TT - Trao giải cho nhà văn Áo Elfriede Jelinek (ảnh), Ban thư ký thường trực Viện hàn lâm Thụy Điển giải thích: "Đó là bởi những làn sóng giàu nhạc điệu và những âm thanh ngược chiều nhau trong những tiểu thuyết và kịch bản của bà, những tác phẩm mà với nỗi đam mê ngôn ngữ lạ thường, đã cởi bỏ tấm màn che phủ những điều lố lăng và sự chuyên quyền của các khuôn sáo xã hội".

Elfriede Jelinek sinh ngày 20-10-1946 tại Áo. Ngay từ nhỏ, bà đã thụ hưởng một nền tảng âm nhạc vững chắc từ Nhạc viện Vienne, nơi bà trải qua những lớp học dương cầm, sáo, đàn organ và những lớp học sáng tác.
Tốt nghiệp trung học, bà theo học khoa sân khấu và lịch sử nghệ thuât ở Trường đại học Vienne và vẫn không buông lơi việc học nhạc. Năm 1971, Elfriede nhận bằng tốt nghiệp của nhạc viện về organ. "Con người nhạc" trong Elfriede giải thích vì sao bà đã có thể tìm đến thơ một cách dễ dàng.

21 tuổi, bài thơ đầu tiên của bà (Lisa Schatten) đã nhận được những lời khen nồng nhiệt. Sau khi tham gia phong trào sinh viên, Elfriede chuyển hướng viết văn xuôi phê phán. 24 tuổi, bà cho ra đời tiểu thuyết đầu tiên (Wir wind lockvogel baby!) với một giọng văn châm biếm. Những tác phẩm tiếp theo cho thấy một ngôn ngữ nổi loạn, chống lại khuynh hướng văn học mang tính ve vuốt bấy giờ.

Từ năm 1974, sau khi kết hôn với người chồng Đức, Elfriede sống khi thì ở Vienne khi ở Munich, và bà cũng đã thành công trong việc chinh phục nền văn chương Đức với một loạt tác phẩm, trong đó tiểu thuyết Nữ giáo viên dương cầm (1988) đã được chuyển thể thành phim.
Những áng văn của bà "phơi bày một thế giới nghiệt ngã, ở đó người đọc phải đương đầu với một thể chế bị bạo lực siết chặt".
Năm 1989, bà cho ra mắt Lust (1989), một tiểu thuyết khiến các nhà phê bình phải nhấp nhổm vì đả kích nền văn minh.
Sau đó, bà đã "dịu giọng" hơn trong tiểu thuyết Gier.Ein Unterhaltungsroman (2000) nói về những người đàn ông "máu lạnh". Bằng tiếng Áo, Elfriede có cuốn tiểu thuyết Die Kinder der Toten (1995) khiến người đọc phải sởn gai ốc khi phiêu lưu trong những trang sách mô tả một vương quốc của những người chết.

Những tác phẩm gây tranh cãi kịch liệt vì những tiếng nói nổi loạn của bà thường khó xác định thuộc thể loại nào. Chúng vừa là văn xuôi, vừa là thơ, vừa là thần chú bùa ngãi và thánh ca, có cả phân cảnh sân khấu và phim.
Elfriede còn viết kịch, đặc biệt là loại kịch độc thoại ở đó những tiếng nói của những bản thể khác nhau và những thời khắc lịch sử khác nhau cùng đồng loạt tràn về. Bà còn là nhà dịch thuật và viết kịch bản phim.

Trước Nobel 2004, bà đã nhận được 19 giải thưởng ở Áo và Đức. Giải thưởng đầu tiên - một giải thưởng về thơ và văn xuôi - bà nhận được là vào năm 23 tuổi.

nguon: tuoitre online