái vũng để chơi. Chẳng phải xin phép ai và muốn tỉ tê ngồi bao lâu cũng được. Dù lớn lớn bộn rồi, tôi vẫn thích vo ống quần lên cho cả hai chân xuống khoắng vào dòng nước. Khoắng đảo điên lên cho trời đất xoay mòng mòng, rồi im cho làn nước dần dịu lại. Tôi nhìn thấy gì trong đó ?

Tôi thấy ba tôi hả hê cười mỉm với tôi. Tôi thưa với ba : con mang ơn ba đã cho con một đời sống khác. Tôi lại cũng thấy má, má nhìn tôi gục gặc cái đầu. Tôi báo với má : con cám ơn má đã đẩy đưa con về một bến dựa tình thâm. Và tôi lại gặp dì, bà còn nhìn tôi với vẻ hờ hững. Tôi nhỏ nhẹ kể với dì : tuổi thơ nào chẳng vụng về lầm lỗi, con nhờ dì mà biết được chính con. Thân thiết nhất là tôi thấy lại bạn. Tôi vui kể với bạn : mày biết không bây giờ nhiều lúc tao muốn có mày nằm gần bên như hồi đó. Để được mày ủi an và giúi cho thứ nọ thứ kia, song không gian rộng quá, biết tìm nhau tìm ở nơi nào.

Tôi đi nhặt tuổi thơ như những ngày thơ dại, dù bây giờ đã lớn biết bao. Cái tuổi thơ khét nắng giờ vung vãi khắp cùng mọi ngả, như gót chân tôi đã lưu lạc nhiều phương trời. Chợt một ngày nào dừng chân trên xứ lạ, cứ tự hỏi mình rằng giờ đang ở nơi đâu.

Có bận đang cố bám ngón chân leo lên vùng đồi dốc, nghe hơi thở mình đã nặng nhọc hơn lên, biết rằng thời gian đã nhuộm dầy mái tóc. Thấy con chim hải âu bay ngang mà chẳng thấy bóng quê nhà. Nhìn lên chỉ thấy núi cùng non chặn tầm nhìn đứng khựng. Nhìn xuống chỉ thấy riêng một mớ ngổn ngang. Không biết đó là tâm sự của riêng tôi hay cũng là tâm sự của nhiều người ?

Đỗ Thành

Nghĩ về một dòng sông (tiếp)

Tôi nhai nhồm nhoàm con chim cu gáy quay vàng rụm do cậu mua ở bến trước khi xuống bắc. Cậu dặn : ăn từ từ đó tụi, còn cả xâu đây. Nhai trệu trạo chưa gì đã nuốt mắc nghẹn đó đa. Cậu cũng lắc lắc giỏ ổi xá lị thơm phức mà nói : còn cái này nữa, ăn cho đã, khỏi thèm. Tôi nghĩ cái bụng chút xíu hà, ăn chừng hai con cu gáy là no cành hông, sức gì ăn thêm ổi. Thế nhưng tui không nói ra sợ cậu chê : thằng ham ăn thấy mẹ mà làm bộ.

Sông Đồng Nai rộng mênh mông. Hai bên bờ coi mút mắt mà hổng thấy chi hết, chỉ u u một đám mờ mờ. Gió thổi lồng lộng, tóc bay vù vù, tai bị điếc đặc. Mấy tay lo đỏi thấy bà con đứng xê gần chỗ nước văng lên, vội la lưu ý : cô bác đừng ra sát mé nước, trơn trợt lọt tủm xuống sông chỉ có hà bá thấy vui. Rồi ổng nạt sắp nhỏ : còn mấy thằng ông nội, ông ngoại đừng có men ra đó, mấy tía có thương nhà đò thì cẩn thận dùm cha ơi. Một thầy mà lọt cái chủm xuống thì bắc tụi tui có nước dzìa với vợ.

Ông già, bà cả nghe cười rần. Một bà rắn mắt chọc khan : chú hai đừng lo, bắc cho nghỉ dzìa qua nuôi cho mập khỏi mần gì hết. Mọi người cười hung hơn, bà cô thấy hớ, đỏ mặt vội lảng đi chỗ khác.

Cậu bấm tay tui : mày nghe gì đừng để bụng. Chuyện người lớn giỡn nhau, về đừng học lại mà má mày la cậu chết. Tôi nhìn sâu theo dòng con sông quện bùn đỏ khè. Nước dập dềnh vỗ hông bắc nghe xạc xạc. Mũi bắc rẽ sóng chạy te te. Nước trôi xuôi từ phía sau ra phía trước rồi đi đi mãi cho đến khi mất hút tận chân trời.

Tôi nhìn con sóng mà phục thiên nhiên ban ân sủng cho đời khiến dân con lúc nào cũng no cơm ấm bụng. Phù sa này trôi tận về đâu, lớp nào sẽ đi đi mãi, hạt nào sẽ vướng vào rễ vào đồng. Bụi dừa nước, chân đước, bờ lau sẽ đưa tay hứng trọn vẹn phù sa chui vào làm ổ. Những hạt mùn nhão đỏ sẽ ươm cho cây lớn trộng dần lên. Dừa sẽ dầy cơm trắng muốt thấm vào họng người dân chất ngọt lịm vô cùng. Con đuông mượn bọng dừa làm nhà, như con gấu say ngủ giấc mùa đông, người dân bắt ra cũng thành một bữa ăn xứng đáng.

Sông nào cũng vậy, vừa hiền hòa vừa hung tợn đáng kinh. Năm nào sông cũng dâng mùa nước lớn. Bão theo nhau đi từ Bắc vào Nam, thường đến vùng tui trước hoặc sau tháng 9, tháng mười dương lịch. Trời vần vũ suốt ngày, mây đùn thấp rồi một cột nước thu lu đen ngòm như từ sông rút lên.

Mấy ông già bà cả la chói lói : chèn ơi rồng hút nước kiểu này e năm nay lại lụt nữa. Má tui kể hồi năm Thìn chết hàng chục người, năm ngoái cũng đi đoong gần chục mạng. Má tui than : đất gì mà khổ dê kêu, hết nạn này đến nạn khác.

Nhà nhà lo sửa soạn xuồng mủng để phòng chống bão. Nửa đêm mà nghe phèng la gõ náo động là biết nước kéo vô. Bà con lo cắp mấy đứa con nít ủ vô thúng ghe hay mủng để chờ di tản. Hiền hòa thì nước mấp mé bờ rồi rút, còn không nước tràn qua mặt đường vào tận nhà dân. Mấy nhà máy hè nhau khiêng lúa chạy như đánh nhau với cướp.

Con sông hằng ngày người ta tắm giặt vui chơi bỗng dưng trở thành điên đảo. Trời mưa như có ai cầm chĩnh đổ xuống, nhà cửa sơ sác tiêu điều, sông như giận dữ nổi cơn. Ào ào gió thổi xé tan mái lá. Đến khi mưa ngưng, gió bớt, sông dịu lần thì thiên man nhiều thứ trôi về. Nước sông không còn trong mà đục ngầu rác rến. Lại có súc vật trôi và cả thằng chỏng dập dềnh thấy mà ớn.

Bà con xớn xác dòm trời. Có người gan đưa thúng mủng ra hốt của. Một mảnh ván, một khung cửa, một cái lu, họ kéo về xài vì thiếu thốn. Má tui cứ sợ tui trốn ra coi sông chảy nước trôi nên chút chút lại kêu thăm chừng. Tui nhát cảy làm sao dám ra miệt đó. Ngồi trong nhà nhìn ra mấy chỗ nước xoáy lở loét đã bắt kinh, có cho kẹo cũng lắc đầu lia lịa.

MỗI năm trời hành cơn mưa lụt như vậy là xóm tôi lại có nhà mất vợ hay mất chồng. Tiếng khóc ri ri nghe mà thảm. Tội nhứt là những nhà có con nít trôi mất. Ba má tụi nó lăn lộn kêu than, một hai đòi nhào vô con nước cho chết luôn thể. Bà con phải can, nắm lôi lại và khuyên can hết lẽ.

Ấy vậy mà hổng gia đình nào chịu bỏ đi. Tất cả cố bám trụ mặc dù ai cũng sợ. Một vài tháng cuộc sống bình thường lần. Thuyền lại vô ra và đời lại tấp nập. Để rồi ngày tháng trôi qua và năm sau tất cả lại nín thở chờ và hồi hộp.

Chẳng lẽ vì sóng chẳng phụ người nên người không dám bỏ sông. Để chiều chiều dọc theo con phố chỉ có nhà một bên lại vang lên lời chọc ghẹo hay những bữa nhậu say lên té xuống. Và má tui cứ dặn đi dặn lại tui : đừng giỡn với sóng mà có khi sông nuốt nghe con.

Ôi bà má hậu giang của tui suốt đời cứ lo và cứ sợ. Còn thằng con thì lơ láo suốt đời.

Đỗ Thành

Dỗi

Con bé một hai phụng phịu đòi bắt đền tôi. Miệng nó tru ra nhọn hoắt như mõm chuột. Tôi chọc nó :

- Này, con gái, đừng làm mặt giận, trông xấu lắm. Nay mai sắp lấy chồng, nhõng nhẽo, chồng nó khẻ cho.

Nó bĩu môi ra dài ngoẵng, dầy lên như một bắp thịt bò. Tôi trông thấy chỉ chực cắn. Nó quay ngoắt đi như hất cái nhìn của tôi văng ra. Rồi nó nói mà như khóc :

- Ỷ lớn, ăn hiếp người ta, không biết mắc cỡ.

Nó non choẹt, so với tôi chỉ đáng hàng con cháu, vậy mà hỗn kinh khủng. Tôi giận lắm, muốn ký cho nó vài cái lủng sọ. Nhưng chợt nhớ đến câu : không ai nỡ đánh một người phụ nữ dù là bằng một đóa hoa hồng, nên kịp thôi. Vậy mà giận thì vẫn còn giận.

Hai đứa tôi vẫn nhấm nhẳng với nhau như thế. Chưa gặp thì xoa xuýt ngóng trông, định bụng nếu thấy nhau là nói toàn chuyện tử tế. Thế mà khi hai mặt rõ mười thì chỉ câu đầu câu sau là đã thành ông chẵng bà chuộc.

Cũng tại cái tật thày lay của nó. Mới nứt mắt là tưởng kinh nghiệm đầy thân. Nói cứ như bà cụ non, dạy đời, dễ ghét. Nó dám bảo tôi : này ông đừng có hút thuốc nhiều. Ông không thấy ở bao thuốc nào người ta cũng dặn " hút thuốc có thể bị ung thư phổi ", ông không sợ sao?

Tôi gằn giọng với nó : khốn nỗi tại tôi buồn. Có vài sợi khói coi như cũng vơi được chút đỉnh.

Nó trợn mắt nhìn tôi : trời đất, cha nói lạ. Buồn mà hít mấy sợi khói rồi cũng khuây sao? Cha xạo dữ nghen, bộ tía tưởng tui còn con nít rồi nói tùm lum sao cũng được hả, thôi tía non cho em xin đi.

Con nhỏ nói năng bặm trợn như vậy quen rồi. Khi thì kêu tôi là ông, lúc lại tía, ai mà hỏi tới tôi thì nó lại kêu là thằng chả. Nhiều khi tôi giận nó cành hông, nhưng thấy nó đói nằm nín khe một chỗ lại hổng nỡ. Thế là góp có đồng nào hối nó dậy đi ăn, con nhỏ đang nằm xuội lơ mà nghe kêu đến ăn là phóc dậy nhanh hơn máy. Tôi ký nhẹ lên đầu nó, nó vừa ôm đầu vừa la : ui, cho ăn được một miếng thì lại khẻ đau thấy mồ thấy tổ. Tôi tức mà cũng bật phì cười.

Hai đứa vô quán, tôi biểu nó ăn gì kêu đi. Nó hỏi ngược tôi : liệu đủ tiền trả hôn đó, cha nội. Tôi nhấm nhẳng nói : dư sức qua cầu. Nó bắt ngay câu này hát um lên : đêm hôm qua đi cầu bông, té xuống sông, ướt cái quần ni lông... Tôi chụp tay bịt miệng nó lại, quở : hát tầm bậy tầm bạ, lời ca của người ta đàng hoàng đem hát tùm lum. Nó cười hích hích như chuột rúc. Thấy cái mặt vênh váo, muốn tát cho bể mỏ.

Rồi nó bắt đầu ăn. Được đâu chừng hai miếng, thấy tôi không gọi món gì cho tôi, nó khựng lại : ủa ông nhịn để nhường tui ăn hả. Rồi nó quăng đũa đứng dậy. Tôi kéo tay nó ngồi xuống, hối : nhỏ ăn đi, chú ăn rồi. Để cho nó tin, tôi vỗ vào bụng ầm ầm như trống giục. Con nhỏ vẫn chưa tin, nhưng cũng ngồi lại ăn.

Chật vật nhứt là lúc về ngủ. Tôi bảo nó nằm trên giường ngủ trước đi, kệ tôi. Nó bĩu môi chọc : chớ hổng phải cha sợ tui hả. Đàn ông mà nhát, tui là con gái hổng ngán thì thôi, ông mà ngán nỗi gì. Ông cứ nằm với tui đi, hổng ai ăn thịt, ăn cá gì ông đâu mà lo.

Vậy là nó kéo tôi ngã xuống. Tôi gượng nằm bên cạnh, đánh trống lảng biểu để tôi kể chuyện cho nó nghe. Nó gật đầu chịu liền. Tôi hừ hừ mấy tiếng cho trơn giọng và bắt đầu nói :

Hồi xửa hồi xưa, có người lên non tìm suối ngọc tuyền, nhưng lạc lối đi hòai không tới suối. Đi mãi, đi mãi, chỉ thấy rừng cây chi chít mọc dầy. Cho đến một hôm trời mưa lớn, người ấy cứ vậy mà đi, mưa ướt áo, ướt thân. Mưa thối đất thối cát, mưa dẵm thối gốc cây, bong bóng nổi đầy trên mặt, người lên non chợt thấy bong bóng nổi dập dình, rồi bỗng đâu tiếng rừng ầm ừ nổi lớn. Ngửa mặt lên trời, người ấy gọi gió, gọi mưa và cứ la toáng lên " trời mưa bong bóng dập dình, mẹ đi lấy chồng con ở với ai "

Nhìn lại con nhỏ ngủ mất đất hồi nào. Chân nó còn gác lên đùi tôi. Mí mắt tôi cũng bắt đầu muốn sụp. Tôi lặng nhìn con bé ngủ say.

Đỗ Thành