GARDEN GROVE, California (NV) - “Trong nhà có đứa con bỏ đi hoang, điều khó khăn nhất là gì?” Nhiều bậc phụ huynh không ngờ điều nan giải nhất là “chính bố mẹ phải thay đổi,” chứ không phải chuyện đem đứa con về, hoặc điều gì khác liên quan đến đứa trẻ.

Có lần, Tiến Sĩ Trần Mỹ Duyệt phải thuyết phục mãi, người mẹ mới chịu bốc điện thoại, kêu một tiếng “Con ơi!” Ðứa con cười ứa nước mắt, nhảy cẫng lên thu dọn áo quần, ngưng kiếp giang hồ, mau chạy về nhà, vì xưa nay cô bé chỉ quen nghe má gọi mình là “mày”.

Theo Tiến Sĩ Trần Mỹ Duyệt, một nhà tâm lý học giáo dục, nhiều phụ huynh Việt Nam gọi con là “mày”, là “thằng kia!” “con... nọ”. Ông khẳng định, “Ðây là một sai lầm to lớn, và trong xã hội Mỹ ngày nay, lại càng sai hơn nữa.”

Nhiều trường hợp trẻ bỏ nhà trốn đi, Tiến Sĩ Duyệt có thể giúp đưa trẻ quay về nhà một cách dễ dàng, nhưng theo vị tiến sĩ tâm lý chuyên về tâm lý trị liệu và giáo dục này, thì “điều khó nhất là chính cha mẹ phải đóng vai trò thay đổi - thay đổi quan niệm, suy nghĩ, thái độ - để tạo ra bầu không khí thông cảm, chấp nhận, đón nhận.”

Trong buổi trình bày đề tài “Làm thế nào để có thể nói chuyện một cách ‘hữu hiệu’ với con em”, tại Thư Viện Việt Nam, Garden Grove, chiều Thứ Bảy, 24 Tháng Năm, 2008 vừa qua, Tiến Sĩ Trần Mỹ Duyệt đã có buổi nói chuyện, trao đổi với hàng chục phụ huynh về một trong những nỗi ưu tư hàng đầu của các bậc phụ huynh Việt Nam. Tiến Sĩ Duyệt có chia sẻ rằng, trong nhiều trường hợp, ông phải đi lùi vào quá khứ, tìm hiểu nền tảng giáo dục buổi thiếu thời của trẻ, để khám phá những mầm mống “xuất phát từ cha mẹ”, khiến con trẻ tìm cách vượt thoát.

Buổi trao đổi, chia sẻ chuyên đề nằm trong buổi họp thứ nhì của Hội Phụ Huynh Tương Trợ Lẫn Nhau của nhóm phụ huynh trường La Quinta High School, Westminster. Theo ông Hội Trưởng Thái Ðỗ trước đây các buổi sinh hoạt phụ huynh giúp nhau như vậy chỉ tổ chức trong phạm vi trường học và trong học khu Garden Grove. Giải thích về nguyên cớ có được buổi sinh hoạt chuyên đề này, ông Thái cho biết: “Sau này thấy trong cộng đồng Việt Nam, phụ huynh có nhu cầu chia sẻ, tìm hiểu về lãnh vực giáo dục con trẻ trong xã hội Hoa Kỳ - vì thực sự họ phải làm việc tất bật, không còn thời giờ cho con cái, và gặp nhiều khó khăn khi nói chuyện với con, giáo dục con cái theo ý mình - nên trong buổi sinh hoạt lần thứ nhì của hội, có mời Tiến Sĩ Duyệt trình bày một số phương pháp, cách suy nghĩ, quan niệm, mẹo vặt, chỉ giúp đồng hương trong việc dạy dỗ, nói chuyện với con cái.”

Ðến tuổi nào thì ngưng đánh con?

Trong xã hội Mỹ, nhiều con trẻ trở nên khó dạy, nhiều phụ huynh bó tay hoặc buông xuôi. Một số cha mẹ băn khoăn, không biết là nếu cho phép đánh con thì tình hình có khá hơn, dễ dạy con hơn không.

Tiến Sĩ Duyệt khẳng định, nếu cho phép đánh con, tình hình không khá hơn. Ðứa trẻ bị đánh, bị nạt nộ to tiếng, bị cha mẹ nói những câu chê trách, nhạo báng, thì tuy trẻ không có lựa chọn nào khác, phải nghe, phải ở trong nhà, không bỏ đi được, nhưng mang vết thương trong lòng, quá trình hình thành nhân cách dần dần bị sứt mẻ, sau này trưởng thành nó sẽ dồn bực tức vào các thế hệ sau. Chuyện răn đe chỉ có tác dụng khi đứa trẻ không cảm thấy bị tổn thương, tác động đến nhân cách.

Khi được hỏi, đến lứa tuổi nào thì tuyệt đối không được đòn roi, dọa nạt, gây áp lực, tiến sĩ này cho hay rằng không có lứa tuổi nào hợp với cách giáo dục ấy, nhưng đặc biệt là không thể chấp nhận được khi trẻ ở lứa tuổi bắt đầu dậy thì, vì “vào tuổi dậy thì, nếu chúng ta dùng đòn roi, dọa nạt, la mắng, hoặc tạo áp lực nặng nề, thì sẽ gây ra những phản ứng tiêu cực ngầm trong nội tâm, sau này con trẻ khi lớn lên, trưởng thành nó sẽ phát ra nhiều hậu quả tai hại.”

Tiến Sĩ Duyệt dẫn chứng thêm, “Ví dụ, cha mẹ hút thuốc, uống rượu, thì con trẻ sau này cũng có nguy cơ hút thuốc, nghiện rượu cao hơn những người khác. Con cái trong gia đình đổ vỡ, ly dị, vì không có cơ hội chứng kiến được những mô hình, mẫu gương, nên sau này cuộc sống hôn nhân cũng có khuynh hướng dễ gãy đổ hơn, khó giữ được một sự cam kết, dấn thân về mặt tình cảm.”

Nên nói tiếng Anh với con trẻ như thế nào?

Câu trả lời của Tiến Sĩ Duyệt là không nên nói tiếng Anh khi giao tiếp với con. Ông khẳng định: “Không! Ðừng bao giờ nói tiếng Anh với con. Cứ nói tiếng Việt thoải mái, khi lớn lên, con chúng ta sẽ giỏi cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt.”

Tiến sĩ này giải thích, “Khi chúng ta hay nói tiếng Anh với con, sau này người Mỹ sẽ nghe thấy con chúng ta nói tiếng Anh ‘ngọng’, vì dù có giỏi tiếng Anh đến cỡ nào đi nữa, tiếng Anh và giọng nói của chúng ta vẫn là của người ngoại quốc, và Ðại Học Hawaii đã xác nhận điều này.”

Tổng hợp kinh nghiệm của mình và các kết quả khoa học nghiên cứu được, Tiến Sĩ Duyệt chia sẻ thêm một vài chi tiết. Ông trình bày, “Khi đứa trẻ bắt đầu được 3 tuổi, là lứa tuổi mà khả năng ngôn ngữ bắt đầu phát triển mạnh, mà trong nhà có nói chuyện tiếng Anh với trẻ, kết quả là sau này đứa trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc... học tiếng Anh!”

“Ngoài ra, khi chúng ta nói tiếng Việt với con còn giúp con, âm điệu phảng phất ra tinh thần dân tộc, gia đình một cách đầm ấm, thân mật.”

Về ý tưởng này, một nhà sư phạm trong môi trường giáo dục Mỹ, Giáo Sư Nguyễn Lâm Kim Oanh, bổ túc: “Một số cuộc nghiên cứu có kết quả chứng minh rõ ràng, rằng ngôn ngữ là chiếc chìa khóa giúp cho sự liên hệ giữa con cái và bố mẹ được vững, và như vậy, tất cả mọi chuyện khác đều tốt hơn.”

Bà Kim Oanh cho biết: “Hiện nay, trong một số trường học và cả đại học, đang có chương trình học tiếng Việt. Trong bậc đại học, những em sinh viên học giỏi tiếng Việt trong trường chính là những em lúc nhỏ giao tiếp với gia đình bằng tiếng Việt. Những em nào có cha mẹ hay pha trộn tiếng Anh lúc nói chuyện, thì lúc lên đại học, học tiếng Việt khổ sở vô cùng.”

Trước khi buổi thuyết trình bắt đầu, Tiến Sĩ Duyệt đã mở lời: “Sự khác biệt tuổi tác và thế hệ giữa cha mẹ và con cái, cùng sự khác biệt về môi trường xã hội giữa Việt Nam và hiện tại Hoa Kỳ, khiến cho cách đối xử của cha mẹ nhiều lúc đẩy con cái vào những sinh hoạt không lành mạnh. Ðó không phải là lỗi của các em, mà chính là do cha mẹ thiếu ý thức, trách nhiệm và sự hiểu biết. Vì vậy, những buổi sinh hoạt, thuyết trình như thế này có thể giúp các bậc cha mẹ có thêm thông tin để tự điều chỉnh mình, giúp chính mình và giáo dục con cái mình tốt hơn.”

Tại Thư Viện Việt Nam, người ta thấy Tiến Sĩ Trần Mỹ Duyệt có hai cuốn sách giúp phụ huynh Việt Nam hiểu và giáo dục con trẻ, “Giáo dục tuổi trẻ - Những nguyên tắc và hướng dẫn tổng quát” và “Tình yêu và tuổi trẻ”.

Về vấn đề chia sẻ kinh nghiệp, học hỏi lẫn nhau, giúp nhau dạy con giữa các bậc phụ huynh với nhau, các bậc cha mẹ có thể liên lạc với hai nhà hoạt động, có quá trình lâu dài cộng tác trong lãnh vực giúp phụ huynh và nhà trường:

- Ông Thái Ðỗ, hội trưởng Hội Phụ Huynh Tương Trợ Lẫn Nhau, e-mail thaido007@yahoo.com, ông Thái còn tiếp tục cộng tác lâu dài với trường La Quinta.

- Ông Quý Trần, e-mail timuoi2002@yahoo.com, từng có một thời gian dài cộng tác với mọi giới phụ huynh và giới trẻ. (T.Ð.)
nguoiviet