Đội Gạo Đường Xa

soạn giả Kiên Giang



(nói lối)

Thầy Tử Lộ vào chầu Khổng Tử
Gục đầu nư’c nở kho’c như mưa
Thầy ơi nhơ’ những ngày rau cha’o muô’i dưa
Con đội gạo đường xa nuôi mẹ

1 - Nhưng hỡi ơi ! Sau khi chiê’m bảng khôi nguyên thì mẹ cha đã vội bươ’c qua đời ..... Trên đường vinh quy ba’i tổ lòng con đau xo’t vô hồi ..... Tiê’ng trô’ng dập dồn, tiê’ng chào mừng rộn rã, lời chu’c tụng hoan hô, không co’ che lâ’p được nỗi buồn riêng của một vị tân quan, khi liên tưởng đê’n phu’t trở về gặp lại mẹ cha trong làn hương kho’i .

2- Thầy ơi! Nhơ’ những ngày cùng song thân na’u nương dươ’i ma’i thảo đường . Bên a’n thư con dùi mài kinh sử suô’t đêm trường . Ngày ngày, mang giày cỏ mặc a’o rơm, vượt trăm dặm đường xa đội gạo qua tiê’ng ha’t thiê’t tha :

(Thơ Vân Tiên)

Còn cha còn mẹ như tiên
Mâ’t cha mâ’t mẹ như chim lạc đàn
Ai bỏ cha mẹ cơ hàn
Ngày sau trời phạt kêu đàng ăn xin

3 - Trên đường gio’ bụi, sỏi đa’ gai chông, dầu làm ra’ch chiê’c a’o rơm, đôi giày cỏ hay rươ’m ma’u go’t chân, nhưng không co’ làm sờn lòng người đội gạo khi nhơ’ đê’n cha mẹ thường nhă‘c câu: “ Ngọc bâ’t tra’c, bâ’t thành khi’, nhân bâ’t học, bâ’t tri ly’” và thường khuyên con dùi mài kinh sử để chờ kịp khoa thi, chân con bươ’c vội vàng trên đường gai go’c mà con đang ngỡ bươ’c vào cửa trường thi hầu chiểm giải mây rồng.

4 - Nhờ chi’ công ăn học, người được bảng hổ đề tên nên vinh quy ba’i tổ cho rực rỡ tông đường . Nhưng về đê’n quê xưa thì cha mẹ không còn .
Ngày nay con được làm quan .
Co’ xe song mã co’ vàng đầy kho .
Đi đâu co’ trô’ng co’ cờ .
Cổng chào kê’t tụi, bê’n đò ră‘c hoa .
Nhưng con không còn mẹ còn cha .
Lòng con nào kha’c đa’m ma ban chiều

5 - Hỡi quân hầu! Hỡi ngựa xe, hỡi cờ quạt, hãy cùng ta dừng lại phu’t giây trươ’c nâ’m mộ hoang tàn . Vì ngày vinh quy ba’i tổ chi’nh là ngày giỗ của song đường, ta tạm cởi chiê’c a’o nhà quan mặc lại a’o rơm, mang giầy cỏ, đầu đội chiê’c thu’ng ra’ch ngày xưa, ta muô’n đi, đi trên con đường cũ tưởng niệm song thân . Vì con đường gai go’c từ nhà cũ đê’n làng xa chi’nh là con đường đi đã đưa ta đê’n cổng quan trường .

6 - Nghe chuyện thầy Tử Lộ đội gạo cu’ng tê’ mẹ cha cho nên vua nươ’c Sở liền cho quân sĩ kiệu chiê’c thu’ng ra’ch, a’o rơm và đôi giầy cỏ tả tơi về trận triều ca rồi nhờ ca’c văn gia thi sĩ viê’t lại một tâ’m gương hiê’u thảo của một vị quan đã đội gạo đường xa nuôi mẹ nuôi cha từ thuở cơ hàn .
Hỡi ai bâ’t hiê’u bâ’t nhân ,
Xem gương Tử Lộ ăn năn sửa mình .
Lo cho cha mẹ tận tình
Tròn câu hiê’u đạo, vẹn gìn phận con .