Xuân Về với Mai Vàng Xứ Mỹ và Mai Vàng Xứ Việt
6f685815-99d0-4fcb-bc55-b52589aed4f5.jpg
Đây là bài số bảy trăm bốn mươi sáu (746) của người viết về chủ đề Thiền Nhàn trong khu vườn Một Cõi Thiền Nhàn của trang văn nghệ ORTB.
Mỗi lần Xuân về Tết đến là tôi lại nhớ đến Ba Tôi nhiều hơn khi nhìn hình ảnh hoa mai vàng
rực rỡ chào đón Xuân sang, tôi lại nhớ Ba tôi nhiều hơn vì Ba tôi rất yêu hoa mai.
Năm nào nhà ba má tôi cũng có một bình hoa mai chưng Tết dù là trong những năm sau cuộc đổi đời nhà tôi không còn khá giả như xưa. Và từ đó tôi cũng yêu màu vàng của hoa mai giống như Ba tôi.
Khi định cư ở Portland, Oregon, trong một dịp tình cờ đi ngang qua nhà một nguời bạn vào tháng Ba mùa Xuân, trái tim tình cảm của tôi xúc động khi thấy bụi hoa vàng của hoa Forsythia nở đẹp ở sân trước vườn nhà của người hàng xóm nhà bạn tôi. Thế là tôi tìm mua ngay một cây hoa Forsythia này về trồng ở sân trước vườn nhà tôi và tôi đặt tên cho hoa Forsythia này là Hoa Mai Xứ Mỹ để nhớ về Hoa Mai Xứ Việt mà Ba tôi ưa thích.
Mời Bạn cùng tôi tìm hiểu về Hoa Mai Xứ Mỹ Forsythia này nhé.
Mai Vàng Xứ Mỹ
MaiVangXuMynhaSL.JPG
Hoa Mai Xứ Mỹ trước nhà Sương Lam
Hoa Forsythia được đặt tên để vinh danh ông William Forsyth (1737-1804), người Scotland, một nhà thực vật học, người chủ quản phụ trách chăm sóc vườn thượng uyển của hoàng gia Anh Quốc và cũng là hội viên sáng lập của Royal Horticultural Society.
Đây là loại hoa có màu vàng rực rát đẹp, có 4 cánh nhọn, mọc thành chùm liên kết nhau trên mỗi cành cây. Cây hoa có thể cao từ 1 đến 3 mét. Ở Mỹ hoa Forsythia thường nở vào tháng Ba báo hiệu mùa Xuân đế. Hoa có thể sản xuất loại đường lactose. Hoa có thể mọc ở các nước Á Châu: Trung Hoa, Nhật Bản, Đại Hàn.
Người viết thường cắt cành hoa Forsythia vào chưng Tết để thay cho mai vàng ở quê nhà. Phu quân của người viết đã cắt cành hoa 11 ngày trước Tết, cắm vào nước ấm, thì hoa sẽ nở đúng vào ngày Tết.Trong những ngày hội Tết do Cộng Đồng Việt Nam Oregon tổ chức hằng năm trước đây, chúng tôi đã cắt một vài cành hoa Forsynthia ở vườn nhà đem vào bán gây quỹ cho Hội Cao Niên cùng với hoa đào của vườn nhà bác Kiên. Thật là vui!
Theo một tài liệu khác mà người viết sưu tầm được thì hoa Forsythia còn được gọi là Liên Kiều được mô tả như sau:
Liên Kiều
Tên khoa học:
Forsythia suspensa Vahl. Họ Nhài (Oleaceae).
Mô Tả:
Cây cao 2-4m. Cành non hình gần như 4 cạnh, có nhiều đốt, giữa các đốt ruột rỗng, bì không rõ. Lá đơn, phiến lá hình trứng, dài 3-4cm, rộng 2-4cm, mép có răng cưa không đều. Cuống lá dài 1-2cm. Lá thường mọc đối. Hoa màu vàng tươi, tràng hình ống, trên xẻ thành 4 thùy, đài cũng hình ống, trên cũng xẻ thành 4 thùy, 2 nhị, nhị thấp hơn tràng. Một nhụy 2 đầu nhụy. Quả khô hình trứng, dẹt, dài 1,5-2cm, rộng 0,5-1cm, 2 bên có cạnh lồi, đầu nhọn. Khi chín mở ra như mỏ chim, phía dưới có cuống hoặc chỉ còn sẹo. Vỏ ngoài màu vàng nâu nhạt, trong quả có nhiều hạt nhưng phần lớn rơi vãi đi, chỉ còn sót lại 1 ít:
Đa số nhập của Trung Quốc.
Vị thuốc Liên Kiều có thể dùng để chữa nhiều bệnh.
Tác dụng:
+ Thông lợi ngũ lâm, tiểu tiện bất thông, trừ nhiệt ở Tâm (Dược Tính Luận).
+Thanh nhiệt, giải độc, giải phong nhiệt ở biểu (Trung Dược Học).
+Thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, tan mủ (Đông Dược Học Thiết Yếu).
Chủ trị: Trị ôn nhiệt, đơn độc, ban chẩn, ung nhọt thủng độc, lao hạch, tiểu bí, tiểu buốt (Trung Dược Đại Từ Điển).
Kiêng kỵ:
+ Chỉ mát mà không bổ, bệnh ung nhọt đã vỡ mủ thì không dùng. Hỏa nhiệt thuộc hư cũng kiêng dùng. Tỳ Vị hư yếu, phân lỏng: cẩn thận đừng dùng (Dược Phẩm Vậng Yếu).
+ Người thuộc âm hư nội nhiệt và ung nhọt đã vỡ: không dùng (Đông Dược Học Thiết Yếu).
+ Tỳ hư, tiêu chảy: không dùng (Trung Dược Học).
+ Sốt kèm khí hư: không dùng (Trung Dược Học).
+ Mụn nhọt thể âm, mụn nhọt đã lở loét: không dùng (Trung Dược Học).
Liều dùng: 12 – 20g.
( Nguồn: Trích trong thaythuoccuaban.com)
Năm nào cũng vậy, nhà tôi phải có một một cành mai do ba tôi tự đi mua về chưng trong nhà để đón Tết. Sau này ba tôi già yếu lắm nên không thể tự đi chọn cành mai được nữa, cô em gái thứ hai của tôi phải khuân về nhà chậu hoa mai từ vườn nhà của cô đem về chưng trong nhà để ba tôi ngắm hoa maì vui tuổi già. Mỗi lần Xuân về Tết đến, nhìn hoa mai vàng là tôi lại nhớ đến ba tôi và ngày Xuân sum họp gia đình vui vẻ ngày xưa. Và vì thế, khi sang Mỹ tôi đã trồng cây hoa Forsythia ở sân trước nhà tôi có màu hoa vàng như hoa mai Việt Nam là thế đó.
Một lý do khác, khi còn là một cô thiếu nữ, tôi mơ ước có được một mái nhà nho nhỏ với “hoa vàng trước ngõ, khóm trúc sau hiên” có vẻ lãng mạn trữ tình cho mái ấm gia đình của mình. Mơ ước đó được diễn đạt qua bài thơ “Nếu Anh muốn là người yêu của Em” mà tôi đã viết từ mấy chục năm về trước:
Nếu Anh muốn là người yêu của em,
Không cần anh có xe hơi, nhà lầu, biệt thự...
Em chỉ mơ một mái nhà nho nhỏ
Với hoa vàng trước ngõ, khóm trúc bên hiên
Em chỉ mơ hai đứa chúng mình
Cùng nhau ngắm trăng lên hoa nở ...
Nếu Anh muốn là người yêu của em ,
Không cần anh có những vần thơ như
Xuân Diệu, Nguyên Sa hay Nguyễn Bính
Nhưng ... anh phải biết làm thơ ...
Để tặng em
Vì em thích làm thơ và chép thơ
Trên những trang giấy màu hồng đầy tình cảm
Và em sẽ ... làm thơ tặng anh
Chúng mình sẽ cùng ngâm bài thơ "Đôi ta"
Nhưng ... anh không được mê say nàng Thơ
Vì ...vì....em sẽ ghen !!!
(Thơ Sương Lam)
Ai mà không có những mơ ước, nhất là lúc tuổi học trò ngây thơ vụng dại, phải không bạn?
Nhưng không phải mơ ước nào cũng trở thành hiện thực được vì cũng phải tùy duyên, bạn ạ.
May mắn thay, mơ ước của người viết đã trở thành “The dream comes true” dù chỉ là một nửa và đã phải đợi hơn cả mấy chục năm sau mới đủ thiện duyên phát triển thành hiện thực nơi xứ người.
Trong hiện tại, người viết đã có được “hoa vàng trước ngõ” ở sân trước và “khóm trúc bên hiên” ở vườn sau, nhưng phu quân của người viết lại không biết làm …thơ!
Mời xem youtube Hoa Vàng Trước Ngõ do tôi thực hiện giới thiệu Hoa Mai Xú Mỹ Forsythia:
https://www.youtube.com/watch?v=eTfgZZteF-8
https://www.pinterest.com/pin/801640802458200976/
Bây giờ chúng ta tìm hiểu về Hoa Mai Xứ Việt nhé.
Tôi thích sưu tầm tài liệu về Hoa Mai Xứ Việt đem về đây chia sẻ với bạn hữu đọc cho vui ba ngày Tết. Tài liệu về hoa mai rất phong phú nên tôi chỉ giới thiệu một vài nét đặc biệt về Hoa Mai Xứ Việt mà thôi Mời Bạn cùng đọc với tôi nhé.
Mai Vàng Xứ Việt
HoaMaiVuonNhaBaMa.JPG
Hoa Mai Xứ Việt chưng trong nhà Ba Má Suong Lam ngày Tết
Nguồn gốc của hoa mai
Cây mai có nguồn gốc từ Trung Quốc. Theo sách “Trân hương bảo ngự” của Phí Cung Ấn, đời Minh chép rằng: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai, Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi”. Nghĩa là Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong giá lạnh. Trụ vương thường đội tuyết cùng ngấm. Như vậy, cách đây đã hơn 3000 năm, cây mai đã có mặt trên đất nước Trung Quốc.Người Trung Quốc vốn nặng tình với mai từ lâu lắm và xem Mai, Tùng, Cúc thuộc nhóm “Tuế tàn tam hữu”. Ý nói chịu được tuyết lạnh chẳng khác bật trượng phu khí tiết vững vàng, chịu được mọi nghịch cảnh và không bao giờ khuất phục bạo quyền.
Người Trung Quốc vốn nặng tình với mai từ lâu lắm và xem Mai, Tùng, Cúc thuộc nhóm “Tuế tàn tam hữu”. Ý nói chịu được tuyết lạnh chẳng khác bật trượng phu khí tiết vững vàng, chịu được mọi nghịch cảnh và không bao giờ khuất phục bạo quyền.
Mai có xuất xứ từ cây hoang dại, có khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới.
Yêu mai, người Trung Quốc xem hoa mai là quốc hoa, cũng như hoa đào là quốc hoa của người Nhật, có lẽ vì vậy mà họ đặt tên cho mai khá cầu kỳ. theo sách “Mai phổ” thì loại hoa mai có sáu cánh tròn đẹp như hoa thuỷ tiên nên gọi là “Thủy tiên mai”, hoa có từng cặp gọi là “Uyên ương mai”, gọi hoa màu đỏ hồng gọi là “Yên chi mai”, mai có đài hoa màu xanh đậm gọi là “Lục ngạc mai” rồi “Hạc đình mai”…nhưng tựu chung cũng nằm trong 4 loại chính: Bạch mai: Sắc trắng như tuyết; Hồng mai: Sắc hồng như máu; Thanh mai: Sắc vàng tươi hay vàng đậm; còn có Mặc mai: màu đen hay tím đen (loại này không thấy trồng phổ biến).
Mai có xuất xứ từ cây hoang dại, có khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới, đặc biệt với khí hậu miền Nam. Cây mai sinh trưởng và phát triển mạnh, có tuổi thọ cao và nếu được chăm sóc chu đáo sẽ cho hoa nhiều và có màu sắc đẹp. Cây mai mỗi năm rụng lá một lần vào cuối mùa Đông (tháng 1 – tháng 2 Dương lịch) và nở hoa vào đầu mùa Xuân, chỉ riêng mai Tứ Qúy là nở hoa quanh năm.
Đã từ lâu hoa mai đã được mọi người chiêm ngưỡng, tượng trưng cho những gì đẹp đẽ thanh tao. Mỗi khi hoa mai nở rộ là mỗi lúc lòng người hớn hở nao nao, là dấu hiệu mùa xuân đang về. Hoa mai và ngày xuân là một biểu tượng không thể thiếu cho phần lớn các sắc dân cư ngụ trong vùng Á Châu. Khi nói đến ngày xuân, người ta liên tưởng đến ngày đầu năm, thật vậy, ngày Tết Nguyên Đán mà thiếu vắng bóng dáng hoa mai là một điều thiếu sót lớn mà mọi người trong chúng ta đều mặc nhiên công nhận. Đã từ lâu hoa mai đã đóng một vai trò quan trọng trong văn học Á Đông, đó là nguồn cảm hứng của biết bao danh nhân.
Ý nghĩa của hoa mai
Miền Bắc có hoà đào thì miền Nam có hoa mai. Màu vàng của hoa mai từ lâu được xem là màu tượng trưng cho sự giàu sang, phú quý. Người ta chưng hoa mai vào dịp Tết với mong muốn một năm mới phát tài, giàu sang. Theo quan niệm của nhiều người, nhà nào có hoa mai nở càng nhiều cánh thì nhà đ Hoa mai tượng trưng cho phẩm đức nhẫn nại và đức hy sinh cao cả, sự bền bỉ của người Việt Nam.
Cây mai có rễ cắm sâu vào lòng đất, không bị gục ngã trước gió bão. Nó cũng có thể chịu đựng được mọi loại thời tiết, kể cả khắc nghiệt. Bởi vậy mà mai còn tượng trưng cho phẩm đức nhẫn nại và đức hy sinh cao cả, sự bền bỉ của người Việt Nam nói chung. Bên cạnh đó, mai còn là biểu tượng cho sự cao thượng, quyền quý.
Những đóa mai vàng nở rộ trong tiết xuân còn cho thấy niềm vui, niềm hân hoan, hạnh phúc, tình yêu thương, tinh thần đoàn kết và gắn bó mọi người lại với nhau.
Vậy là bây giờ bạn đã hiểu được ý nghĩa của hoa mai và hoa đào trong ngày Tết rồi đấy. Chúc bạn có một cái tết thật vui và đầm ấm bên gia đình.
Phân loại các loại hoa mai tại Việt Nam
Cách phân loại 1
Trên thế giới có hơn 20 loại mai khác nhau. Riêng tại Việt Nam, có khoảng 8 loại, gồm: Bạch Mai, Hồng Mai, Hoàng Mai, Nhất Chi Mai, Mai Tứ Quý, Mai Chiếu Thủy, Song Mai.
Ở Việt Nam có 8 loại hoa mai.
· Song mai: Hoa màu trắng muốt, ra hoa và kết trái từng đôi nên được gọi là song mai.
· Mai mơ: Còn gọi là Hạnh mai, thông tục gọi là cây mơ. Tên khoa học là Prunes Mume (Armeniaca Mume), xếp vào họ Rosaceae, có khoảng 300 loại. Cây mai mơ cao từ 6 – 9m, lá rộng tròn và dài, đầu nhọn, có răng cưa. Hoa nở vào đầu xuân, sau đó mới nẩy lá, đài hoa đỏ tía hoặc xanh thẫm, hoa thường có 5 cánh với hai sắc: trắng và hồng. Hoa mai mơ sắc trắng còn được gọi là Lục Ngạc Mai. Hoa kết thành quả, quả khi chưa chín có màu xanh, khi quả chín có màu vàng. Trái có vị chua ngọt, mùi thơm phảng phất rất lâu.
Tại miền Nam, vì thuộc khí hậu nhiệt đới và gần đường xích đạo hơn so với miền Bắc, ngày Tết luôn rơi vào lúc thời tiết nóng, nên ta có thể tìm thấy các loại mai như mai Chiếu Thủy, Nhất chi mai, mai Tứ Quý, Bạch mai, Hoàng mai, Nam mai và một loại mới, đó là mai trắng Miến Điện.
· Mai chiếu thủy: Cây mai chiếu thủy là loài cây đa niên có tên khoa học là Wrightia Religiosa, cao khoảng 1,5m. Lá dài, nhỏ, mọc thành đôi. Hoa nhỏ 5 cánh, mọc thành chùm nhỏ li ti, màu trắng tuyền, có mùi thơm dịu dàng, dễ chịu. Cuống hoa dưới luôn luôn hướng xuống đất nên được gọi là mai Chiếu Thủy.
· Nhất chi mai: hoa màu trắng pha hồng, thường gặp ở miền Nam. Cây nhất chi mai có gốc to xù xì, thân gỗ đen bóng. Lá nhỏ, có màu xanh non, phần đầu nhọn nhìn giống hình mũi mác. Hoa nhất chi mai nhỏ hơn so với các loại khác gồm nhiều cánh mỏng, ban đầu có màu trắng, đến gần khi hoa tàn thì chuyển dần sang màu đỏ. Hoa có thể mọc bông đơn hoặc thành chùm.
· Mai tứ quý: là loại mai có 5 cánh màu vàng tươi, tên khoa học là Ochna Astropurpur. Hoa không nhiều, nhưng tự trổ, không cần trảy lá trước. Loài hoa này được coi là một loại mai kiểng. Vì loài hoa này nở quanh năm, mùa nào cùng có thể trổ hoa nên còn được gọi là mai Tứ Quý. Ngoài ra còn có tên gọi khác là “Mai đỏ”, nguyên do chính là khi hoa tàn 5 cánh hoa vàng rụng hết và 5 đài hoa bên dưới liền biến thành đỏ sẫm. Các đài hoa thay vì xòe ra như trước khi tàn, lại úp vào ôm lấy nhụy, trông như đóa hoa búp vậy. Nhụy hoa bên trong kết hạt, từ màu xanh khi còn non đổi sang màu đen lúc già, to dần, đẩy 5 đài hoa lại nở bung ra lần thứ hai như một đóa hoa mai màu đỏ, chính vì lẽ đó mà mai Tứ Quý còn được gọi là Nhị Độ mai (hoa nở 2 lần, trước vàng, sau đỏ).
· Bạch mai: cây cao 15m, hoa có mùi thơm dễ chiu như mai Chiếu Thủy. Hoa bạch mai có dáng như hoa sứ, màu trắng trong tượng trưng cho sự tinh khiết, có từ 6 đến 8 cánh tròn lớn, dày, nhụy vàng, có mùi thơm thoang thoảng hòa lẫn sương đêm, thuộc loại hoa hiếm. Mai trắng rất yếu, khó chăm sóc và nuôi dưỡng. Có nhiều ở vùng núi Bà Đen – Tây Ninh, hay ở Bến Tre, Hà Tiên.
Bạch mai.
· Nam mai: là một loại mai trắng có rất nhiều ở vùng “Nam kỳ lục tỉnh”, đó chính là cây Mù U. Cây mù u có tên khoa học là Ochrocarpus samensis,thuộc họ Guttiferae (măng cụt). Cây mù u thân mộc, lá mù u to bản, dày, kích thước bằng bàn tay người lớn. Trái mù u tròn, to cỡ ngón chân cái, không ăn được. Hột mù u ép làm dầu thắp đèn (nhiều khói, ít sáng). Hoa mù u 5 cánh trắng và to như hoa Bạch mai.
· Hoàng mai: mai vàng, còn được gọi là Lạp mai. Lạp là sáp ong, được ví với màu vàng tươi nhuận của hoa mai. Còn hiểu cách khác thì Lạp nguyệt là tháng chạp, vậy Lạp mai là loài hoa mai chỉ nở một lần trong năm vào cuối tháng chạp (tháng 12 âm lịch). Tại Việt Nam, nơi có nhiều mai vàng nhất là trong những khu rừng thuộc dãy Trường Sơn, thuộc các tỉnh từ Quảng Nam, Đà Nẵng đến Khánh Hòa. Rừng ở các tỉnh cao nguyên cũng có, nhưng ít hơn.
· Hồng mai: Tên khoa học của cây Hồng mai là Jatropha pandurifolia thuộc cây thân gỗ, chiều cao chỉ khoảng 1 – 4cm. Lá cây màu xanh thẫm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Hoa hồng mai 5 cánh, màu hồng xinh và nhị hoa vàng tươi. Hoa mọc thành cụm ở các đầu nhánh và nở rải rác quanh năm chứ không chỉ vào mùa xuân. Quả của hồng mai khi chín thì có màu nâu đen.
Mai vàng.
· Mai vàng mọc trên rừng còn gọi là “Mai núi”. Mai núi do phải chen tìm đất sống với những cây khác ở địa thế khắc nghiệt trong cuộc sinh tồn nên dáng cây có vẻ đẹp đặc biệt. Hoa lại có nhiều cánh. Có hoa có từ 12 đến 18 cánh.
·
· Một loại mai vàng khác mọc ở triền cát, rừng ven biển được gọi là “Mai Động”. Dáng cây mai động suông, tròn, hoa ra chi chít, cánh nhỏ. Các tỉnh miền Trung từ Quảng Bình, Quảng Trị đổ vào, kéo dài đến tận đồng Nai, Tây Ninh, nơi nào cũng có mai vàng.
(Nguồn: sưu tầm trên internet)
1736289716983blob.jpg
Kính chúc quý bạn hữu nhiều sức khỏe và an lạc để đón chào Xuân Ất Tỵ 2025
Chúc Mừng Năm Mới
Sương Lam
(Tài liệu và hình ảnh sưu tầm trên mạng lưới internet, qua điện thư bạn gửi-MCTN 746- ORTB 1177-1-22-2025)
Sương Lam