Nhật ký của Huệ, người làm vườn (8)
Hai người thợ đến làm maintenance cho hệ thống tưới nước cách đây ba hôm. Họ kiểm soát từng zone một, từng đầu vòi một, xem độ cao, độ tia và góc tưới của mỗi đầu để điều chỉnh cho thích hợp, nếu cần. Sau đó họ thử các chức năng của đồng hồ đặt trong nhà xe, lấp mulch lại che khuất hai vùng hộp số ở ngoài vườn, mỗi hộp số chịu trách nhiệm cho năm zone. Mùa xuân họ làm nhanh hơn, vì không phải dùng máy để thụt các giọt nước cuối cùng ra khỏi từng đường ống nhựa nhỏ chôn dưới đất sâu, như mùa thu. Mùa thu họ phải thụt nước ra để không còn nước đọng, nước nếu đọng sẽ nở ra khi đóng đá, có thể làm vỡ ống trong mùa băng tuyết sau đó. Hai người thợ nói họ thích cách landscaping của nhà Huệ với những đường cong ở khắp nơi, những chỗ cao thấp khác nhau, những bờ đá xếp chồng lên nhau, và cũng uốn lượn cong cong, để làm đường viền cho các bồn hoa, nên dặn anh Hai gọi cho hãng vào tháng sáu, tháng bảy, họ sẽ đến làm miễn phí để xem hoa nở nguyên vườn. Những người thợ này nói hãng chỉ đắt khách từ mùa xuân đến mùa thu, mùa đông thợ không kiếm ra lợi tức, phải để dành từ ba mùa trước và tìm việc vặt để sống trong mùa đông.
Quận hạt đã gửi giấy về cho mỗi nhà, ngoài việc tính tiền phụ thu cho những nhà dùng nước quá cao so với hóa đơn mùa đông, như thường lệ, năm nay quận hạt bắt đầu khuyến khích và kêu gọi sự hợp tác của mọi người, họ muốn nhà số chẵn tưới nước theo một số ngày quy định và nhà số lẻ theo những ngày quy định khác, để nước không bị dùng quá tải một cách tán loạn. Họ không bắt buộc, chỉ kêu gọi sự tự giác, dĩ nhiên mọi người, nói một cách dè dặt là hầu hết, sẽ tuân theo luật chơi.
Huệ thường vặn máy để tưới nước vào lúc sáng sớm, quãng ba giờ rưỡi sáng bắt đầu, chấm dứt vào lúc năm giờ rưỡi sáng. Mùa xuân thì cho tưới cách một ngày một lần. Mùa hè từ tháng bảy đến tháng tám có khi phải tưới mỗi ngày một lần, hoặc tăng số phút tưới cho mỗi zone. Riêng những bụi hoa tú cầu trước nhà, mười một bụi lớn, mùa hè Huệ phải vặn đồng hồ cho tưới thêm mỗi ngày một lần thứ hai vào lúc hai giờ chiều, khi mười một bụi tú cầu này sắp chui ra khỏi bóng mát của phía trước nhà để nắng chiều mặc tình thiêu đốt cho đến tận sáu giờ mới chịu nhạt dần và tàn sau những ngôi nhà phía bên kia đường. Huệ tưới thêm như vậy chừng 20 phút. Nhờ được tưới nước đầy đủ, những bụi tú cầu trồng một cách nghich lý về phía tây của nhà, như trêu ghẹo những quyển sách viết về tú cầu, tú cầu nhà Huệ năm nào cũng xinh tươi khoe sắc, tới tháng mười một vẫn còn rón rén vươn lên mầm nụ hoa mới. Những nụ hoa này Huệ phải nhẫn tâm cắt bỏ sau lễ Tạ Ơn, để dành năng lượng của cây cho mùa hoa xuân sau.
Thật ra hệ thống tưới nước này không phải là lý tưởng, vì nó vần phí lượng nước vòi phun đọng trên lá cây bị ánh nắng làm bốc hơi. Nó cũng làm phí lượng nước không nhiều thì ít đã tia ra lề driveway, và phí lượng nước chảy ngang qua walkway khi nước phun cong ra tưới cỏ phía ngoài lề đường. Lý tưởng nhất là hệ thống tưới bằng cách cho nước tươm ra từ vòi rịn (dripping), các vòi tưới có gắn đầu vòi nhỏ giọt, tưới âm thầm dưới mặt đất hay ngay tại từng gốc cây, từng chậu hoa. Hệ thống tưới rịn rịn này chỉ có thể làm được sau khi khu vườn đã làm xong xuôi hoàn toàn và chủ của nó không trồng thêm hay dời đổi các bụi cây, các bồn hoa. Huệ đã tạo vườn nhà được năm năm rồi, nhưng vẫn chưa hoàn toàn xong và vẫn còn thêm (không bớt) và vẫn còn dời đổi cỏ cây hoa lá hoài hoài.
Nước đóng một vai trò rất quan trọng trong việc làm vườn và landscaping. Trước kia, Huệ cứ tưởng tưới nhiều là tốt cho cây, nhưng không hẳn vậy. Khi tưới, "tưới thế nào" có lẽ quan trọng hơn. Huệ học hỏi theo sự thành bại của riêng mình và học thêm từ bạn bè cùng sách báo (ra thư viện mượn độ chục quyển là đủ). Khi tưới, Huệ muốn biết cây mình trồng thuộc loại yêu nước bao nhiêu, đất chỗ đó là đất hút nước (đất nhiều cát) hay đất đọng nước ít (đất thịt, đất sét), miếng đất nằm chỗ bằng phẳng hay chỗ dốc, cây trồng dưới đất hay trong chậu, chậu sành, chậu đất sét hay chậu nhựa, lớn hay nhỏ, có đáy thoát nước ra sao.
Nguyên tắc tưới cây cỏ trồng dưới đất mà Huệ học được là khi tưới, chúng ta cho cây cỏ uống nước và dụ dỗ rễ của chúng đâm sâu xuống để rễ dầy, rễ khỏe và nhờ đó rễ có nhiều vòi để hút nước nuôi cây và cây sẽ được thấm nhuần nhiều ơn mưa móc mà trả lại cho đời những lá xanh, cành chắc, nụ đẹp, hoa xinh.
Vì vậy tưới nhiều là tốt, nhưng nhiều không có nghĩa là nhiều lần, mà là tưới nhiều mỗi lần và nếu tưới nhiều mỗi lần thì không cần tưới nhiều lần. Tưới nhiều lần mà mỗi lần chỉ tưới chút chút, không đủ nước, thì rễ mọc ngắn vì nước chỉ thấm có một khúc ở bên trên. Tưới ít lần, nhưng mỗi lần thật đầy đủ, thì nước chảy xuống sâu. Nước chảy xuống đâu thì rễ bâu tới đó, nước chảy xuống sâu, rễ vươn ra để rượt theo nước và đâm thêm rễ để hút nước chớ kẻo uổng, thế là cây cỏ bên trên mặt đất được nhờ.
Cỏ thì không kể, riêng cây, để giúp cho nước khỏi bị phí và để vùng quanh gốc cây, mà bên dưới là hệ thống rễ (root base) gốc cây giữ được độ ẩm, Huệ đổ mulch chung quanh gốc cây hay trong bồn hoa. Huệ đổ mulch dầy chừng từ 3 đến 6 inches, tùy cây, tùy chỗ. Ngoài việc giữ cho cỏ dại khỏi mọc chen vào, mulch hút nước tưới phía trên, giữ ẩm phía trong, rễ và cây được vui vẻ, khỏe mạnh, vì không bị khô khát. Không chừng những chú trùn cũng ưa sự ẩm ẩm này mà tìm đến, chui lên, chui xuống, cày xới ở dưới địa đạo Củ Chi.
Huệ vẫn mơ ước một cái vườn gọn gàng, tươm tất, sạch sẽ, vui mắt và ít đổ mồ hôi. I am working on it. Vẫn đổ mồ hôi.