Welcome Guest! To enable all features please Login or Register.

Notification

Icon
Error

Chùa Việt Nam
viethoaiphuong
#1 Posted : Tuesday, February 5, 2019 2:36:57 PM(UTC)
viethoaiphuong

Rank: Advanced Member

Groups: Registered
Joined: 6/24/2012(UTC)
Posts: 9,342
Points: 11,181

Thanks: 761 times
Was thanked: 136 time(s) in 135 post(s)

Thu Hằng - RFI - Thứ Ba, ngày 05 tháng 2 năm 2019

Chùa Việt qua ống kính nhiếp ảnh gia Pháp


Đường lên chùa Thiên Mụ, Huế, trích trong cuốn Pagodes Vietnam Pagoda.
photo by Nicolas Cornet

Ba tầng gác chuông chùa Keo (tỉnh Thái Bình) rêu phong và mềm mại với những đầu đao uốn cong ở mỗi góc mái, nét mờ sương ảo trong buổi sớm mai nhìn từ chùa Thiên Mụ (Huế) ra dòng sông Hương đến vẻ tĩnh lặng, linh thiêng trong chùa Ngọc Hoàng (Đa Kao), với ba ngôi chùa đặc trưng của mỗi miền, nhiếp ảnh gia người Pháp Nicolas Cornet mở đầu cuốn sách ảnh song ngữ Anh-Pháp, dầy 250 trang, giới thiệu về Chùa Việt Nam (Pagodes/Vietnam/Pagodas) (*).

« Đi dọc Việt Nam từ ba thập niên qua, tôi đã có thể nhìn thấy những thay đổi về cảnh quan, thành phố và nông thôn do kinh tế phát triển mạnh mẽ ». Giải thích trong lời giới thiệu, nhiếp ảnh gia Nicolas Cornet cho biết « rất quan tâm đến số phận của những ngôi chùa », dường như cũng bị cuốn theo dòng xoáy đổi mới. Chính điều này đã thôi thúc ông làm tập sách ảnh Chùa Việt Nam, theo giải thích của ông khi trả lời RFI tiếng Việt :

«Tôi muốn làm một cuốn sách mới về Việt Nam nói chung, từ Bắc xuống Nam. Tôi hình dung ra đó sẽ là một chuyến chu du thú vị. Rồi tôi nhớ lại một lần đi vãn cảnh chùa, khi tôi đến đó, ngôi chùa bị thay đổi hoàn toàn. Cột kèo cũ bị gác sang một bên và tôi thấy người ta đang thay vào đó là một ngôi chùa mới. Chính điều này đã thôi thúc tôi làm một dạng thống kê, một chuyến du ngoạn qua những ngôi chùa Việt để thấy được thực trạng của những ngôi chùa từ Bắc đến Nam ».

Đặc trưng của chùa ba miền

Đối tượng chính của cuốn sách là độc giả nước ngoài, vì thế bố cục cũng được chia thành năm chương, bắt đầu từ những ngôi chùa cổ (chùa Dâu, Bút Tháp, Tây Phương, Yên Tử...) đến những ngôi chùa có liên quan đến những thiền sư, nhà vua nổi tiếng của Việt Nam và những ngôi chùa ở miền Trung (chùa Từ Hiếu, Diệu Đế…) và miền Nam (chùa Giác Lâm, đền Thiên Hậu, chùa Bà Đen…). Kèm với hình ảnh về mỗi ngôi chùa là những nét chính giới thiệu lịch sử và chú thích về đồ thờ hoặc hoạt động trong chùa.

« Miền Bắc, miền Trung và miền Nam rất khác nhau. Với tôi, ở miền Bắc có rất nhiều chùa cổ. Không chỉ có mỗi đức Phật hiện diện, mà còn có nhiều thánhthần khác, những anh hùng... cũng được mời ngự trong chùa. Chùa ở miền Nam thì lại không như vậy, như trường hợp những ngôi chùa Khmer, và cũng khác với những ngôi đền của người Hoa, ở đó họ thờ thần là chính và thường thì đức Phật cũng có một vị trí nào đó.

Vì vậy, tôi muốn chỉ ra các nét đặc trưng của mỗi miền. Ví dụ như ở miền Trung, phong thủy và cân nhắc về sự hài hòa của ngôi chùa với phong cảnh là điều rất quan trọng.Với 250 trang sách ảnh nói về chùa, điều này giúp tôi giải thích chi tiết về những đặc trưng, một mặt về Phật Giáo, và mặt khác về truyền thống tôn thờ của người Việt, cũng như những nghi lễ thờ phượng trong chùa ».

Chùa trong ảnh của Nicolas Cornet hiện lên cổ kính và trầm mặc. Các chất liệu gỗ, gạch, ngói, đồng, đá làm nên ngôi chùa được nhấn chi tiết trong cuốn Chùa Việt Nam. Nicolas Cornet chụp từng họa tiết trong « Những kho báu dưới mái chùa », từ những tấm phù điêu gỗ được chạm trổ tinh vi thuật lại tích nhà Phật, đến hình ảnh trang trí trên những quả chuông đồng…

« Khi đi vãn cảnh chùa, người ta có cảm giác như đang tham quan một viện bảo tàng, ví dụ ở Pháp có bảo tàng Guimet (Bảo tàng Nghệ thuật châu Á, quận 16, Paris). Ở Việt Nam, trong một vài ngôi chùa có rất nhiều cổ vật, các cột trụ được chạm trổ tinh xảo, rất nhiều họa tiết nhỏ được khéo léo khắc trên tượng gỗ hoặc công trình bằng đá...

Tôi muốn cho thấy khía cạnh này vì khi nói về di sản của những ngôi chùa, người ta phải đề cập đến cả di sản nghệ thuật. Các ngôi chùa nơi mà dân làng coi là của mình, cũng lưu giữ một phần lớn nền văn hóa Việt Nam. Vì thế, điều quan trọng với tôi là cho thấy một cách chi tiết những đặc trưng của mỗi ngôi chùa ».

Ngoài mặt lịch sử nghệ thuật và di sản, chùa Việt dưới ống kính của nhiếp ảnh gia người Pháp sống động qua những hoạt động đời thường : một Phật tử thành tâm gõ mõ niệm kinh, đoàn người mang lễ vật lặng yên cầu nguyện, cảnh hóa vàng, rồi những chú tiểu học tập và chơi đùa trong sân chùa… Nicolas Cornet đã rất tinh ý nêu lên điểm khác biệt về mặt xã hội trong những ngôi chùa ở ba miền Việt Nam.

« Ở miền Bắc, dân làng có cảm giác là chùa thuộc về họ, vì thế họ tổ chức những cuộc họp, tập trung nhau lại để cùng cầu nguyện. Ở đây, có điều gì đó thiên về lễ lạt và cầu cúng. Ở miền Trung, có những ngôi chùa dành để giáo dục trẻ em. Trong chùa ở miền Nam có Phật chữa bệnh, có nghĩa là có nhiều bác sĩ khám bệnh với giá phải chăng ở chùa hoặc trong chùa có tủ thuốc y học truyền thống.

Vì thế, tôi muốn cho thấy mặt xã hội của những ngôi chùa, chứ không chỉ dừng ở khía cạnh di sản. Thường thì trong các cuốn sách trước đây của mình, tôi bị cuộc sống hàng ngày cuốn hút nên tôi muốn cho thấy người Việt sử dụng đền chùa như thế nào ».


Mong muốn bảo tồn chùa cổ

Nicolas Cornet coi mỗi chuyến đi của mình là một chuyến chu du, khám phá con người và đất nước mà ông đã gắn bó gần 30 năm. Với ông, chuyến xuyên Việt qua những ngôi chùa là chuyến đi đẹp nhất.

« Tôi bỏ rất nhiều thời gian và với tôi đó là một chuyến du ngoạn tuyệt vời mà ở cuối cuốn sách, tôi khuyến khích mọi người nên thử. Tôi lập danh sách những ngôi chùa mà tôi đã tham quan, có địa chỉ ghi rõ ràng, đánh dấu theo đúng tiếng Việt.

Với tôi, đây là một chuyến chu du lặng lẽ, đơn độc, nhưng điều đó không ngăn cản tôi gặp được rất nhiều người, có nhiều cuộc trao đổi khá thú vị. Đây cũng là cơ hội khá độc đáo để khám phá Việt Nam, được yên tĩnh một chút, tránh được ồn ào thành phố và là dịp để tôi tìm hiểu thêm về văn hóa, bản sắc Việt Nam ».

Quặn lòng trước nhiều thay đổi mà ông chứng kiến ở một số ngôi chùa, Nicolas Cornet muốn lưu lại hình ảnh về truyền thống, về những ngôi chùa cổ ở Việt Nam trong tập sách ảnh, trước khi những công trình này bị tác động bởi thời gian và hoạt động của con người. Không nhận là chuyên gia, nhưng ông đề xuất một số biện pháp bảo tồn đã được một số chùa áp dụng.

« Trong những ví dụ rất thiết thực mà tôi nêu trong sách, có trường hợp chùa Giác Lâm ở Sài Gòn - trước là một trong những ngôi chùa lớn nhất thuộc tỉnh Gia Định. Thay vì trùng tu, họ bảo tồn toàn bộ khu vực cổ của chùa và ngay bên cạnh đó, họ xây một ngôi chùa mới để đón nhiều Phật tử hơn. Đây là nơi tổ chức thuyết pháp, cầu nguyện, ăn chung vì có rất nhiều Phật tử hành hương và ngủ ngay tại chùa.

Kinh nghiệm này có thể là một ví dụ nên theo. Tôi không phải là một chuyên gia trùng tu chùa, tôi chỉ nêu lên thực trạng bằng cách thống kê di sản. Sau này, những người muốn bảo vệ di sản của đất nước, chính họ là người sẽ tìm ra cách thực hiện. Ở châu Âu, chúng tôi cũng mất rất nhiều thời gian để cải thiện đội ngũ chuyên cập nhật danh sách những di tích và thủ tục để gia cố, sửa chữa, trùng tu.

Ở Việt Nam, trường Viễn Đông Bác Cổ đã thu thập rất nhiều tài liệu cho đến thế kỷ XIX. Trường có mặt ở Cam Bốt và giúp trùng tu nhiều ngôi đền Khmer. Ngoài ra, còn có rất nhiều nhóm nghiên cứu Nhật Bản, Hàn Quốc mà người ta có thể kết hợp để trao đổi quan điểm, cùng nghiên cứu xem làm thế nào để trùng tu tốt nhất.

Với tôi, điều quan trọng là phải bảo tồn địa điểm mà người ta có thể tham quan để hiểu được văn hóa. Có nhiều việc phải làm và mỗi người có thể tìm ra được một giải pháp và chính người Việt phải tự đứng ra tìm các giải pháp bền vững cho tương lai ».

Đền chùa Việt Nam được làm chủ yếu bằng gỗ, nhưng vật liệu này lại dễ bị xuống cấp do tác động của mối mọt và khí hậu nóng ẩm. Từ hơn một thế kỷ nay, các nhà nghiên cứu Việt Nam và Pháp, trong đó có trường Viễn Đông Bác Cổ, đã tiến hành tu bổ và gia cố nhiều công trình. Kỹ thuật này dù tốn kém, nhưng giúp các công trình giữ lại được vẻ đẹp nguyên thủy và giá trị văn hóa. Nhiếp ảnh gia người Pháp hy vọng, người Việt và người nước ngoài yêu Việt Nam cùng chung tay để truyền lại cho con cháu di sản văn hóa được bảo quản trong điều kiện tốt nhất.

***

(*) Nicolas Cornet, Pagodes/Vietnam/Pagodas, Vietnam News Agency - Publishing House, 2018, 250 trang.


viethoaiphuong
#2 Posted : Monday, April 22, 2019 1:53:49 AM(UTC)
viethoaiphuong

Rank: Advanced Member

Groups: Registered
Joined: 6/24/2012(UTC)
Posts: 9,342
Points: 11,181

Thanks: 761 times
Was thanked: 136 time(s) in 135 post(s)

một ngôi chùa Khmer ở giữa trung tâm thành phố Cần Thơ
photo by Mai N Ho - FB 'MSCĐ'


viethoaiphuong
#3 Posted : Monday, August 19, 2019 5:57:37 AM(UTC)
viethoaiphuong

Rank: Advanced Member

Groups: Registered
Joined: 6/24/2012(UTC)
Posts: 9,342
Points: 11,181

Thanks: 761 times
Was thanked: 136 time(s) in 135 post(s)

Thu Hằng - RFI - Thứ Hai, ngày 19 tháng 8 năm 2019

Hồng Hiên Tự : Ngôi chùa trăm tuổi tại Pháp, cổ nhất châu Âu


Tượng Đức Phật nhập niết bàn, dài hơn 9 mét, tại chùa Hồng Hiên, Fréjus, Pháp.RFI / Tiếng Việt

Tròn 100 tuổi vào năm 2019, Hồng Hiên Tự là ngôi chùa cổ nhất châu Âu. Được những người lính Việt đóng quân tại Pháp trong Thế Chiến I xây dựng, ngôi chùa là nơi để những người con xa quê tiếp tục thờ Phật và là nơi để tưởng nhớ những đồng hương hy sinh vì nước Pháp.

Nằm ở Fréjus, một thành phố nhỏ ở vùng Côte d’Azur (French Riviera, miền nam nước Pháp), Hồng Hiên Tự nổi bật từ xa với cổng tam quan sơn đỏ và những bậc thang nối tiếp nhau dẫn lên đỉnh đồi nơi chùa tọa lạc. Hai bên cầu thang là hàng tượng chư Phật như dõi theo bước chân khách hành hương đến vãn cảnh chùa.

Nổi bật trong khuôn viên rộng 6.100 m2 là hàng trăm bức tượng đầy mầu sắc thể hiện những vị Phật, các vị la hán và anh hùng dân tộc Việt Nam, trong đó ấn tượng nhất là tượng Phật Thích Ca nhập niết bàn, dài hơn 9 mét và một bức tượng bằng đồng cao 2 mét, nặng 1,5 tấn được đúc ở Thái Lan và được đưa về chùa năm 1979. Bức tượng thể hiện đức Phật đang thiền dưới bóng cây bồ đề trong vòng 49 ngày trước khi thành đạo.

Khi mới được thành lập năm 1919, chùa mang tên chùa Gallieni để tưởng nhớ đại tướng Joseph Gallieni (1849-1916), từng làm bộ trưởng bộ Chiến Tranh và là người cho thành lập các « Doanh trại Đông Nam » từ năm 1915, dành cho lính bộ binh thuộc địa.

Tên gọi Hồng Hiên được hòa thượng Thích Thanh Vực đặt sau này. « Hồng » lấy từ chữ Lạc Hồng của dòng máu, nòi giống Việt ; « Hiên » là hiên ngang, khí phách. Ở chùa vẫn còn câu đối nhắc nhở đến ý nghĩa tên gọi này : « Hồng Lạc linh căn phương Việt địa, Hiên ngang hùng khí tráng Âu thiên ».

Bà Brigitte Sabattini, giảng viên đại học Aix-Marseille (Aix-Marseille Université, AMU), chuyên gia về di sản, đã dành cho RFI Tiếng Việt một buổi phỏng vấn về lịch sử chùa Hồng Hiên.

*******

RFI : Là một nhà nghiên cứu và tổ chức rất nhiều hội thảo về những người lính Đông Dương tại Pháp trong Thế Chiến I, cũng như cộng đồng Việt-Pháp sau này, xin bà phác một chút về lịch sử chùa Hồng Hiên.

Brigitte Sabattini : Ngôi chùa được xây ở Fréjus, sau Thế Chiến I, nhờ những người lính Đông Dương đóng ở « doanh trại Đông Nam » (Camps du Sud-Est). Trong tiểu đoàn 73 bộ binh dự bị Sénégal, có rất nhiều đại đội lính Đông Dương, trong đó có người Việt và dường như chính họ đã xây chùa. Ngôi chùa được khánh thành ngày 06/04/1919.

Nhờ một mục nhỏ trên tờ Le Petit Marseillais, người ta biết rằng một thành viên hoàng tộc An Nam cũng tham gia dự án xây ngôi chùa. Người này làm thư ký cho đại đội 1, thuộc tiểu đoàn 73. Ngoài ra, còn có tên của hai đại úy chỉ huy các đại đội lính Đông Dương, thuộc tiểu đoàn dự bị Sénégal. Vẫn theo bài báo, ngôi chùa được dành để tưởng nhớ những người lính Đông Đương tử trận vì nước Pháp trong Thế Chiến I.

Tại sao lại chọn Fréjus ? Đơn giản là ngay cạnh doanh trại Gallieni có một nghĩa trang với hơn 5.210 ngôi mộ, trong số này có khoảng 230 đến 300 mộ lính Đông Dương. Họ chết ở Fréjus trong thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Thực vậy, khi bị ốm hoặc không đủ khả năng ra mặt trận, họ ở lại tiểu đoàn dự bị. Nguyên nhân tử vong thường là do bệnh tật hoặc do vấn đề đường hô hấp. Nhưng ở Fréjus, có rất ít trường hợp người lính qua đời vì bị thương ở chiến trường.

Xin bà cho biết quá trình xây chùa diễn ra như thế nào ?

Chúng tôi biết là ngôi chùa được những người lính đó xây trong khoảng thời gian từ 1917 đến 1919, nhưng chúng tôi không có văn bản chính xác về quá trình xây dựng.

Tuy nhiên, dựa vào công việc của những giám thị thời kỳ đó, chúng tôi biết rằng quân nhân Đông Dương được giao nhiệm vụ xây những khu nhà kiên cố ở Fréjus từ năm 1917, đặc biệt là trong doanh trại Caïs, một trong một những doanh trại lớn nhất và hiện vẫn tồn tại, họ xây cơ quan chỉ huy trong suốt mùa đông 1917-1918.

Tiếc là tôi không tìm thấy bất kỳ tài liệu nào nói rõ về quá trình xây chùa. Điều tôi chắc chắn là ngôi chùa được chỉ huy trung đoàn 15 khánh thành ngày 06/04/1919.


Điện thờ chùa Hồng Hiên, Fréjus, Pháp.
RFI / Tiếng Việt


Cổng chùa Hồng Hiên (nhìn từ sân chùa), Fréjus, Pháp.
RFI / Tiếng Việt


Hàng tượng dọc cầu thang dẫn lên chùa Hồng Hiên (nhìn từ trên cao), Fréjus, Pháp.
RFI / Tiếng Việt


Chức năng của chùa trong thời kỳ đầu và hiện nay dường như có nhiều điểm khác nhau ?

Thực ra, ngôi chùa có hai chức năng. Thứ nhất, đó là nơi tưởng nhớ những người lính Đông Dương hy sinh vì nước Pháp ; thứ hai, chùa cũng là để những người lính Đông Dương tiếp tục thờ Phật theo truyền thống tôn giáo của họ. Sau này, vẫn có nhiều quân nhân Việt Nam tiếp tục phục vụ trong những đội quân thuộc địa tại Pháp cho đến khoảng những năm 1962.

Trong thời kỳ này, có một dấu mốc mang ý nghĩa rất quan trọng, đó là năm 1926, khi Ủy ban Tưởng niệm Đông Dương (Comité du Souvenir indochinois) đứng ra thờ cúng liệt sĩ Đông Dương tại Pháp vì đây là một truyền thống quan trọng của người Việt. Ủy ban này gồm một người lính Đông Dương và hai cựu chiến binh Pháp tham chiến ở Đông Dương, trong đó có đại tá Lame, từng là chỉ huy doanh trại Đông Nam và đã phục vụ ở Đông Dương trong thời gian rất dài. Đại tá Lame đã yêu cầu Ủy ban cho trùng tù ngôi chùa bị xuống cấp nghiêm trọng. Đây là đợt trùng tu đầu tiên của ngôi chùa.

Nhờ một bộ phim có cảnh quay ở chùa, nên Hồng Hiên Tự trở nên nổi tiếng. Không chỉ còn là nơi tưởng niệm, thờ phụng, ngôi chùa còn là một điểm du lịch nổi tiếng ngay thời đó. Vì thế, du khách nước ngoài đến vùng Rivera hoặc các đoàn du lịch do các doanh nghiệp tổ chức cho nhân viên, khi tới vùng này, đều đến thăm chùa như là một địa điểm tượng trưng cho nghệ thuật Đông Dương.

Dĩ nhiên là với thời gian, như trong Thế Chiến II, đặc biệt là giai đoạn hậu chiến, ngôi chùa không được chăm sóc thực sự. Kể từ năm 1962, khi các đội quân thuộc địa bắt đầu tan rã và bị thuyên chuyển, người ta bắt đầu đặt câu hỏi làm gì với ngôi chùa. Cuối cùng, một hiệp hội gồm con cháu của những người lính Việt đã đứng ra nhận chăm sóc ngôi chùa. Ban đầu là họ được thuê chùa và cho trùng tu lại toàn bộ. Phải nhắc lại là bộ Văn Hóa Pháp lúc đó chưa có những tiêu chí như bây giờ nên chùa Hồng Hiên không được coi là một di sản kiến trúc hoặc di sản phi vật thể.

Lúc đầu là thuê, sau đó ngôi chùa được bán lại cho hội. Hội chăm sóc điện thờ cũng như bia ghi công liệt sĩ, hiện vẫn tồn tại. Đây là bằng chứng cho thấy mục đích đầu tiên của chùa là nơi tưởng nhớ những người lính hy sinh vì nước Pháp trong Thế Chiến I. Cuối cùng, chùa cũng trở thành nơi thờ cúng cho cộng đồng người Pháp-Việt ở trong vùng.

Ngoài trùng tu chùa Hồng Hiên, hội còn xây một ngôi nhà khác, dành để đón tiếp và làm nơi ở cho các vị sư và có một vị hòa thượng trụ trì. Đáng tiếc là cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, giữa các vị sư và hội đã xảy ra mâu thuẫn, dẫn đến một số vấn đề mà hiện chúng tôi hy vọng có thể giải quyết vì tương lai của chùa.

Dù sao, đây là nơi tuyệt đẹp mà mọi người nên đến thăm và là bằng chứng cho sự hiện diện của người Việt ở Fréjus ngay từ Thế Chiến I.

Tìm hiểu lịch sử của chùa Hồng Hiên nằm trong chương trình nghiên cứu bảo tồn di sản mà bà phụ trách, bà có cảm nhận như thế nào về ngôi chùa ?

Có ba điểm khiến tôi rất ấn tượng. Thứ nhất, đó là công trình thuật lại cuộc sống của đức Phật, trong đó có một cảnh nói về lúc đức Phật chào đời, một cảnh về bài thuyết giáo đầu tiên của ngài ở Benares (còn gọi là Varanasi). Bên cạnh những sự tích về Phật, còn có tượng đức Phật ngủ trên niết bàn dài hơn 9 mét.

Ngoài ra, còn có hai loại tượng, được một sinh viên thạc sĩ gọi là “khu lịch sử Việt Nam”. Ở đây có rất nhiều tượng đá được chạm khắc tinh xảo về những vị anh hùng Việt Nam, từ những vị vua đến những nữ anh hùng. Nhờ đó, ngôi chùa được mở rộng sang cả thiên hướng lịch sử Việt Nam.

Khoảng sân trước chùa còn có rất nhiều tượng các vị la hán. Đó là những tác phẩm tuyệt đẹp, nhắc đến những vị thánh chưa đạt đến cấp độ cao nhất của cõi niết bàn.

Tất cả những chi tiết trên cho thấy chùa Hồng Hiên giúp chúng ta hiểu được lịch sử của cộng đồng người Việt-Pháp, từ vết tích của những người lính Việt hy sinh vì nước Pháp cho đến nghi thức thờ cúng hiện nay. Ngoài ra, chùa còn có tháp An Lạc thờ vong hồn và là nơi chứa tro cốt của những người quá cố thời nay.

RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn bà Brigitte Sabattini, giảng viên đại học Aix-Marseille.


Users browsing this topic
Guest
Forum Jump  
You cannot post new topics in this forum.
You cannot reply to topics in this forum.
You cannot delete your posts in this forum.
You cannot edit your posts in this forum.
You cannot create polls in this forum.
You cannot vote in polls in this forum.