DƯƠNG THU HƯƠNG



sinh năm 1947
tại Thái Bình Bắc Việt
hiện sống tại Việt Nam
tốt nghiệp khóa 1 trường viết văn Nguyễn Du
cùng với Xuân Quỳnh, Nguyễn Duy, Bằng Việt...
Giải nhất truyện ngắn của báo Văn Nghệ Hà Nội

tác phẩm :

Chân Dung Người Hàng Xóm (truyện đầu tay)
Bên Kia Bờ Ảo Vọng (truyện dài)
Những Thiên Ðường Mù (truyện dài)
Tiểu Thuyết Vô Ðề

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 2:53 am
Tiêu đề: Tiểu luận Dương Thu Hương

Bài này Ai muốn đọc xin vào đây:
http://calitoday.com/new...c6f7ab648fda4cc427486727

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 3:03 am
Tiêu đề: Tự Do Ảo - Khoảng Sinh Tồn Của Ngòi Bút

Dương Thu Hương
Tự do là ngọn lửa đầu tiên thổi bùng những đám cháy cách mạng. Cũng là cơn hồng thủy cuối cùng dìm tắt những đám cháy ấy. Trong tất thảy những khát vọng của nhân loại, không khát vọng nào tập hợp được một đám đông vĩ đại như khát vọng tự do. Từ Spartacus tới Ghandi, từ những hình thức đối lập với những chiều kích đa dạng nhất của cuộc đấu tranh cho quyền sống con người đều vang vọng bài ca tự do. Trong vang vọng ấy người ta thấy bụi cát mịt mù cuốn theo con đường dài dặc của lịch sử, thấy diện mạo một nhân loại nhọc nhằn đau khổ lo âu sợ hãi khắc khoải phẫn nộ tha thiết điên cuồng tàn ác và sau rốt mệt mỏi u sầu vào những hoàng hôn trống vắng.

Không khát vọng nào phải trả giá đau đớn hơn tự do. Không thách đố nào khắc nghiệt hơn tự do. Người ta vừa thèm khát vừa khiếp sợ nó.

Phải chăng tôi đã lặp lại ở đây những ý tưởng cũ mèm ?... Chắc hẳn với phương tây, tự do như một mệnh đề sẵn có, như cây cột đèn, như bảng hiệu ở góc phố, không ai còn chú ý tới. Tôi nói đây lời mê sảng của cõi bùn lầy. Nơi tự do còn là giấc mơ chính ngọ. Ám ảnh. Không buông tha. Xin hãy cho tôi lặp lại tiếng gọi của tự do âm vang trong những tâm hồn đói khát.

Với chúng tôi, tự do như kiếp nhân sinh có lịch sử riêng. Nó không hiện diện thường trực cùng nhân loại như kẻ đồng hành. Hạt giống tự do gieo rắc khắp nơi, nhưng không đồng đều và đồng nhất. Ở nơi này, nó mọc thành rừng rậm, nơi kia là những bụi gai cằn lụi hay đám cỏ leo. Với dân tộc này tự do cuồn cuộn chảy trong huyết mạch. Với dân tộc khác nó chỉ là cơn mưa thoáng qua trong khung trời tù đọng. Phải chăng lòng khát khao tự do cũng là một tố chất quan trọng cấu tạo nên các nền văn hóa và các bản sắc dân tộc ?... Cho dù chưa hẳn như thế, người ta vẫn tìm trong các trang sử bóng dáng ngọn cờ tự do như một tiêu chí không thể lảng tránh để định vị sự hình thành phẩm chất người và tính cách quốc gia.

Trong bất cứ xã hội nào, loại người cần tới tự do trước tiên là những người làm văn chương nghệ thuật. Không phải vô cớ người ta định nghĩa văn chương nghệ thuật là con đẻ của ba bà đỡ : Tự do - Xa xỉ - Nhàn rỗi. Điều này là sự thật hiển nhiên ở các xứ văn minh. Nhưng trên địa cầu chỉ một phần ba đất đai được mặt trời văn minh chiếu sáng. Phần còn lại là những mảnh đất chìm trong bóng tối hoặc ở khoảng mập mờ. Chúng tôi, những cư dân của miền đất vắng mặt trời tự do, chúng tôi sẽ làm gì với ngòi bút của mình ?... Chúng tôi bắt văn chương biến hình như con kỳ nhông hay luồn lách qua kẽ đá sống lắt lay như loài rêu núi ?... Hoặc chúng tôi chấp nhận tác phẩm của mình hiện diện như những đứa bé sứt môi sứt mũi hoặc khuyết hãm chân tay ? Có lẽ... Và có lẽ... Sự chấp nhận một bản diện méo mó què cụt là phương thức an nhiên, thường xuyên của các văn nhân sống dưới chế độ độc tài. Họ phải tự nguyện thổi tắt đi ngọn lửa tự do cháy trong tâm hồn chăng ?... Vâng, phải thế... Nhưng Tự do lại là bản tính tiên thiên của văn chương nghệ thuật. Thổi tắt đi ngọn lửa Tự do là tắt đi chính phần cốt lõi của văn học và xóa đi thiên chức nhà văn. Như vậy tốt hơn cả là kiếm lấy một chiếc ghế trong hàng ngũ quan lại hoặc viên chức và mưu sinh một cách an bình. Cũng không thể... Bởi văn chương đôi khi như bùa ngải, như quỷ ám như món nợ tiền định, như tình duyên tiền kiếp không thể chạy trốn, không thể cởi bỏ. Nhà văn không thể từ giả giấc mơ sáng tạo để sống cuộc sống bình thường. Và như thế, họ giống kẻ tội đồ thời trung cổ, bị giằng xé giữa hai cỗ xe ngựa, một bên là nỗi sợ quyền lực và sự trói buộc của mưu sinh, bên kia là lòng đam mê văn chương nghệ thuật. Trong cảnh huống đó, tự do tàng trữ như mỏ than, dưới đáy biển bùn. Lúc này và lúc khác, nơi nọ và nơi kia, nó vụt lên những đốm lửa rồi vụt tắt. Trong khí quyển sặc mùi sình lầy và dưới khung trời u ám, những đốm lửa vụt loé lên trong vài ba giây rồi lụi tắt. Vừa kích thích sự ham muốn vừa khiến con người thêm khiếp sợ. Sự khiếp sợ và lòng khao khát tự do thầm lén là hai con sói đói thường xuyên cắn xé trái tim các văn nhân. Mặc cảm tự tôn, đôi khi vĩ cuồng tự đại trong những giấc mơ lộng lẫy huy hoàng nhưng vụng lén, về văn chương cũng như về chính bản thân, vật lộn và hòa quyện cùng mặc cảm tự ti về thân phận hèn mọn trong cuộc đời thực là thứ cường toan ngày ngày gặm nhấm tâm hồn họ. Trong ánh mắt họ cùng một lúc thấy những mưu toan và khiếp nhược, phẫn nộ và khuất phục, những giọt lệ nhục nhã trộn với bóng mây giông.

Cuộc sống chảy trôi và con người mòn mỏi ngày qua ngày, tháng qua tháng, năm qua năm trong cuộc vật lộn nội tâm bất phân thắng bại. Với não trạng đó, văn chương chỉ có thể đẻ ra những kiệt tác của lối nói vòng vo, ám dụ. Một phong cách hết sức mẫn cảm nhưng cũng để rơi vào phản cảm vì khó tránh sự lạm dụng thủ pháp. Những điển tích, trích dẫn, những ẩn dụ, lối dùng hình dung từ bóng gió lập lờ, phép hoán chuyển ngôn từ... Tất cả, không nhằm làm văn phong thêm súc tích hấp dẫn mà chủ yếu để che đậy các thâm ý và lưỡi kéo kiểm duyệt. Nhà văn phải tự kiểm duyệt mình trong khi viết. Thay vì tính toán kết cấu, diễn tiến của các nhân vật, liều lượng các uyển ngữ trong câu văn... anh ta phải sắp đặt sẵn những lời biện hộ trước các cấp thẩm quyền một khi tác phẩm bị tố giác. Những biện hộ ấy nhằm xóa đi các thâm ý, các tư tưởng cốt lõi mà anh ta muốn đem lại cho độc giả. Như thế dù muốn hay không, nhà văn cũng buộc bị trở thành kẻ ngụy biện chuyên nghiệp, kẻ dối trá thường trực. Sự dối trá là yếu lĩnh của con người sống dưới các chế độ độc tài, điều đó tự nhiên như nước trong khe ắt phải đổ xuống dòng suối.

Có một số người dù cố gắng tới đâu cũng không thích ứng được với môi trường. Không may mắn, tôi nằm trong số đó. Không thể và không biết dối trá, ấy là khiếm khuyết lớn nhất của bản thân tôi khi đã sinh ra trên mảnh đất sình lầy. Một mảnh đất cỏn con nhiều binh đao và bão gió. Những người sống quanh tôi vừa quen vừa lạ, dầu sống với đồng bào của mình, tôi vẫn không hiểu vì sao ở nơi họ cùng một lúc người anh hùng và kẻ tôi mọn cùng song hành tồn tại. Cũng nhiều năm tôi không hiểu các bạn đồng nghiệp của mình. Và sau rốt, khi đã hiểu, tôi rời xa họ... Tôi là kẻ bất tài trong nghề quỷ biện. Tôi thấy xấu hổ nếu phải chối bỏ những gì tôi viết, cho dù tôi hiểu rất rõ sự chối bỏ bản thân là lối ứng xử châu Á khôn ngoan và hữu hiệu, vừa giữ được sĩ diện cho các bậc cầm quyền, vừa đảm bảo an toàn cho bản thân và ngòi bút, bởi các vua chúa và trưởng tộc phương đông rất khoái thứ chủ nghĩa duy cảm cải lương. Họ thích nhìn những kẻ tôi tớ cúi đầu run rẩy nước mắt lã chã hai hàng trước mặt họ. Đã từ lâu phương Đông có truyền thống trị nước bằng hứng cảm chứ không bằng luật pháp... Trước tôi, đồng thời với tôi, và cả thế hệ sau chúng tôi, đâu đâu cũng diễn ra những màn cải lương duy cảm như thế. Chúng gợi cho tôi cái cảm giác mà Jean Paul Sartre đã gọi chính xác trong tác phẩm của ông : La Nausée. Tôi quyết định đo cuộc sống bằng chiều cao của hạnh phúc chứ không bằng chiều dài năm tháng. Tôi quyết định sống như một người tự do. Tôi tự tạo cho mình một mặt trời tự do ngay trên mảnh đất sình lầy. Và vào khoảnh khắc quyết định ấy, tôi tự thấy tôi hoàn toàn thay đổi : Hạnh phúc. Hoàn toàn hạnh phúc trong cô đơn tuyệt đối và cùng cực.

Tôi điên chăng ?... Hay tôi là kẻ khoác lác cố nặn ra những ảo giác để tự an ủi, tự huyễn hoặc ?... Nhiều người cho là thế. Họ không tin tôi có thể tự do. Ai có thể tự do khi hết thảy những bạn bè xung quanh đều được gọi đến giao nhiệm vụ giám sát và dù muốn hay không họ cũng buộc phải trở thành các mouchards theo dõi anh ? Ai có thể tự do khi bước chân đến tiệm cà phê nào lần thứ ba là tức khắc có kẻ ngồi áp sát lưng mình ?... Ai có thể tự do khi thư từ và mọi liên lạc với thân nhân bị kiểm soát, tịch biên vô điều kiện ?... Thế đấy !

Nhưng tôi vẫn thấy tôi là người tự do. Tôi nói điều tôi muốn nói, tôi viết những gì tôi muốn viết, cho dù những trang viết ấy không được phép in. Vào năm 1991, những tháng người ta giam tôi vào tù, tôi vẫn có nguyên cảm giác tự do như thế. Tôi nghĩ những gì tôi muốn nghĩ. Tôi rung cảm với những gì chìm lắng trong tim tôi và khiến tôi lay động. Những cuộc hỏi cung và ba người đàn ông trước mặt tôi thuộc về một thế giới khác. Thế giới đó không liên quan tới cuộc sống nội tâm - cuộc sống chính của tôi.

Phòng tù vô số muỗi, quơ tay là tóm dược. Tôi bắt rất nhiều muỗi. Tôi cũng bắt những con bọ màu đen nhung nhúc trong tấm chăn bông cũ nát người ta phát cho tôi, tấm chăn đầy những đám máu khô của tù nhân nào trước đó bị kiết lị để lại. Tôi bắt rệp trong các kẽ giường. Với xác đám bọ, tôi dàn lại cảnh vượt sông Elbe trong cuốn phim "Giải Phóng" của Boldartchuk và cảnh trận Watterloo trong phim Napoléon bé tí. Tôi so sánh cách dàn cảnh của người Nga với người Pháp bởi tôi vốn mê điện ảnh, dầu rằng ở nơi bùn lầy nghèo đói này điện ảnh là giấc mơ quá xa xôi và xa xỉ. Nhưng tôi vẫn mơ. Tiếp tục mơ. Với xác rệp thay cho các chiến xa hoặc đại bác, xác muỗi và bọ thay cho các binh đoàn, tôi hồi tưởng những cuốn phim xưa làm tôi mê mẩn. Và, tôi nhớ cha tôi. Người cha tôi yêu một cách cáu giận, ấm ức. Một người cha vừa quá đỗi ấm áp vừa khắc nghiệt bất công. Ông yêu tôi nhưng ông không thể vượt qua được những nguyên tắc cứng rắn của giáo lý phong kiến. Tôi yêu ông nhưng tôi không thể không là đứa con bất tuân lệnh. Vào lúc đó, tôi thiếu vắng ông và hình ảnh ông luôn hiện lên xâm chiếm tâm hồn tôi, ngoài những cơn mơ nghệ thuật. Tôi giải bày với ông, cãi cọ với ông, trách móc ông, ấm ức khóc cùng ông... Điều này đôi khi xảy ra ngay giữa các cuộc hỏi cung, trong lúc tai tôi vẫn nghe và miệng tôi vẫn trả lời như cuốn băng ghi âm được mở lại...

Nhờ kinh nghiệm của những ngày ấy, tôi hiểu vì sao Servantes đã viết được cuốn Don Quichote trong tù. Chắc chắn Servantes cũng tự do trong khung trời riêng của ông. Ông tự do ngay giữa chốn ngục tù. Và cái tự do ảo đó mạnh mẽ đến mức ngoại cảnh trở nên mờ nhạt, yếu ớt, hư vô. Ngoại cảm bất lực chẳng còn mảy may tác động đến tâm tư tình cảm của nhà văn. Tự do ấy do chính ông tạo ra. Tự do ảo. Cái tự do nảy sinh trong thách thức với nghịch cảnh. Cái tự do tồn tại như một mặt trời thần tiên vì chỉ riêng một người nhìn thấy, một người được chiếu sáng và sưởi ấm.

Tự do ấy là quyền năng tối thượng của nhà văn, là hành vi thiêng liêng ăn cắp lửa. Không ai có thể đem lại cho anh ta điều đó, ngoại trừ chính anh ta.

Tự do đó là khoảng sinh tồn của ngòi bút.

Dại khờ quá chăng, điên rồ quá chăng, để tìm kiếm một tự do như thế ?... Có lẽ... Hoặc anh chối, hoặc anh tự do như thế để viết những gì xứng đáng. Tài năng ư ?... Cái đó thượng đế cho. Còn tự do, lòng tự tin và nhân cách sẽ được kiến tạo. Trên mặt đất có hằng hà sa số lối đi. Tôi không ngu ngốc và đồi bại tới mức cho con đường tôi đi là duy nhất đúng. Nhưng tôi biết mọi sự trên đời đều có giá và con người là kẻ tạo tác nên số phận của mình vừa lãnh nhận mọi phản hồi của chính số phận ấy. Khi bức tường Berlin sụp đổ, vũ trụ tưởng vỡ tung vì tiếng gào thét sung sướng của mấy đổ. Nền chuyên chính vô sản sụp đổ... Người ta ngỡ ngàng khi thấy chân trời xanh màu xanh xa xôi hằng mong ước. Màu xanh của tự do. Khoảng khắc ấy hàng vạn văn nghệ sĩ của Liên Xô cũ và các nước Đông Ấu khóc vì sung sướng. Tiền đồ của văn chương nghệ thuật mở ra trước mắt họ. Cùng với tự do... Nhưng những giọt nước mắt sung sướng chưa kịp khô, những giọt lệ khổ đau đã bắt đầu tuôn chảy. Một khoảng lặng im kéo dài, bối rối thẹn thùng. Rồi lẻ tẻ vài người mạnh dạn thổ lộ nỗi boăn khoăn bứt rứt, và sau cùng cả đám đông công khai thú nhận sự bất lực của bản thân. Họ không viết được nữa.

Tôi nhớ câu nói của nữ thi sĩ Bungarie nổi tiếng :

"... Bao nhiêu năm trước đây, chúng tôi đã mơ ước được viết tự do. Bây giờ, tự do đến rồi và chúng tôi không còn gì để viết..."

Nhà thơ này đã sang Việt Nam nhiều lần. Một người đàn bà thông minh xinh đẹp. Lời thổ lộ của bà làm tim tôi se sắt. Nhưng tôi biết tôi không thể làm gì được cho bà, cho bà và cho những người cùng cảnh ngộ như bà. Bởi tự do không phải là một thứ châu báu cất trong hoàng cung, ba ngàn năm sau lấy ra vẫn còn nguyên giá trị. Tự do như kiếp nhân sinh. Như kẻ đồng hành. Ta phải học cách sống có nó và xứng đáng với nó.

Thời xưa có một hoàng đế Trung Hoa chỉ thích ăn thịt một loại chim rừng. Quần thần sai người đi bắt loài chim ấy về nuôi trong vườn cấm có lưới quây. Khi chim non vừa mở mắt, họ liền bắt chúng nhét vào những ống nứa khoét lỗ chỉ để thò mỏ và chắn ra ngoài. Chim được nuôi bằng ngũ cốc quý và các loại quả tinh khiết. Khi lớn lên, chúng có thân hình đúc khuôn như ống nứa, thịt nung núc nhưng cánh và chân teo lại, lúc nhà bếp chẻ ống nứa lấy chim ra thịt, lũ chim béo ục ịch chỉ nhảy được vài bước ngắn rồi lăn kềnh xuống sàn... Đó, nguyên tắc thích ứng. Hàng vạn văn nghệ sĩ dưới chế độ xã hội chủ nghĩa đã được nuôi như lũ chim đó... Đau xót thay, tiếc nuối thay, bao nhiêu tài năng đã hư hao tàn lụi ?!...

Tuy nhiên bất luận hoàn cảnh nào cũng tồn tại những con chim tự do. Loài chim quen với những đỉnh cao chóng mặt và tìm thấy hạnh phúc khi bay qua những đỉnh cao ấy. Trong mưa bão. Trong đơn độc. Kiêu hãnh ngay giữa khổ đau và đơn độc. Tôi có thể kể tên một người trong số đó : Bulgakov. Không chọn con đường biệt xứ như Soljénitsyn, như Pasternak, ông ở lại nước Nga, chịu đầy đọa nhiều năm dài, bị cô lập, bị rình mò, đi đóng gạch và làm những việc thổ mộc nhọc nhằn khác để tồn tại. Nhưng ông đã sống như một người tự do, ông đã viết như một người tự do. Những tác phẩm của ông : "Trái tim chó", "Nàng Marguerite và Nghệ nhân" đã được viết dưới ánh sáng của mặt trời tự do. Mặt trời ấy, chính ông, một tâm hồn Nga cao thượng và mãnh liệt đã tạo tác.

Lịch sử loài người tính theo lịch Thiên chúa sắp trọn hai ngàn năm. 20 thế kỷ. Nhưng trước công lịch, phương Đông đã có Xuân Thu chiến quốc, phương Tây đã có Thập Tự chinh, nhân loại đã buồn vui, đau khổ, sung sướng... Nhân loại đã suy nghĩ. Các dã sử, huyền sử đã được truyền tụng, dồn tích như các lớp phù sa lắng đọng trong tiềm thức con người. Chúng là một phần tài sản của ta hòa trộn cùng những mầm mống tài năng và bệnh tật mà tổ tiên, dòng tộc gieo cấy vào huyết mạch. Đối với nhà văn, thứ tài sản tinh thần đó quan trọng hơn tài sản theo nghĩa đen của cuộc đời thế tục. Những năm còn trẻ, không biết do run rủi nào tôi được đọc vở kịch Esope. Ngay tức khắc hình ảnh người nô lệ này chinh phục tôi. Nhờ anh ta, tôi hiểu Tự do là khát vọng mãnh liệt nhất, thách thức khắc nghiệt nhất đối với con người. Tự do, ấy là thước đo chiều cao nhân cách.

Lời cuối của Esope, trước khi nhảy xuống vực như sau :

"...Với tình yêu, ta còn xanh quá. Nhưng với Tự do ta đã chín rồi. Vực sâu đâu, con đường ta đã chọn. Ta sẽ chết, bởi cái chết ta trở thành người tự do..."

Chế độ nô lệ đã qua từ lâu, nhưng khát vọng tự do vẫn đang còn mới. Đối với người viết văn sống trong những vùng đất sình lầy, hình ảnh người nô lệ Esope hẳn còn có ích cho họ, một khi họ muốn cầm bút một cách xứng đáng. Cái tự do hiện tồn của Esope chính là cái tự do ảo của nhà văn là tiền để cho tự do đích thực của đám đông xung quanh họ.

Vậy thì, xin các văn nhân, các anh có thể chịu hành hạ, sống khổ nhục tù đầy, thậm chí có thể chết. Nhưng chớ bao giờ đánh mất nó.

Hà Nội 25-8-1999
Dương Thu Hương
Ðiạ Chỉ: Phòng 308, số nhà A8 khu tập thể Khương Thượng Hà Nội, Việt Nam

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 3:35 am
Tiêu đề: LOÀI HOA BIẾN SẮC

Loài hoa biến sắc
Dương Thu Hương

" Tôi khóa cửa cẩn thận, móc thêm mấy cái móc sắt và thả những tấm rèm xuống. Xong xuôi, tôi mở sắc lấy ra thỏi son Nữ hoàng E-li-da-bét. Ống son mạ vàng in hình đầu một người đàn bà đẹp mê hồn. Tôi đặt thỏi son lên môi, hồi hộp và náo nức. Trong tấm gương, một khuôn mặt ai lạ nhìn tôi: Đôi mắt, đường cong, lông mày, món tóc lưa thưa sau cơn sốt phủ xuống trán, làn da tái xanh với những chấm tàn nhang lờ mờ hai bên má. Những thứ đó chẳng ăn nhập gì với cặp môi tô son nhem nhuốc.Đôi mắt trong gương nhìn tôi với vẻ lạ lùng.Và một đôi mắt khác, một đôi mắt vô hình nhìn tôi với cái nhìn nóng bỏng.Tôi đặt thỏi son xuống. Cơn gió đi qua thổi lật những trang sách trên bàn. Đó là cuốn "Làm đẹp", một cuốn sách dày ngót sáu trăm trang mà tôi mới tìm mua được ngày Chủ Nhật trước. Những dòng chữ in nghiêng nổi lên: "Trang điểm xong, bạn hãy ngồi trước quạt dăm phút cho khô kem rồi hãy sang phòng chọn áo. Mùa hè nên chọn hàng mỏng, thứ bóng hay mờ tùy theo người gầy hay béo. Màu thanh niên, hoàng yến, lòng tôm lợt hay màu hoa cà là những màu thường được ưa dùng..."



Những người đàn bà ở đây mới sung sướng làm sao?Một sự thèm muốn xâm chiếm lòng tôi, từ từ và đau rát như một dòng chì lỏng tưới vào.Sau những năm tháng ở rừng, cuộc sống ở nơi đây làm tôi choáng váng. Phố phường, nhà cửa, lầu gác, hàng hóa, ánh đèn chất ngất, tiếng ồn ào vô tận như dòng suối chảy trên bờ phố, nhịp điệu của tiếng đàn ghi ta trong những tiệm cà phê thắp đèn hồng... Nhưng điều lôi cuốn hơn cả vẫn là những người đàn bà ở đây. Họ mở ra trước mắt tôi một thế giới của cuộc sống phồn hoa, một thế giới chúng tôi chưa từng thấy, chưa từng nghĩ đến, một thế giới choáng lộn màu sắc và ngào ngạt hương thơm của các mỹ phẩm. Mỗi người đàn bà ở đây có hàng tá áo dài, áo len đủ màu và đủ kiểu. Những hộp nữ trang đồ sộ, các loại phấn son, các thứ chì kẻ mắt... Chỉ những đồ dùng vặt vãnh của họ cũng đủ làm cho tôi mê mẩn.Tuổi thanh xuân đi qua trên những cánh rừng ngút ngàn của giải Trường Sơn. Những năm ấy làn da đã trôi mất màu hồng tươi thắm vì sốt rét. Mái tóc óng ả đã trút dần trên những con suối độc ngấm đầy lá lim. Bàn tay quen với choòng cuốc gần chai cứng.



Và chúng tôi trở về thành phố với chiếc ba lô sau lưng, tấm khăn dù quấn quanh cổ và với vẻ vụng về ngơ ngác của những người quen ở miệt núi non. Đoàn quân chiến thắng đổ về các thành phố. Chúng tôi đã sống những ngày đầy tự hào, những ngày vui sướng đến ngây ngất. Nhưng rồi sau đó chỉ những người con trai vô tư là giữ được trọn vẹn niềm hân hoan đó. Tôi thì có khác, bên hạnh phúc của người chiến thắng, tôi còn có những nỗi xao xuyến khác, một thứ tâm sự rất đàn bà. Tôi thường nhìn những người con gái đi qua mặt mình, những người con gái được trang điểm lộng lẫy, áo quần sang trọng, dáng điệu đài các. Họ đi đến đâu, không gian sực nức mùi nước hoa quyến rũ. Rồi tôi cũng lại tự ngắm mình trong gương, trong các tấm kính cửa, và tôi thấy một cô gái đen đủi, ăn vận xoàng xĩnh. Có một cảm giác gần như ghen tị, và bên dưới sự ghen tị đó là một nỗi tủi buồn mờ nhạt, không rõ nét nhưng dai dẳng xâm chiếm tâm hồn. Mỗi khi có người đàn bà nào đó đi qua không thèm ngoái lại, ném sang một cái nhìn chế diễu hoặc khinh mạn, lòng tôi cộm lên và nỗi uất ức làm nóng ran đầu óc...



Tôi nhìn vào tấm gương. Một khuôn mặt khác vẫn còn trong đó, với đôi môi đỏ chót.Gian phòng thênh thang vắng lặng. Trên bàn chiếc máy ghi âm đang phát ra một đoạn nhạc không lời, một giai điệu nhợt nhạt buồn bã nhưng tiếng đệm của bộ gõ lại quá chát chúa và rậm rịch. Đoạn nhạc kéo dài, rồi nó chợt tắt đi và tiếng đọc thơ vang lên, một giọng nam trầm ấm áp:"Cùng mắc võng trên rừng Trường Sơn Hai đứa ở hai đầu xa thẳm..." Bài thơ thân thiết, như một cơn gió đột ngột ùa đến, nó tràn đầy trong tôi, xóa sạch những nỗi buồn bực, day dứt.Tôi nhắm mắt lại, không còn nhìn thấy khuôn mặt ngơ ngác có cặp môi tô son, không còn nhìn thấy bóng dáng những người đàn bà thành phố, không còn cái đầu mê hồn của nữ hoàng Ê-li-da-bet mạ vàng. Không còn những ao ước, những khát khao mới lạ...Những cánh rừng rung lá trên đầu tôi. Những cánh rừng xanh rì, dây leo nở đầy hoa, những tán cây xum xuê như chiếc dù thần bí. Trảng cỏ non bốc lên làn khói màu lam...Rồi đường 20, con đường lầy như cháo đổ, những con ngầm nước réo. Đèo Phu-la-nhic trong sương. Làn khói vòng vèo trên mái nứa binh trạm. Tôi cùng đồng đội đứng làm cọc tiêu trong mưa. Trận bom bên kia đèo. Trong cái hang Cóc Chúa sặc sụa khói, chúng tôi ngồi gác chân bên đống than hồng, vắt mái tóc ướt sũng nước mưa và gào lên những câu hát tinh nghịch:"Hết xuân rồi, anh có lấy em không?..."



Những ngày gian truân và vui sướng.Tôi chìm sâu trong những hồi ức chiến tranh, lòng mát mẻ êm dịu và thấm đẫm những giọt sương mai, những giọt sương của một cánh rừng tiền duyên, chúng nối nhau rơi xuống từ những chiếc lá hình thoi, màu xanh sáng. Trên chót những vòm lá một chùm hoa tím đung đưa.Những giọt sương rơi lộp độp, tiếng vang động như tiếng nứt của những quả thông khô...



Ai gõ cửa rất lâu và dồn dập. Tôi sực tỉnh. Việc đầu tiên là lấy khăn ướt lau cho sạch son trên môi rồi chạy ra mở khóa. Chiếc chìa khóa vừa xoay một vòng thì hai cánh cửa đã bật tung ra và Khánh đứng trước mặt tôi với nụ cười hết cỡ:



- Nhóc con, ngủ hay sao mà lâu thế?



Tôi chưa kịp trả lời thì anh ta đã mắng té tát luôn:



- Coi chừng đó, về thành phố là đâm lười ra, chưa tối đã lên giường ngủ.



Tôi cười chống đỡ và vội vàng đứng tựa lưng vào chiếc bàn trang điểm để che đi hộp son còn nằm lăn lóc. Nhưng Khánh không để ý đến điều đó, anh giục tôi:



- Chải đầu rồi đi ăn cơm với anh.



- Em ăn cơm chiều rồi.



- Đi chơi, ăn bánh trái là chủ yếu chứ ai bắt ăn cơm. Con gái ở rừng về có khác, ngốc thật.



Tôi ngại ngùng:



- Thôi để khi khác.



Khánh nhìn quanh phòng, anh cười trìu mến:



- Này, đây có phải cái đền đâu mà em làm ông từ coi bàn thờ Phật.



Khánh cùng cơ quan với tôi nhưng ở khác bộ phận. Tôi được vào làm phóng viên báo là do anh. Hồi trước tôi ở C bảy. Trong một đợt đi công tác dọc đường 20 Khánh đã đến đơn vị tôi. Anh đọc báo liếp chi đoàn rồi cứ nằng nặc đòi tôi cho xem nhật ký. Anh đi được nửa tháng thì có lệnh gọi tôi lên ban chỉ huy. Ở đó người làm thủ tục chuyển tôi sang tòa báo và chỉ nói một câu cụt ngủn:- Đồng chí sang bên đó hợp với khả năng hơn.Đeo ba lô đến cơ quan mới, tôi vẫn cứ tấm tức không hiểu vì sao có người lại cho tôi ra đi một cách vội vàng đến thế. Tụi bạn gái khóc sướt mướt, chúng dúi vào ba lô tôi từ chiếc khăn mùi xoa, cây kim móc đến mấy sợi chỉ thêu và chiếc hộp đựng xà phòng gõ bằng ống pháo sáng. Đến nơi mới thấy Khánh đứng cười ha hả, tay cầm phong lương khô đem làm quà cho nữ phóng viên mới. Khánh đã có vợ con và hơn tôi bảy tuổi. Anh đối với tôi và những người bạn đồng nghiệp khác có cái săn sóc của người gia trưởng. Trong con mắt anh, tôi là một con bé tỉnh lẻ, lớn xác mà ngốc nghếch, vì thế anh hay để ý chăm chút hơn.



Tôi chải tóc và lấy chiếc túi nhựa bỏ vài thứ lặt vặt vào. Khánh đã khởi động chiếc honda ngoài sân. Tiếng máy nổ lục bục, tắt nghẹn rồi lại ròn rã.- Nào, ngồi lên, ôm cho chắc kẻo ngã vỡ đầu đấy.Khánh ra lệnh, anh chờ tôi ngồi yên rồi mới dận ga. Chiếc xe lao đi. Đường phố buổi tối rất đông. Tuy bớt đi vẻ ồn ào nóng bức ban ngày nhưng lại thêm cái chói chang, lấp lóe của bao nhiêu thứ điện. Mùi mồ hôi, mùi gió mặn, mùi nước hoa, mùi rác rưởi, vỏ cây lá bánh ngoài cửa chợ và mùi xào nấu trong các tiệm ăn bốc lên.Khánh đưa tôi đến một tiệm ăn Hoa Kiều. Một thanh niên chờ sẵn ở đó, chạy ra nắm lấy tay Khánh tươi cười.



- Sao lâu vậy, làm mình chờ hoài.



Anh ta quay sang tôi:



- Chào chị.



Tôi gật đầu chào lại. Khánh giới thiệu:



- Đây là cô Sửu, em út trong cơ quan tôi. Còn đây là anh Hoàn, vừa là anh con bác, vừa là bạn của anh.



Tôi cười, Hoàn nhã nhặn chìa tay ra dáng điệu lịch thiệp và duyên dáng. Anh bận áo ny lông cát trắng và chiếc quần vải mềm màu xám nhẹ. Hoàn có nụ cười tươi, môi mỏng và hồng, nó làm người ta quên đi nước da nhợt rất khó ngó với khuôn mặt quá dài, nhất là chiếc cằm giống hệt một chiếc bánh mì chưa nướng.Hoàn là anh con chú bác ruột với Khánh, nhưng hai người ngoài mối quan hệ ruột thịt còn gắn bó với nhau bằng tình bạn hữu. Cả hai cùng ở phố Trần Xuân Soạn Hà Nội. Năm 54 họ còn là những chú bé tám tuổi sáng sáng xin mẹ hai trăm rưởi ra ngõ I Hàm Long ăn phở Tầu, đến trường chia nhau từng quả táo dầm muối ớt. Sau đó gia đình Hoàn di cư. Hai người đứng trong xó tối buồng tắm khóc thút thít. Khánh đã dốc vào túi tất cả số tiền anh lấy trộm được của mẹ với một gói ô mai. Ngày ấy cách đây đã hai mươi năm rồi...Cả hai người đã lớn và khác xưa.Nhưng Hoàn vẫn nhớ Khánh rất thích ăn phở Tàu và tối nay anh đã đặt cơm tại đây, một tiệm ăn Hoa Kiều nổi tiếng.



Trên chiếc bàn gỗ mun cổ lỗ trải khăn trắng, món ăn, đồ nhắm, bia rượu và nước ngọt bày la liệt. Chúng tôi ngồi vào bàn. Nhưng bữa ăn vẫn chưa bắt đầu vì còn phải chờ một vị khách nữa, theo như Hoàn giới thiệu thì đó là bồ của anh.Tôi dựa lưng vào tường, lơ đãng nhìn những cánh quạt đang xoay tít trên trần nhà. Những người bồi mặc áo trắng đi lại, mấy tấm gương đục ố nước thủy tinh bầu dục phản chiếu bóng người và xe cộ ngoài đường phố, Các bàn ăn chặt ních, có những người hình như đã ngồi đó từ sáng đến giờ và còn có thể ngồi đó cho đến nửa đêm. Một cặp trai gái cắm chiếc nĩa lên lưng một con gà quay và cứ ngồi chuyện rì rầm mãi. Ở đây người ta sẵn thì giờ thật. Thì giờ ở những tiệm ăn, tiệm giải khát, những phòng uốn tóc và những mỹ viện, những chiếc ghế xích đu và những đi văng. Không hiểu vì sao tôi lại theo đuổi những ý nghĩ tản mạn và thấy buồn. Cái âm hưởng của những câu thơ quen thuộc vẫn còn ngân nga trong tôi. Nó ngân lên những âm thanh trong suốt, âm thanh của những ngọn suối trên non cao.



Hoàn bỗng đứng dậy và phác một cử chỉ như vẫy gọi. Ngoài cửa, một cô gái đang lách giữa đám khách ăn chật ních tìm lối đi vào. Hoàn ra hiệu cho cô ta lần thứ hai. Cô gái nhận ra anh và cười. Phải chăng cô chính là người chúng tôi chờ đợi?Cô gái chừng mười chín, hai mươi tuổi. Nhưng mặc dù cô gái còn rất trẻ, tôi không thấy cô có dáng dấp của một cô gái mà lại có vẻ từng trải của một người đàn bà sớm biết lo toan. Người cô gầy, dáng mảnh dẻ, cô bận chiếc áo dài hở cổ màu ca ra men in hoa chuỗi, quần bằng thứ sa tanh mỏng, nổi lấm tấm những hạt dâu bóng. Cô xách chiếc xắc giả da cá sấu, khóa mạ vàng hình tròn, kiểu rất lạ.Hoàn đứng dậy giới thiệu.



Chúng tôi chào nhau rồi cô gái kéo ghế ngồi xuống, ngay cạnh tôi. Vạt áo dài cô rơi xuống chạm vào chân tôi mát lạnh, êm ái đến nỗi ta hình dung ra ngay sự mịn màng của chất lụa. Cái cảm giác ấy lại gợi cho tôi sự thèm muốn đã bị dập tắt. Từ áo quần cô gái tỏa ra mùi nước hoa mát mẻ, mùi nước hoa kêu gọi người ta đến gần.



Hoàn đứng dậy nói vài lời trước bữa ăn. Tôi nhân dịp đó mà ngắm nghía cô gái. Cô không đẹp nhưng cũng dễ coi. Nét mặt đều đặn, cặp môi tròn và chiếc mũi thanh. Còn đôi mắt đờ đẫn và cặp lông mày tỉa nhỏ trông có phần tẻ nhạt. Cô dùng phấn son khá hợp màu da, mắt kẻ chì nâu và chải lông mi bằng thứ gôm tốt. Sự trang điểm đã tôn nhan sắc của cô lên khá nhiều nếu không cô cũng chỉ có một khuôn mặt như bất cứ khuôn mặt của một cô gái nào mà ta có thể gặp ngoài đường. Bàn tay cô nhỏ, mềm mại, đeo nhẫn bạch kim có gắn những mảnh đá li ti. Mỗi khi giơ tay kéo áo hoặc vén mớ tóc lòa xòa trước trán, những mảnh đá phản chiếu ánh đèn sáng óng ánh khiến cô giống một nàng công chúa trong màn cải lương.Bằng sự tò mò đặc biệt của đàn bà với đàn bà, tôi nhận ra là sau mấy phút dè dặt ban đầu cô ăn uống rất ngon lành, thậm chí còn hơn thế nữa. Rượu uống cạn từng chén đầy, mặt không hề biến sắc. Tôi đã từng gặp những bà nạ giòng có thể uống hết hàng lít rượu, nhưng chưa hề gặp người con gái nào ung dung uống hết cốc rượu này đến cốc khác tựa hồ ta uống nước lạnh trong mùa hè. Kinh ngạc, tôi ngồi im thầm lén theo dõi. Bên kia bàn, Khánh và Hoàn đang sôi nổi chuyện trò. Câu chuyện đã chuyển qua vấn đề màu sắc trang phục. Tôi thấy Hoàn đặt tay lên bàn ngắm nghía, hai bàn tay anh ta trắng như tờ giấy, và nhướng cao đôi mày lên:



- Không hiểu vì sao mà mấy anh mấy chị ngoài Bắc vô ưng màu blơ marin và màu boóc đô thế. Đi đâu cứ gặp người mua len, mua áo hai màu đó là biết liền.



Cô gái góp chuyện:


- Hai màu đó quê quá hà!


Rồi lại cúi xuống đĩa thịt vằm bọc tôm chiên.


Khánh cười, anh ngẩng cao mái đầu chớm bạc:- Vì chúng tôi ở rừng lâu quá mà. Ở rừng lâu quá hóa mê rừng. Màu blơ marin gợi nhớ núi non.



Hàm răng Khánh ngời lên dưới ánh điện đều đặn và trẻ trung.Biết mình lỡ lời, Hoàn khéo léo lái câu chuyện sang hướng khác:


- Anh có biết ai ngày xưa hay mặc màu đó không?- Vân tóc đuôi mèo.


Cả hai cùng cười và cùng lắng lại. Đôi mắt Hoàn trở nên xa xăm:


- Vân đẹp thật - anh nói - Hồi đó chúng mình còn nhỏ xíu mà tôi vẫn nhớ như ngày hôm qua. Vân có đôi mắt nhung, miệng cười rất tươi có một chiếc răng khểnh. Vân hay mặc áo len màu blơ marin cài hoa trắng và tóc thắt một chiếc nơ đỏ rất to... Anh có nhớ chúng mình đã chặn đường cướp của cô aấy mấy quả nhót không?...


- Tôi vẫn nhớ.Khánh trả lời thong thả.- Ngày ấy đúng là tôi yêu Vân. Mê thì đúng hơn. Buổi học nào vắng cô ấy là mình không ngồi yên được. Đúng là tình yêu thời con trẻ nó không bao giờ thành công và cũng không bao giờ chấm dứt.


- Anh vẫn còn yêu Vân chứ?


Khánh hỏi và cười, đuôi mắt anh nheo lại diễu cợt.Hoàn cũng cười, anh lấy kính xuống lau và trầm ngâm:


- Không. Cũng không phải là không mà cũng không hẳn là có. Anh biết đấy, chúng ta đã trưởng thành. Tôi có nhiều người đàn bà, nhiều cô gái, tôi kiếm họ chẳng khó khăn gì, nhưng chưa ai làm tôi phải hồi hộp như Vân ngày ấy.


Anh ta mơ màng một giây rồi hỏi Khánh, giọng thấp xuống:


- Vân còn không anh?


- Còn, chị ấy bây giờ là phó tiến sĩ hóa học, vẫn ở ngõ Huyện thôi.


- Cô ấy có chồng chưa?


Hoàn hỏi tiếp, hấp tấp nâng cặp kính, chăm chú vào miệng Khánh.


- Chị ấy hai cháu rồi.


- Thế à.


Hoàn bật ra một tiếng thở dài, anh co cẳng chân dưới gầm bàn lại, nhún vai:


- Ai cũng yên bề gia thất rồi, chỉ còn mình là chưa nên tấm nên đẫn gì cả.


- Sao cơ?


Khánh giả bộ hỏi lại, anh cười rất to và lúc sau, anh liếc nhìn cô gái một cách trêu cợt, vui vẻ nói:


- Thì anh cũng sắp nên tấm nên đẫn rồi, có gì mà phải than thở.


Tôi cũng cười hưởng ứng và nhìn cả hai người. Nhưng trước thái độ của chúng tôi, Hoàn không nói gì cả. Đang bần thần nghĩ ngợi anh ta bỗng "hả".... một tiếng.Rồi lại im lặng suy nghĩ điều gì đó, nét mặt dửng dưng, hoàn toàn không chú ý gì đến chuyện của chúng tôi. Tôi và Khánh sững sờ. Chúng tôi nhìn nhau, và nhìn cô gái. Ở địa vị của cô, có lẽ tôi phải thăng thiên hay độn thổ vì ngượng ngùng. Nhưng trái với mọi sự lo ngại, cô vẫn điềm nhiên lấy nĩa chọc vào một miếng bánh bơ.Bây giờ thì chính thái độ của cô lại làm chúng tôi kinh ngạc.Tôi nhìn Khánh dò hỏi. Nhưng anh lắc đầu. Anh cũng không hiểu biết gì hơn tôi. Sự im lặng kéo dài một lúc lâu, Hoàn mới sực nhớ ra bữa tiệc đã xong, đến phần ăn đồ ngọt và uống nước. Anh đứng dậy kêu người bồi dọn bàn và châm trà. Ngồi xuống, Hoàn đưa tay lên túi lấy thuốc theo thói quen. Thuốc đã hết. Anh rút tờ giấy bạc một ngàn và bảo cô gái:


- Mỹ Dung mua hộ anh bao thuốc, chịu khó nghe cưng.


Cô gái đứng dậy đi ra. Chờ cho cô đi khuất Khánh mới trách Hoàn:


- Tại sao anh lại có thái độ như vậy?


- Tôi làm sao cơ chứ?


Hoàn hỏi lại, cặp lông mày nhướng lên theo thói quen.Khánh nhắc lại câu nói đùa ban nãy và thái độ hờ hững của Hoàn, nhất là khi cô gái ngồi ngay đó.


- À, xin lỗi, xin lỗi...Hoàn cười ngất và gật đầu lia lịa:


- Tôi hiểu rồi, hiểu rồi, nhưng các bạn đã phải để tôi nói cho hết đã. Mỹ Dung là bồ của tôi, nhưng tôi không có ý định cưới cô làm vợ. Trước tôi, cô ấy cặp bồ với người khác. Tôi cũng vậy. Mỗi tháng tôi chi cho Mỹ Dung hai mươi ngàn, cô ấy chỉ đòi hỏi tôi có vậy thôi. Ngoài ra không cần gì hơn nữa. Tôi không muốn Dung ràng buộc gì với tôi. Cả hai chúng tôi đều tự do...


Ngừng lại một chút Hoàn tiếp:


- Mỹ Dung làm bồ cho tôi là trúng số. Dẫu sao tôi cũng biết điều và rộng rãi. Còn nếu đi dạy học thì cùng lắm cỡ giáo viên tiểu học như cô ấy một tháng chỉ được tám chín ngàn là hết sức. Ông bà già cô ấy nghèo, không buôn bán chi hết. Tôi bao Mỹ Dung mới được gần một năm nay, so với những người trước cặp bồ với Dung tôi bận bịu nhiều công việc, nên mỗi tháng cô ấy chỉ mất với tôi trên dưới một tuần thôi. Các bạn cứ hỏi mà xem, cô ấy nói cặp bồ với tôi là dễ chịu nhất...



Hoàn ngừng lại. Và để minh họa cho cái quan hệ sòng phẳng giữa hai người, anh ta rút ra một xấp giấy bạc đã đếm sẵn, được chằng lại bằng một sợi dây nịt. Chiếc ví của cô gái vẫn để trên bàn, Hoàn kéo lại, mở khóa để xếp tiền vào trong. Nhưng đúng lúc anh ta xách ngược chiếc ví đã mở nắp thì cô gái bước vào, cùng lúc đó mấy đồng tiền xu lăn ra cùng với một vật gì đó.Cô gái kêu một tiếng rồi đứng sững. Mặt cô như tái đi dưới làn phấn mỏng. Tôi cúi xuống nhặt mấy đồng xu. Cô gái hấp tấp xô mấy chiếc ghế sang một bên để lượm gói đồ đã nằm giữa lối đi sáng trưng ánh điện. Trong lúc luống cuống, cô đã làm tuột lần giấy bọc ngoài, một vật rơi ra. Đó là một mẩu bánh mì nhỏ vẫn bán trong những quầy bánh ven đường. Cô gái cuộn tờ giấy bọc một cách vội vã và giấu giếm. Tôi biết cô đang run vì mặt đá chiếc nhẫn bạch kim cứ lóng lánh rất bất thường. Mái tóc cô rũ xuống bên vai, hở ra một khoảng gáy rất sâu, màu xanh tái.Tôi kéo cô ngồi xuống. Khánh im lặng. Hoàn cũng lặng thinh, nhưng anh ta có vẻ ý tứ hơn khi xếp tiền vào trong ví cho Mỹ Dung. Xung quanh người qua lại, ăn uống vẫn nhộn nhịp, không ai hay biết tấn kịch vừa xảy ra. Chỉ riêng chúng tôi là chứng kiến nỗi ê chề của cô gái. Cô ngồi bên tôi, thỉnh thoảng lại giơ tay vén tóc. Nhưng cử chỉ của cô không còn vẻ duyên dáng, đàng hoàng nữa, nó có gì tội nghiệp. Tôi xóc một miếng bánh bơ đưa cho cô. Cô khẽ cúi đầu:


- Cám ơn chị.Từ lúc đó về sau tôi không nhìn ai nữa. Tôi không nỡ nhìn thẳng vào mặt cô gái. Tôi cũng không muốn nhìn Hoàn, điều đó lúc này rất khó chịu. Tôi cứ ngửa cổ nhìn lên bức tường quét vôi vàng, qua những làn khói thuốc dày đặc, tôi thấy bóng những chiếc cánh quạt in lên những vệt đen dài, gẫy khúc. Một cảm giác nóng ran lan trên mặt tôi. Tôi nhận ra mình đang ngượng ngùng. Không phải riêng biệt nỗi ngượng ngùng của cô gái bị mất thể diện, mà là nỗi ngượng chung, thay vì cho cả hai người đó, hai kẻ gọi là bồ của nhau.Bên kia bàn Khánh và Hoàn vẫn đang chuyện trò. Hình như họ nói đến những kiểu áo dài cách tân ở miền Nam, về thời trang của thế giới. Hai người đàn ông trao đổi những nhận xét về một thiếu phụ đẹp lộng lẫy đi qua. Rồi họ tiếp tục uống trà và hẹn gặp nhau vào một ngày trong tuần.



Khi chia tay, cô gái vội vàng chào tôi rồi đứng nép vào một bên cửa chờ Hoàn, đôi mi tô chì cụp xuống.Hoàn ôm lấy Khánh cao giọng:


- Tuần sau nhé.


Họ nói với nhau một tràng tiếng Pháp. Rồi Hoàn nhã nhặn chìa tay cho tôi, miệng nở nụ cười tươi tắn. Nhưng với tôi lúc đó, nụ cười của anh đã nhạt nhẽo và cái cằm dài thượt ra trông thật vô duyên. Tôi lặng lẽ đáp lễ và quay đi.Khánh đưa tôi về nhà. Chiếc xe honda lách giữa dòng người hai chiều đông nghịt. Thành phố càng về đêm càng đông hơn, tiếng động làm nhức óc và mệt mỏi. Tôi bảo Khánh rẽ sang đường bờ sông cho mát mẻ. Anh đồng tình ngay. Chúng tôi đi dọc sông Hàn và trở về đường Lê Thánh Tôn vào lúc chín giờ tối. Khánh đưa tôi vào cửa rồi về ngay, anh còn có bài phải sửa cho số báo sắp tới.Còn mình tôi ngồi với cái bóng của mình. Căn phòng vắng. Không làm sao mà ngủ được. Chiếc quạt vẫn xoay, gió vẫn thổi những trang sách bay bay loạt soạt và hộp son vẫn nằm lăn lóc trên bàn. Chiếc đầu nữ hoàng E-li-da-bet trông như một hạt ngô bóng loáng.Tôi nhìn ra ngoài: thành phố chất ngất ánh đèn, có một cái gì tự tan vỡ ra nơi đó. Một lớp giấy trên chiếc rọ làm hình nhân bị xé rách. Một lớp váng dầu ngũ sắc bị khuấy tan trên mặt nước tù.Và trong tôi, một tình yêu, một niềm kiêu hãnh lớn lên, vững vàng, cứng cáp, với một sức mạnh khôn cùng.Ngoài sân, những cây trứng cá đang lắc lư chùm lá. Những bóng lá chợt sáng chợt tối giao nhau in lên ô cửa kính giống như những bộ mặt đổi hình. Hiện tại, quá khứ. Quá khứ, hiện tại... cuộc sống ùa đến tôi trong cùng một lúc. Xa kia là một con đường thăm thẳm, một con đường đầy bóng xanh che phủ. Có người con gái nào đang đi đến với tôi và hát.Người con gái ấy là tôi.



Dương Thu Hương


Tháng 8/75 "

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 4:31 am
Tiêu đề: HOA TẦM XUÂN CỦA MÙA THU

http://dactrung.net/truy...mvoqKzZREc1kRPaEdA%3d%3d

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 4:33 am
Tiêu đề: Các Vĩ Nhân Tỉnh Lẻ

http://dactrung.net/truy...sVo6P6gZAs6qC%2bg%3d%3d

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 4:36 am
Tiêu đề: Những thiên đường mù

http://dactrung.net/truy...MeS%2f5myCvn4uUuA%3d%3d

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 4:45 am
Tiêu đề: Tiểu Thuyết Vô Đề

http://vnthuquan.net/tru...n31n343tq83a3q3m3237nvn

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 4:52 am
Tiêu đề: Tiếng Quang Quác Của Bầy Quạ Ðen

http://www.canhen.de/noi...baiviet/ngonhandung.htm

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 8:35 am
Tiêu đề: Những tên tôi tớ cho ngoại bang

http://www.digital-info....giavn/1pics/dthuong.jpg
Những tên tôi tớ cho ngoại bang - để trả lời Bộ Nội vụ và báo công an TP ....

Nhà văn Dương Thu Hương
Từ khoảng hơn một tháng nay, khởi đầu là báo Công An
Thành phố ...., sau đó là một vài báo khác dấy
lên một chiến dịch thoá mạ chửi rủa tôi, nhà văn Dương
Thu Hương.
Với tôi, không có gì mới la Từ hơn một thập kỷ
trước, tháng 4 năm 1991, khi họ bắt tôi; họ cũng đã
chẳng tuyên bố trịnh trọng trên mọi phương tiện truyền
thông, báo, radio, télévision... rằng tôi là gián điệp,
bán tài liệu bí mật của quốc gia cho ngoại quốc, sống
đồi truỵ, làm tình trên cạn dưới nước với Việt
kiều Bùi Duy Tâm... Lần này, sự vu khống và bôi nhọ
cũng không có gì mới lạ hơn, nó vẫn là những thủ
thuật quen thuộc của Nhà Nước Cộng Sản. Vả chăng, trong
lịch sử bốn ngàn năm (Cứ tạm cho là điều đó có
thật) hoặc cứ giả định một con số khiêm tốn hơn: Ba
ngàn sáu trăm năm chẳng hạn, triều đình Cộng sản là
triều đình duy nhất cho tới nay, dạy cho con gái con dâu vu
khống bố hiếp dâm, dạy con trai chỉ vào mặt bố "đả
đảo thằng bóc lột", dạy cho láng giềng tố cáo điêu
chác, đâm chém, dày xéo mồ mả của nhaụ vào những năm
1953, 1954 và kéo tới mùa Xuân năm 1955. Tất cả những ai
chưa hoàn toàn quên lãng, hẳn hiểu rõ điều đọ Khi con
người đã đủ can đảm vu khống, nhục mạ ngay bố mẹ đẻ
của mình thì họ thừa sự nhẫn tâm để làm những điều
ác gấp ngàn lần như thế với tha nhân, huống chi với
tôi, người đấu tranh cho chế độ dân chủ, đương nhiên
tôi là kẻ thù nằm ngay trên bia ngắm của ho Một số
người hỏi tôi:
- Tại sao bài báo "Tiếng vỗ cánh của bầy quạ đen" đã
được phát tán trong nước, đưa lên internet, in ở báo
ngoại kiều từ ba năm trước mà bây giờ chúng nó mới
đánh cô
Xin thưa:
- Tôi không phải là kẻ cầm quyền nên tôi không thể trả
lời đích xác động cơ hành động của họ. Nhưng theo suy
đoán, việc này nhằm hai mục đích. Thứ nhất, sau đám
tang Tướng quân Trần Ðộ, dư luận dấy lên một làn
sóng bất bình, làn sóng này càng lan truyền rộng lớn
đến cả những người còn đang bảo vệ Ðảng Cộng Sản,
còn giơ tay tán thành kỷ luật anh Trần Ðộ, cũng phải
lên tiếng chửi rủa nhà cầm quyền là kẻ đểu cáng,
táng tận lương tâm. Vì thế, việc tạo ra một cái bia
mới để chuyển mục tiêu công luận, lái sự chú ý của
đám đông sang hướng khác là việc họ tính đến trước
tiên. Thứ hai là, sau vụ bắt Nguyễn Vũ Bình, dư luận
xôn xao vì những người đấu tranh cho dân chủ ngày càng
trẻ (Lê Chí Quang, Nguyễn Khắc Toàn, Phạm Hồng Sơn đều
thuộc những thế hệ đi sau thế hệ của tôi). Ðặc
biệt là khả năng phê phán quá khứ một cách triệt để
của họ (Nguyễn Vũ Bình vốn là nhà báo, biên tập viên,
làm việc tại tạp chí Ðỏ nhất Việt Nam: Tạp chí Cộng
Sản (Sự Thật cũ), chắc hẳn nhà cầm quyền cảm thấy
những đợt sóng rung rinh xung quanh họ, họ thấy nhất
thiết phải biểu thị uy thế như một hình thức Răn Ðe
và họ chọn tôi để Dương oai diễu võ (chứ không Diễu
võ dương oai như thông lệ ).

Bài "Tiếng vỗ cánh của bầy quạ đen", lẽ ra, họ phải

đăng lên một cách đàng hoàng, đầy đủ rồi sau đó

muốn mổ xẻ, băm vằm, chửi rủa kiểu gì cũng được...

Nhưng theo thói quen trùm chăn đánh lén của chính quyền

Cộng sản, họ trích đoạn, xào xáo xiêu vẹo, theo kiểu tay

kéo của người dựng phim nhằm tạo nên một hiệu quả theo

chủ ỵ Nhưng thôi, đòi hỏi Nhà Nước CHXHCN Việt Nam chơi

đàng hoàng đúng luật biết tự trọng và liêm sỉ thì

cũng hoang tưởng như tin chủ nghĩa cộng sản khoa học của

ông Lênin vậỵ Bây giờ, tôi xin trở lại vấn đề chính:

Ai Họ là aịNhững tên tôi tớ cho ngoại bang?...


Trước hết chúng ta phải thẩm định danh từ: Tôi tớ Có

hàng chục danh từ họ hàng gần gũi với quan niệm này,

nhưng tựu trung, một ý nghĩa giản đơn mà mọi người

đều hiểu rằng tôi tớ là lớp người phải thực hiện

những công việc mà người trả tiền cho họ yêu cầụ

Thế nên tôi tớ của chủ đất thì phải cày bừa gặt

hái; ô-sin chốn thị thành phải quét dọn, cơm nước, chợ

búa; bồi phòng thì phải thay ga, trải đệm, lau giường...

Ðó là một lớp người cần phải kiếm sống bằng những

lao động chân tay giản đơn, họ cần xã hội và xã hội

cũng cần tới họ. Theo nghĩa thứ hai, có tính tiêu cực

(négatif) tôi tớ là loại người không được quyền nghĩ,

không được quyền nói theo ý mình, nhất nhất mọi thứ

phải xử sự theo ý chủ, và vì sống trong tương quan đó,

họ thường có thói quen săn đón ý chủ, nịnh bợ ton hót

chủ và dèm pha những đồng nghiệp - những người cạnh

tranh miếng cơm với ho Nói vắn tắt: Ðối với những

kẻ có tâm hồn tôi tớ, chủ là Thượng đế. Bởi

Thượng đế ban phát cho họ chức tước hoặc tiền và

tất thảy những thiết yếu có thể mua bán được với

hai giá trị cá cược ấỵ


Theo kiểu nhào trộn cả hai ý nghĩa trên, và cố lùa ghép

cho vừa lòng những kẻ đã gọi tôi là Tôi tớ, thì rất

có thể tôi sẽ là tôi tớ cho hai người. Một người

Việt. Một người Áo. Cả hai đều đã chết. Vậy tôi là

tôi tớ của hai hồn mạ



Hồn ma thứ nhất, ông Dương Ðình Châu, bố tôị Bố tôi

dạy tôi là: "Con người có thể mất hết mọi thứ, kể

cả mạng sống, trừ danh dự. Danh dự bao gồm tinh thần

trách nhiệm, lòng chung thuỷ và sự trung thực". Bố tôi

cho tôi vào cõi người năm Bính Tuất, năm nay gần sáu

mươi tuổi, tôi vẫn sống trong quỹ đạo của nguyên tắc

ấỵ Chỉ có điều tiêu chí của nó đã được tôi thay

đổị Xưa kia, bố tôi cho rằng: "Bỏ chồng là điểm nhục

gia phong..." thế nên bằng mọi cách ông bắt ép tôi phải

quay về với người chồng cụ Và dù tôi đã thành nhân,

đã có hai đứa con, đã thành người viết văn, đã kiếm

được tiền để thêm vào nuôi ông và gia đình, bởi

lương hưu của ông rất thấp, bố tôi vẫn bắt tôi quỳ

gối quay mặt vào tường, rồi làm kiểm thảo đọc trước

mặt ông và họ hàng... những cuộc kiểm thảo kéo dài hơn

hai năm, liên miên, không mệt mỏị Phải qua một thời gian

tranh đấu quyết liệt với tất cả mọi người, tôi mới

tìm thấy tiêu chí của tôi: "Sống dưới một chế độ

bạo tàn ngu muội mà cam tâm ngậm miệng ăn tiền cúi

đầu quỳ gối là điểm nhục gia phong, là kéo lê một sinh

tồn vô nghĩạ"



Như vậy, tôi giữ nguyên nguyên tắc chỉ đạo (principe

directeur) và thay đổi tiêu chí (devise). Tôi là tôi tớ 2/3

hay Ỏ theo nghĩa tôi tớ đối với bố tôị



Hồn ma thứ hai, Karl Raimund Popper. Tôi chưa có điều kiện

để đọc toàn bộ tác phẩm của ông. Tôi mới chỉ đọc

hai cuốn:

- Tương lai rộng mở (L'avenir est ouvert - Conversation au coin

du feu entre Konrad Lorenz et Kert Raimund Popper) - Bản tiếng

Pháp

- Biện chứng là gỉ - Tiếng Việt, dịch từ bản tiếng
Nga.

Và mới đọc gần đây, nhưng ngay lập tức, tôi hiểu

chúng đã cho tôi những tư tưởng cốt lõi mà bất cứ

muốn làm khoa học hay nghệ thuật đều phải coi như điểm

tựa:

Popper viết:

"... Chúng ta cần phải hiểu rằng chúng ta hầu như chưa

biết gì hết về thế giới và về con ngườị"

Và:

"... Không một lý thuyết nào có thể đóng vai trò thiết

lập trật tự thế giới, chuẩn bị cho con người đi tới

những sự kiện tương lai hoặc thu hút sự chú ý của

chúng ta vào những sự kiện mà nếu không có lý thuyết

ấy, chúng ta không thể nào học được cách quan sát chúng

cả"

Ngay tức khắc, các ý tưởng trên cho tôi thấy thảm hoạ

của những ý thức hệ gieo rắc cho loài ngườị Ở nơi

nào, những hệ tư tưởng tự cho phép chúng là kim chỉ nam

cho tương lai nhân loại, là thứ duy nhất đúng để dẫn

dắt "con người tới một ngày mai tươi sáng "... ở đó,

cuộc sống đích thực của con người phải diệt vong.

Vậy, tôi có thể tự nhận là tôi rất sùng bái các ý

tưởng trên. Bởi tôi nghĩ các ý tưởng đó phải xuất

phát từ một ý thức trách nhiệm cao cả trước sinh mệnh

của nhân quần. Và tính thận trọng, sự khiêm nhường

trong các tư tưởng ấy phản chiếu một tâm hồn thánh

thiện...

Thôi được, cứ cho tôi là tôi tớ của Popper, vậy những

người đặt cho tôi cái biệt danh Tôi tớ ấy, đã có

lúc nào tôi hỏi: Liệu họ có phải là Tôi tớ cho kẻ ngoại

bang nào đó, cũng mắt xanh mũi lõ như Popper nhưng còn

rậm râu hơn. Và họ đã tự nguyện làm Tôi tớ cho ngoại

bang từ trước tôi rất lâu, đám Tôi tớ ngu ngơ hoặc

láu cá trung thành với ông chủ râu xồm đã hơn một nửa

thế kỷ, mở mồm ra là phun đầy ông Các, ông Lê nhưng

trong thực tiễn thì chẳng hiểu hai ông thánh tông đồ

râu xồm trán hói ấy viết gì cả (Tiện đây, xin nói

rằng ông Kiến Giang cùng Tướng quân Trần Ðộ đã

nhiều lần nói chuyện với tôi về thứ Chủ nghĩa

Mác-Lênin nhãn bò Levis ấỵ Cả miền Bắc XHCN may lắm có

chừng 5 hay 6 người đủ kiên trì và đầu óc để đọc

trọn bộ các tác giả đó - trong đó, ông Kiến Giang là

một. Bởi ông là một trong những người say mê CNCS và

lại lãnh đạo một nhà xuất bản của Ðảng. Còn tất thảy

những bộ sách đã in ra là để trang trí cho thư viện và

tủ sách của các quan lớn. Xin cứ thử kiểm tra Nhiều

cuốn còn chưa rọc).

Nền văn minh chung của nhân loại là một đại lộ mênh

mông, không ngừng xáo động. Bất cứ dân tộc nào không

muốn bị rớt lại phía sau cũng phải tìm cách hội nhập

vào đó Tích hợp với nền văn minh chung và đồng thời

gìn giữ sắc thái riêng của văn hoá dân tộc mình, ấy

là hành trình tất yếu của mọi quốc giạ Tôi chỉ e rằng,

có những xứ sở mà kẻ lãnh đạo cố tìm mọi cách trấn

ải những lối rẽ vào đại lộ của nền văn minh chung,

để giam cầm dân chúng trong sự ngu dốt lẻ loi, để nhét

vào đầu họ những thứ lý thuyết lỗi thời đã bị thải

vào bãi rác quá khứ, duy trì dân chúng trong sự sợ hãi,

và tình trạng cô lập tinh thần, và với tất cả những

yếu tố ấy, để chúng mặc sức bóc lột họ và tàn phá

tài nguyên quốc giạ Không phải ngẫu nhiên mà người ta

đã thống kê: ở những xứ nghèo đói, dưới các thể

chế độc tài, những hầm mỏ, rừng rú, thềm đại

dương... là những nơi tiềm chứa tài nguyên thường bị

phá huỷ một cách có tính toán và thành hệ thống để

cướp bóc vội vã những khoản tiền lớn chuyển ra nước

ngoàị


Bây giờ, tôi xin trở lại chủ đề chính: Những kẻ tôi tớ
Ðể minh hoạ cho đề tài này, tôi xin kể vắn tắt một

sự kiện, bởi người Việt không ưa tư duy trừu tượng,

họ thích những hình ảnh cụ thể, những chi tiết có thể

cảm nhận dễ dàng

Năm 1989, Ðại hội Nhà văn Việt Nam lần thứ 4 diễn ra

tại Hội trường Ba Ðình. Trước khi họp chính thức, có

hai ngày họp thự Ngày thứ nhất họp đảng viên. Ngày

thứ 2, các nhà văn ngồi nghe huấn thi Trong các bậc

rường cột quốc gia lên dạy dỗ đám trí thức mặt mũi

xanh xao kia, có Trung tướng Dương Thông. Như nhiều người

biết ông Dương Thông là biểu tượng của quyền lực

Cộng sản, của một Nhà nước công an tri Một tay ông

Dương Thông tống bao nhiêu nhân mạng vào trại tù (cho cả 2

phong trào: Nhân văn giai phẩm và Xét lại cũng như những

nhóm nhỏ lẻ bị tình nghi là: Không trung thành...). Một tay

ông Dương Thông lên danh sách bao nhiêu văn nhân tài tử

làm mouchard làm chỉ điểm cho Tổng cục 1, từ loại nhận

quà hàng năm tới loại được cấp lương theo tháng và

theo quỵ Chỉ Trời mới biết. Vào ngày đó, ông lên

dạy bảo các văn nhân rất nhiều điều: Tình hình thế

giới, tình hình trong nước, tinh thần cảnh giác cách

mạng, sau rốt ông răn đe: Ðã có nhiều biểu hiện tha

hoá trong đám văn nghệ sĩ, và chúng tôi biết đã có kẻ

nhận tiền của Việt kiềụ Lực lượng an ninh sẽ không

dung thứ .v.v... Tới đó tai tôi ù lên vì tức giận. Tôi

bảo mấy người ngồi cạnh:

- Ðứng lên hỏi lão ta xem đích danh ai là kẻ nhận tiền

của Việt Kiềụ Lão không thể đứng trên bục mà xỉa

xói cả 500 con người như vậỵ Nếu không trả lời

được thì anh em ném guốc dép lên.

Tất cả đám lắc đầu quầy quậỵ

Sẽ có người hỏi:

- Tại sao chính bà không đứng lên hỏi mà lại ngồi dưới

xui kẻ khác?

Tôi xin đáp:

- Nếu vậy, hẳn là mọi sự đã kết thúc chóng vánh dễ

dàng. Tôi sẽ đứng lên chất vấn đối đáp và trả lại

miếng đòn xỉ nhục tức khắc rồi hạ hồi ra sao thì sẽ

tính saụ Nhưng tiếc thay lúc ấy tôi đang ăn bánh gateaụ

Tôi đóị Chúng tôi rủ nhau tán gấu qua bữa cơm trưạ Và

thế là tôi đành mang bánh ngọt vào hội trường... Lúc

ấy xui mọi người không được, tôi chạy ra phía sau nơi

đặt thùng nước uống để chiêu miếng bánh. Xong việc

chạy vào, Tướng Dương Thông đã xuống bục, lui vào phía

sau hội trường.

Giờ giải lao, những nhà văn già ứa nước mắt bảo tôi:

- Chúng tôi đã đánh mất cả cuộc đời đi đánh Pháp.

Ðánh bọn thực dân da trắng mũi lõ để rồi để bọn

thực dân nội địa, da vàng mũi tẹt nó nhục mạ bây giờ

Những nhà văn già héo hắt ấy tôi nhớ nguyên dáng vẻ

và những khuôn mặt vừa đau đớn, vừa khiếp nhược

của họ tới tận bây giờ

Sau hội nghị Nhà văn, tôi tìm cách báo thù. Vô cùng khổ

Tôi không biết đánh nhau, không biết bắn súng, không

được dạy dỗ để trở thành thích khách. Năm 1990, tôi

gặp ông Bùi Duy Tâm, do một sự tình cờ như trời xui

đất khiến. Ông Tâm nói với ông Trần Văn Thuỷ rằng

vào ngày hai người có hẹn, ông sẽ phải tới nhà ông

Dương Thông để ăn cơm, rằng gia đình ông đi Ðồ Sơn

tắm biển và ông Dương Thông sẽ cho xe riêng đón họ trở

về, bởi thế cái hẹn đành hoãn lạị Trong giây lát tôi

hiểu ông Bùi Duy Tâm là cơ hội trời cho tôi, giúp tôi

trả thù cho một đám đông bị nhục mạ - và những người

gọi là trí thức XHCN thường được nếm sự nhục mạ như

thế dưới mọi dạng thức, trong một chế độ mà dù

tuyên bố hay lặng im họ cũng chỉ coi Trí thức như Cục

cứt - theo định nghĩa của người cầm lái vĩ đại họ Maọ

Ðoạn sau là:

Trời đã giúp tôi thành công. Trong chuyến đi chơi Sông

Ðà với các ông Bùi Duy Tâm và Bùi Duy Tuấn, tôi đã

mất 3 cuốn băng ghi toàn những chuyện ba hoa, hươu

vượn. Nhưng vào đoạn chót của cuốn băng thứ 4 ông Tâm

đã thú nhận:

... Ồ, Anh đã cho Dương Thông rất nhiều tiền. Anh đã

cho Dương Thông rất, rất nhiều tiền...

Sau chuyến đi đó chừng vài ngày, họ bắt tôị Trong thời

gian ấy tôi đã kịp sao băng ghi âm ra vài bản, gửi ra 3

nước: Pháp, Tiệp và Mỹ

Do sự can thiệp của chính phủ Pháp, đặc biệt là bà

Daniel Mitterand và phong trào nhân quyền thế giới, ngày

20/11 họ buộc phải thả tôi ra, sau gần 8 tháng giam giữ

không xét xự Lúc đó ông Bùi Thiện Ngộ là Bộ trưởng

Bộ Nội vu Ông Ngộ cử thiếu tá Sơn tới gặp tôi:

- Theo đúng pháp luật thì chị có quyền kiện Nhà nước.

Nhưng Bộ trưởng muốn tìm một khả năng mềm dẻo hơn có

lợi cho cả 2 bên.

Tôi cườị Tôi hiểu cái sự kiện tụng ở xứ sở này ra

saọ Tôi yêu cầu cuộc thanh toán với Dương Thông. Bộ

Nội vụ chấp thuận.

Vào mùa Xuân năm 1992, đại diện của Bộ Nội vụ là ông

Bùi Quốc Huy (tức Năm Huy) - Tổng cục trưởng Tổng cục

An ninh, tiếp tôi có sự tham gia của Ðại tá Nguyễn Công

Nhuận, người ký lệnh bắt và phụ trách nhóm người tra

hỏi tôi trong nhà giam. Trong cuộc gặp này, tôi nói: - Tôi hiểu rất rành rọt tôi đang chơi trò trứng chọi

đạ Bởi thế, lúc nào tôi cũng chuẩn bị cho cái chết

của tôị Tuy nhiên, tôi lại không ưa chết một mình. Nên

tôi cũng trù liệu để sau cái chết của tôi, ít nhất

cũng phải có dăm bảy đứa khác phải chết theo để tiếp

tục chiến đấu dưới âm phủ, nếu không dưới đó rất

buồn. Tôi có vũ khí của tôị Trong tay tôi có 2 cuộn băng

ghi âm. Cuộn thứ nhất liên quan tới một trong những kẻ

tạo dựng ra Nhà nước này, sư tổ của những người như

ông. Nó tố cáo nhân cách một trong các bậc lương đống

của triều đình chỉ là loài đểu giả, tâm tính hiểm ác,

vô luân. Cuốn thứ 2, chắc ông cũng đoán được, ghi lại

cuộc nói chuyện của ông Bùi Duy Tâm với tôi, trong đó

ông Tâm khẳng định là đã cho ông Dương Thông rất, rất

nhiều tiền. Ấy hẳn là món thù lao cho việc ông Dương

Thông đã 2 lần cứu ông Tâm ra khỏi trại giam, thêm nữa,

đón rước ông Tâm đi tới tất thảy những lầu cao thềm

rộng từ dinh cơ bà Tướng Nguyễn Thị Ðịnh tới Bộ

Tổng Tham mưu - Bộ Quốc phòng, từ nhà riêng các vị chóp

bu Nhà nước xuống tới đám quan chức kề cận, để bàn

định những đại sự như bán kho vũ khí Long Bình, bán

dầu thô và những nguyên liệu khác... Như vậy tôi có

trong tay bằng chứng về người tiền nhiệm của ông,

gương mặt tiêu biểu cho quyền lực của chế độ nàỵ

Hai băng ghi âm đó đã được chuyển tới 3 nước: Pháp,

Tiệp, Mỹ Nếu các ông đủ lực xin cứ việc truy tìm.

Nhưng tôi không tin điều ấỵ Các ông không có tiền.

Nhân viên sứ quán Việt Nam ở nước ngoài đơn thuần là

bọn buôn lậu, quay cuồng trong cơn lốc cóp nhặt đô lạ

Ở nước ngoài, các ông bất lực. Còn ở đây, các ông

có thệ Giờ các ông có thể tiếp tục tổ chức tai nạn

xe máy để kẹp chết tôi, có thể đầu độc tôi, có

thể làm bất cứ một điều gì khác nữa nhưng vào thời

điểm tôi chết, chắc chắn phải có kẻ đồng hành. Không

tức thời, nhưng sớm hay muộn cũng sẽ có Và thêm nữa,

những người thân của tôi ngoài biên giới sẽ lần lượt

công bố các cuốn băng kia

Cả 2 người đàn ông lặng thinh rồi một người mở chai

nước, một người mời tôi ăn nho Họ hỏi tôi về sức

khoẻ, con cái, nhà cửạ làm như là một cuộc tán gẫu

giữa mấy người hàng xóm. Tuy nhiên, tôi chẳng phải là

một đứa bé nên tôi hiểu cái thái độ người thường

gọi là: đánh trống lảng... ấỵ Bất cứ kẻ đạo đức

giả nào cũng sợ sự thật. Tất thảy mọi quốc gia, mọi

thể chế đều có bọn đạo đức giả Nhưng chắc chắn,

không ở đâu con người buộc phải trở thành đạo đức

giả như ở đây, một xứ sở mang xiềng xích của 2 thể

chế: Phong kiến và Cộng sản.

Trước khi về, tôi nói thêm:

- Xin nhắc lại rằng, tôi đứng trước guồng máy của các

ông chỉ là trứng chọi đá Nhưng vì đã dấn thân vào

cuộc chơi này, tôi bắt buộc phải học lấy vài món nghề

của các ông. Vậy, các ông theo rõi tôi, tôi cũng theo rõi

lại các ông. Tôi biết ông (Năm Huy) thường uống rượu

ở đâu, chơi gái ở đâụ Trong hội Quý Mùi (những

người sinh năm 1943) ông vẫn tụ họp với những ai và đem

theo loại rượu nàọ Thành thực mà nói, trên phương diện

này, đôi khi trứng còn mạnh hơn đá Các ông rất nhiều

tiền, các ông thèm khát sống, thèm uống rượu Tây, thèm

chơi gái, thèm xây nhà lầụ Tôi là kẻ phá sản, tôi

không uống rượu cũng không chơi điếm, tôi có thứ sức

mạnh mà sư tổ của các ông thường vẫn gọi "sức mạnh

của giai cấp vô sản". Riêng về luận điểm này, tôi

thấy Mác đúng. Bởi vì, nói một cách sòng phẳng, với

tất cả những thèm muốn ấy các ông sợ chết hơn tôị

Ðó cũng là lời giã biệt. Sau đấy, tới cuộc gặp mặt

giữa tôi và Dương Thông. Họ không xuất hiện nữạ Chỉ

có người phục vụ mang tới một đĩa nho và mấy chai

nước. Vẫn trong căn phòng 15 Trần Bình Trọng...

Tôi không kể lại cuộc thanh toán giữa tôi với Trung

tướng Dương Thông. Thực chất, đó chỉ là một trận

nhục mạ kẻ vốn thường quen nhục mạ nhiều đám đông

khác, một cơn giải toả tâm lý Với tôi, thế là ổn. Tuy

nhiên, tôi ghi băng cuộc gặp gỡ đó, đem về cho vợ

chồng ông Kiến Giang nghẹ Ông Kiến Giang là một trong

những nạn nhân của chế độ, đã ngồi tù hơn một thập

kỷ vì Xét Lạị Ông ấy cần được nghe để xoa dịu

phần nào những năm tháng đau khộ Vợ ông ấy cũng cần

nghe để bớt chút căm hận vào những năm tháng nuôi con

một mình. Ông Dương Thông là thủ phạm trực tiếp của

hàng trăm gia đình như thế, nhưng tôi không có khả năng

làm công tác tuyên truyền. Sự việc dừng ở đó, vào

mùa Xuân năm 1992.

Từ đó tới nay hơn một thập kỷ đã qua Tôi vẫn

được bình yên, phải chăng nhờ ơn phước của hai cuốn

băng ghi âm kiạ Dẫu sao người ta cũng phải cố vá víu

tấm màn che sân khấụ

Giờ đây, thời gian đã đủ hiệu lực. Nhân dịp người

ta thoá mạ tôi, gọi tôi là kẻ tự nguyện làm tôi tớ cho

ngoại bang, tôi công bố sự thật thứ nhất, tôi cung cấp

cho công luận một ví dụ hết sức tiêu biểu cho cái hình

ảnh tôi tớ cho ngoại bang: Ông Bùi Duy Tâm tuy không mắt

xanh, mũi lõ nhưng là công dân Mỹ, sống ở nước Mỹ,

tiêu tiền Mỵ Với những nắm đô-la, ông Tâm đã sai

khiến được Trung tướng Dương Thông làm những việc

khó khăn hơn ngàn lần những công việc tôi tớ như giặt

ga giường, cọ toilettes... Ông Tâm rất biết làm ông chủ

và Trung tướng Dương Thông cũng là kẻ làm tôi tớ cho

ngoại bang một cách hào hứng và xuất sắc.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, không chỉ có những tên tôi tớ

đơn độc, tôi tớ trên danh nghĩa cá nhân. Còn có những

đám tôi tớ, thứ tôi tớ tập thể, tôi tớ bầy đàn,

một thứ tôi tớ chung lưng đấu cật để làm những

trọng trách tôi tợ Vì là một số đông nên những tên

tuổi chen chúc trong sự chật trội, nhù nhoà, những

gương mặt chồng chéo lên nhau để tạo ra một mớ hỗn

độn, những hình ảnh chập trùng, xáo trộn, để tạo ra

một mù mờ khối lớn - vừa hù doạ người khác vì thể

tích kềnh kàng, vừa bất khả duy danh.

Lãnh đạo tập thể, làm chủ tập thể và tập thể làm

chủ

Thật đúng là trò chơi chữ, đánh tráo khái niệm của kẻ

gian manh.

Người dân Việt Nam hẳn đã quá đủ trải nghiệm để

hiểu rằng: tập thể làm chủ có nghĩa rằng không ai làm

chủ thực sự hết, không một cá nhân nào chịu trách

nhiệm thực sự trước toàn thể dân chúng cũng như

trước lịch sử mai saụ Bởi thế, người ta có thể nhân

danh làm chủ tập thể để tàn phá tài sản quốc gia, để

bán đất đai mồ mả của xứ sở, để đẻ ra những công

trình vô hiệu lực nhằm hớt lấy những món tiền khổng

lồ rót vào những tài khoản riêng ở các ngân hàng ngoài

nước. Rồi sau đó, để cho cái tập thể làm chủ kia

chịu hầu toạ Nhưng cả cái làm chủ tập thể lẫn cái

tập thể làm chủ kia đều vô danh vô tính vô dạng vô

hình. Chúng chỉ là thứ trò chơi chữ để đánh tráo các

khái niệm, tạo ra một thứ mê cung để hù doạ đám

người có chữ và lừa mị dân đen.

Vì vậy, tôi xin trở lại với lối nói dân gian, với một

tính cách đậm đà bản sắc dân tộc. Người nhà quê xứ

Việt có câu: "Ăn cơm muối, sờ đầu gối, nói thật "

Tôi không hay ăn muối mà ăn nước mắm và không cần

phải làm dấu phép sờ đầu gối, tôi cũng có thể dễ

dàng nói lên một sự thật. Một sự thật hiện diện

từ 3 năm nay, khoảng trên dưới một ngàn ngày, ngự trị

trong đời sống tinh thần của hơn 70 triệu người dân

Việt Nam như một cơn ác mộng kéo dài, như một nỗi đau

không giải thoát, như căn bệnh hiểm ác không phương cứu

chữạ Ðó là cơn ác mộng - là nỗi đau phải che giấu -

là nỗi nhục nhã phải ghìm nén - là mối căm thù phải

nguỵ trang - của một dân tộc bị tước đoạt, một dân

tộc một lần nữa chấp nhận thân phận chư hầu dâng

cống đất đai cùng lãnh hải cho Vương triều phương

Bắc.

Có những cái tên giờ đây vang lên trong lòng người dân

như tiếng tù và âm u xa xôi của lịch sử, như tiếng

gươm khua giáo động ngàn năm vọng lại: thác Bản Giốc,

suối Phi Khanh, hang Pắc-bó và hàng trăm các địa danh các

bản làng chạy dọc theo biên thuỳ Tổ Quốc. Bản Dốc, ấy

là một danh lam. Nước Việt mai sau muốn mở mang du lịch

thì phải có các danh lam. Suối Phi Khanh, ấy là con suối

huyền thoại vì tương truyền nó khởi nguồn từ những

dòng nước mắt ly biệt của cha con Phi Khanh - Nguyễn Trãi,

một kỷ niệm được biểu tượng hoá củng cố cái lâu

đài ký ức về tinh thần yêu nước của người Việt.

Bây giờ, nói như ông Trần Dũng Tiến, một trong những

người lính già Quyết tử quân giữ thành Hà Nội trong

cuộc chiến tranh chống Pháp năm 1946: Bây giờ muốn nhìn

thấy suối Phi Khanh thì phải sang Tàụ

Vậy thì, kẻ Tôi tớ cho ngoại bang nào đã cắt đất,

cắt biển của non sông (không gấm vóc mà nghèo khổ lầm

than nhưng là non sông của chúng ta, xương cốt của Tổ

Tiên ta đắp lên bao nhiêu tầng trên mỗi tấc đất biên

thuỳ). Kẻ Tôi tớ nào đã cắt đất đai, lãnh hải để

dâng lên Vương triều phương Bắc?...

Cái tập thể làm chủ nào vậỷ

Cái tập thể làm chủ ấy bao gồm 11 hay 13 nhân mạng, 11

hay 13 súc thịt khoác complet và thắt cravate, 11 hay 13 đôi

giầy đen bóng nhoáng dưới chân, 11 hay 13 khuôn mặt vuông

tròn, dài ngắn, nhăn nheo hay bự mỡ, lưỡi cày hay quả

trám, 11 hay 13 cái đầu đen, bạc hay hoa râm...

Một khối hình ảnh nhập nhoạng mù mờ, một khối nói

cười nham nhở, một khối quan dạng lấm lét...

Một tập thể Tôi tớ cho ngoại bang.

Người Việt vốn ưa sự cụ thể, vì chưa có thói quen tư

duy trừu tượng. Tôi đã làm một việc cụ thể là cung

cấp cho bạn đọc 2 ví dụ về khái niệm Tôi tớ cho ngoại

bang. Mai sau khi dạy dỗ con cháu chúng ta về tinh thần yêu

nước, sách giáo khoa có thể cho thêm 2 ví dụ điển hình

cho thời đại này:

- Một kẻ có danh tính rõ ràng là Trung tướng Dương

Thông.

- Một Tập thể tôi tớ được gộp chung trong cái danh

từ mơ hồ này: Bộ Chính trị - Vì những kẻ bán mình

cũng phải có thứ chính trị của nọ

Người đọc có thể sẽ hỏi tôi:

- Còn cuốn băng ghi âm thứ 2, cái sự thật thứ 2?

Tôi xin trả lời:

- Theo quy luật chương hồi, nó còn phải ẩn mình trong

bóng tốị

Hà Nội, ngày 16 tháng 10 năm 2002.

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 9:23 am
Tiêu đề: Thụy Khê trả lời Dương Thu Hương

Thụy Khuê

trả lời dương thu hương

Ngày 22.4.1991 ba ngày sau khi Dương Thu Hương bị bắt được các hãng thông tấn loan đi, tôi được một anh bạn, anh X, cũng là bạn của Dương Thu Hương, trao cho tập bản thảo "Tiểu Thuyết Vô Đề", nhờ tôi viết tựa và tìm cách xuất bản với lời yêu cầu: trong bất cứ hoàn cảnh nào, xin chị đừng tiết lộ vì đâu và vì ai mà chị có tập bản thảo này (trong hoàn cảnh lúc đó, tôi chấp nhận điều kiện này)

Cần nhắc lại rằng khi Dương Thu Hương bị bắt, không khí rất căng thẳng, những người theo dõi tình hình Việt Nam và ủng hộ việc đấu tranh dân chủ hóa đất nước của Dương Thu Hương, ai cũng muốn làm việc gì đó cho bà. Mọi quyết định phải nhanh.

Tôi đã nhận lời anh X trong không khí sôi nổi và khẩn thiết -việc mà trong trường hợp bình thường tôi sẽ từ chối- vì tôi không quen Dương Thu Hương, không đồng chính kiến với Dương Thu Hương và Dương Thu Hương không trực tiếp nhờ tôi in ấn gì cả (cơ sở duy nhất mà tôi dựa vào là bản sao một lá thư Dương Thu Hương viết cho hai người bạn -anh Giao và anh Đường -, nội dung ngỏ ý muốn xuất bản Tiểu Thuyết Vô Đề tại hải ngoại). Nhưng cuối cùng tôi cũng đã nhận lời anh X, với nhiều lý do và trăn trở:

- Một trong những chủ đích của việc xuất bản sách ngay là để gióng một tiếng vang trong dư luận, khiến chính quyền cộng sản phải e dè trước mọi quyết định đàn áp Dương Thu Hương. Chủ đích ấy có thể tác dụng ngược lại - nghĩa là nhà cầm quyền căn cứ vào đó mà buộc tội Dương Thu Hương một cách gay gắt hơn.

Một mặt khác, tôi tin rằng:

- Điều cần thiết cho văn học là tác phẩm đến tay người đọc, còn vì đâu mà đến, do ai mà đến, không quan trọng.

- Về những tác phẩm viết trong nước mà tôi được đọc cho tới nay: Tiểu Thuyết Vô Đề có giá trị tiên phong trong việc nhìn nhận lại cuộc chiến một cách sáng suốt và mạnh dạn. Ngoài ra, Tiểu Thuyết Vô Đề còn có giá trị nghệ thuật nhất định. Tuy nhiên, vì lo ngại phản ứng của chính quyền mà trong bài tựa tôi khẳng định: không biết bản thảo từ đâu tới để xác quyết việc Dương Thu Hương không nhờ tôi làm bất cứ việc gì, do đó chính quyền Việt Nam không thể căn cứ vào đó mà buộc tội Dương Thu Hương chuyển bản thảo sang Mỹ.



Tôi đã giao phó tác phẩm cho nhà xuất bản Văn Nghệ của thầy Từ Mẫn Võ Thắng Tiết vì hai lý do:

- Qua những đóng góp vào văn học nước nhà từ trên mười năm nay, Văn Nghệ là nhà xuất bản uy tín tại hải ngoại hiện giờ.

- Giữa thầy Từ Mẫn và tôi đã có hợp tác và tin cậy.

Mặc dù phản ứng chống đối việc in sách trong nước lúc đó còn mạnh, thầy Từ Mẫn đã nhận lời. Đó là một cố gắng của nhà xuất bản Văn Nghệ cần được ghi nhận mà thầy Từ Mẫn, bây giờ, đã phải trả giá khá đắt.





Về một vài điểm trong bài Tự Bạch của DƯƠNG THU HƯƠNG

Có nhiều mức độ để đọc một tác phẩm hay một văn bản:

- Độc giả, một số -rất ít- thẩm xét cái hay cái dở để đánh giá và phân định giới hạn tác phẩm và tác giả. Lớp độc giả này chắt lọc những điều hay trong tác phẩm lưu lại cho mình và sa thải hoặc quên đi những cái dở trong tác phẩm - đó cũng là chủ đích của những bài tựa.

- Một số đông, có nhận xét chung chung tương đối đúng.

- Và một số khác hiểu lầm hoặc ngộ nhận, thậm chí đi đến chỗ xuyên tạc vô căn cứ.

Tự Bạch đề ngày viết trong tù, nhưng lời lẽ hoàn toàn tự do, đã được gởi ra ngoại quốc mới đây, vậy vẫn phù hợp với tâm trạng của tác giả. Độc giả sẽ thẩm xét Tự Bạch. Tôi không đi sâu vào nội dung bài viết, vì không phải là chủ đích của bài này. Chỉ đưa ra vài nhận xét:

Sau mười sáu năm thống nhất đất nước, mọi định danh, phân giới đội ngũ những người cộng sản / hàng ngũ những người chống cộng: tôi ở bên này / anh ở bên kia -ở thời điểm này- dường như đã lỗi thời, lạc hậu.

Một khi thắng trận, viết về những nhầm lẫn của mình, đã là khó. Một khi thắng trận, viết về những nhầm lẫn của đối phương lại càng khó hơn. Không mấy ai thành công trong cuộc phiêu lưu mạo hiểm ấy, cho dù viết với mục đích "để những ai thua trận không thể còn tiếp tục thù hận".

Ngôn ngữ văn học là một con dao hai lưỡi: nếu "Tiểu Thuyết Vô Đề" -qua sự kiểm nghiệm lại dĩ vãng- giải tỏa được một số vấn đề trong sự chia rẽ sâu xa của dân tộc và có một giá trị nhân bản cao, thì bài Tự Bạch Về Tiểu Thuyết Vô Đề, với những tố cáo "tội ác" của đối phương, giới hạn mọi giải tỏa chia rẽ và triệt tiêu giá trị nhân bản.



*



Chủ đích của bài này là nhìn nhận một vài khía cạnh nhỏ liên quan đến việc in ấn Tiểu Thuyết Vô Đề mà tôi có phần trách nhiệm. Dương Thu Hương muốn chọn một nhà xuất bản thuần tuý văn hóa và phi chính trị tại Pháp: khó đấy! Ở hải ngoại, kiếm một nhà xuất bản thứ nhì - không dây dưa với chính trị - và có uy tín lớn như nhà xuất bản Văn Nghệ, không phải chuyện dễ. Xác quyết trong sự thiếu thông tin cũng là một giới hạn nữa, đáng ghi nhận của Tự Bạch.

Tránh dài dòng, tôi xin vắn tắt trả lời hai điểm có liên quan trực tiếp đến tôi trong bài viết:

1. Về câu "Tiểu Thuyết Vô Đề nhắm vào cốt tủy của huyền thoại "chống Mỹ cứu nước", vạch trần mặt trái của những lý tưởng cao đẹp, mặt sau của những Khải Hoàn Môn, mặt nạ của những mỹ từ đã trở nên những khẩu hiệu trống rỗng: Tổ Quốc - Nhân Dân - Chính Nghĩa - Tự Do - Quốc Gia - Dân Tộc... Vì người ta đã lạm dụng và dày xéo quá nhiều lần" trong bài tựa Tiểu Thuyết Vô Đề.

Câu văn trên, cũng như chủ ý toàn bài tựa của tôi - cần được hiểu trên hai mức độ:

1) Vì viết về Tiểu Thuyết Vô Đề -một cuốn tiểu thuyết chống chiến tranh, nhìn từ phía Bắc- nên tôi đề cập đến huyền thoại "chống Mỹ cứu nước". Nếu viết về một tác phẩm chống lại cuộc "chiến tranh chống cộng sản", nhìn từ phía Nam, tất nhiên tôi sẽ đề cập đến huyền thoại "chống cộng".

2) Khi nêu lên ý tưởng: những danh từ như tổ quốc, nhân dân, chính nghĩa, tự do, quốc gia, dân tộc... đã được người ta lạm dụng và dày xéo quá nhiều, tôi viết với tâm cảm hòa hợp Nam Bắc:

a) qua cách dùng chữ: người ta có nghĩa là một số người nào đó, không nhất thiết Nam hay Bắc (Nếu không, tôi đã viết rõ: chính quyền miền Bắc)

b) qua cách pha trộn danh từ thông dụng (Tổ quốc... dân tộc...) của cả hai miền, vì đối với tôi, sáu danh từ trên đều là tiếng... Việt cả. Ngoài ra, tôi không nghĩ: vì miền Nam hay dùng chữ quốc gia, miền Bắc hay dùng chữ nước hay đất nước mà những từ đó thành độc quyền ngôn ngữ Nam Bắc, lại càng không thể là độc quyền ngôn ngữ của chính quyền Nam Bắc.

c) Theo Dương Thu Hương, "Chính quyền miền Bắc không bao giờ sử dụng những danh từ: Quốc Gia - Tự Do - Dân Tộc trong các khẩu hiệu được coi là tôn chỉ của cuộc chiến". Vậy thì những khẩu hiệu "Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý ấy không bao giờ thay đổi", "Không có gì quý hơn độc lập, tự do, "Vì độc lập, vì tự do, đánh cho Mỹ cút đánh cho ngụy nhào"... những khẩu hiệu ấy ở đâu ra? Nhắc lại những khẩu hiệu ấy ở đây không phải để phủ nhận chân lý nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, nhưng để cùng nhau tự hỏi: có chân lý nào đáng giá hơn hai mươi năm cốt nhục tương tàn, với những đau thương, chia rẽ, hận thù... mà ngày nay dân tộc vẫn còn phải trả? Kể cả chân lý nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một.

Vì viết vội, nên tôi viết vụng chăng? (Tôi đã đọc Tiểu Thuyết Vô Đề và viết Tựa trong năm ngày, từ 22 đến 27.4.1991. Cùng trong tuần lễ đó, thực hiện một chương trình phát thanh về Dương Thu Hương trên RFI dài 24 phút và viết hai bài về đề tài Dương Thu Hương để kịp đi trên Thông Luận số ra ngày 1.5.1991) Khiến Dương Thu Hương không thấy dụng ý hòa hợp của tôi, khiến Dương Thu Hương phải vất vả, mất nhiều thì giờ giảng giải về những điều tôi muốn nói và đã viết?



2. Khi viết: "Dương Thu Hương là một hiện tượng hiếm có, một viên ngọc trong đám sìnmh lầy đang ô nhiễm quê hương."

Trong mạch văn và trong bối cảnh bài viết, thiết tưởng không một người Việt nào đọc câu trên lại có thể gán cho nó ý nghĩa mạ lỵ dân tộc. Có cần phải giải thích: viên ngọc ở đây chỉ là những hình ảnh tượng trưng cho những thái độ quả cảm, đã trồi lên và sẽ còn trồi lên trên đất nước, mà Dương Thu Hương là một trường hợp, và sình lầy tượng trưng cho sự độc tài, chuyên chế, than nhũng gian dối, đàn áp tư tưởng... hay không?

Không nhận lời khen là quyền của mọi người. Nhưng xuyên tạc lời viết lại là chuyện khác.

Tóm lại, việc xuất bản Tiểu Thuyết Vô Đề đã xảy ra là do lòng tin tưởng vào một việc chung và tốt giữa ba người: anh X, tôi và thầy Từ Mẫn.

Trách nhiệm và Thương tổn. Tôi nhận. Nếu tôi có sai lầm trong sự nhiệt tình thì tôi đã được trả giá đúng mức.

Ngày nay thẩm định lại: Thử hỏi việc xuất bản ấy có hại hay có lợi cho tác phẩm?

Dù sao chăng nữa, đây cũng là một dịp đối thoại. "Khôn không qua lẽ, khỏe không qua lời", biết vậy mà lễ độ trí thức và cái chừng mực của con người vẫn không không cho phép tôi đẩy lời lẽ đến cùng.

© Copyright Thuy Khue 1992

Tác giả Chiếu Cạp Ðiều
Gởi: Mon Jul 05, 2004 2:41 am


TIẾNG VỖ CÁNH CỦA BẦY QUẠ ĐEN

Dương Thu Hương


http://www.phunuviet.org...cpham.asp?articleid=295