Bạn có biết
Một trong những bộ luật cổ nhất được biết là bộ Luật Hammurabi (Hammurabi's Code) do vị vua thứ sáu của triều đại Babylon, vua Hammurabi (cầm quyền từ 1792 BC đến 1750 BC) ban hành vào khoảng năm 1760 BC.
Bộ luật Hammurabi gồm 282 luật được khắc bằng văn tự hình nêm (cuneiform scrift - một loại văn tự được dùng trong thời gian dài khoảng 3000 năm cho đến thế kỷ thứ 1 trước Công nguyên ở các nước xứ Trung Đông cổ đại)
Một phần của bộ luật được khắc trên một tấm bia đá bazan có hình thù như ngón tay trỏ cao khoảng 2.25 mét cùng với phần mở đầu của bô luật khắc trên phiến đất sét nung hiện được trưng bày ở Viện bảo tàng Louvre ở Paris . Ngoài ra còn có nhiều phiến đất sét nung có khắc bộ luật này cũng được tìm thấy và trưng bày ở Istanbul Archaeology Museums.
(Hình 1): Bia đá hình ngón tay trỏ có khắc bộ Luật Hammurabi ở Viện bảo tàng Louvre. Mặt trong của "ngón tay" là các đạo luật khắc bằng văn tự hình nêm.(Hinh 2): phần trên của ngón tay (móng tay) là hình chạm nổi thượng đế của người Babylon (Marduk hay Shamash) với vua Babylon đang bệ kiến. Tay phải của vua đưa lên miệng như là dấu hiệu của sự tôn kính.
Một bản văn tự hình nêm (cuneiform scrift) trên đất sét nung
282 dạo luật trong bộ Luật Hammurabi rất ngắn gọn, mỗi luật chỉ gồm một hoặc hai câu. Gần một nửa của bộ luật là luật giao kèo (giao kèo, thỏa thuận, giao dịch mua bán). Khoảng một phần ba là luật Hộ (thừa kế, ly hôn, quan hệ gia đình, hành vi tính dục). Tuy chỉ có duy nhất một luật đề cập đến trách nhiệm của nhân viên chính phủ (liên hệ đến quan tòa) thì lại có nhiều luật liên hệ đến quân đội. Ngoài ra còn nhiều điều luật về quyền của phụ nữ, trẻ em và nô lệ.
Dưới đây là 18 đạo luật trích từ bộ Luật Hammurabi được dịch trọn vẹn qua tiếng Anh:
- If anyone ensnares another, putting a ban upon him, but he cannot prove it, then he that ensnared him shall be put to death.
- If anyone brings an accusation against a man, and the accused goes to the river and leaps into the river, if he sinks in the river his accuser shall take possession of his house. But if the river proves that the accused is not guilty, and he escapes unhurt, then he who had brought the accusation shall be put to death, while he who leaped into the river shall take possession of the house that had belonged to his accuser.
- If anyone finds runaway male or female slaves in the open country and brings them to their masters, the master of the slaves shall pay him two shekels of silver.
- If anyone brings an accusation of any crime before the elders, and does not prove what he has charged, he shall, if a capital offense is charged, be put to death.
- If a builder builds a house for someone, and does not construct it properly, and the house which he built falls in and kills its owner, then the builder shall be put to death. (Another variant of this is, If the owner's son dies, then the builder's son shall be put to death.)
- If a son strikes his father, his hands shall be hewn off.
- If a man gives his child to a nurse and the child dies in her hands, but the nurse, unbeknown to the father and mother, nurses another child, then they shall convict her of having nursed another child without the knowledge of the father and mother and her breasts shall be cut off.
- If anyone steals the minor son of another, he will be put to death.
- If a man takes a woman as a wife, but has no intercourse with her, this woman is no wife to him.
- If a man strike a free-born woman so that she lose her unborn child, he shall pay ten shekels for her loss.
- If a man puts out the eye of a patrician, his eye shall be put out.
- If a man knocks the teeth out of another man, his own teeth will be knocked out.
- If anyone strikes the body of a man higher in rank than he, he shall receive sixty blows with an ox-whip in public.
- If a freeborn man strikes the body of another freeborn man of equal rank, he shall pay one gold mina.
- If the slave of a freed man strikes the body of a freed man, his ear shall be cut off.
- If anyone commits a robbery and is caught, he shall be put to death.
- If anyone opens his ditches to water his crop, but is careless, and the water floods his neighbor's field, he shall pay his neighbor corn for his loss.
- If a judge tries a case, reaches a decision, and presents his judgment in writing; and later it is discovered that his decision was in error, and it was his own fault, he shall pay twelve times the fine set by him in the case and be removed from the judge's bench...