Sao hai nguời ví von gì ngộ quá, đi như chạy giặc, đi như ăn cuớp ...

Sau đó, chúng tôi đi bộ tới trạm metro Cavour để về. Băng qua đường xém chút là gây tai nạn cho cái xe hơi đang trờ tới. Vì xuống đường khá đột ngột nên xe cũng dừng đột ngột nên xe hơi sau phải thắng gấp. Chỗ đó có lằn kẽ dành cho bộ hành qua đường nên có tai nạn thì chúng tôi không bị lỗi; nhưng không ai muốn thấy tai nạn mà có mình dính dấp trong đó. Thấy có tiệm kem gần đó, chúng tôi tạt vào để ăn gelato.


Tiệm kem gần trạm Cavour


Ai đi Ý chơi cũng đều có dịp ăn món này, đặc sản của Ý. Tôi thì cho gelato là tiếng Ý để gọi ice cream của Mỹ hay cà rem của VN, nhưng nhiều nguời nói không phải, gelato khác với cà rem. Có thuyết còn bảo là gelato do Marco Polo mang từ Tàu về Ý, giống như món mì vậy. Nhưng giả thuyết bị bác bỏ; như sau này chính nhân vật Marco Polo cũng bị nghi là bịa đặt, theo nghiên cứu của các sử gia mới đây, tra cứu trong sổ sách chính quyền thì vào thời đó vua quan Trung quốc không có tiếp xúc nhân vật nào tên là Marco Polo cả. Thấy trong tiệm kem có bảng giá với 17 loại nước khoáng trong chai. Giá trung bình khoảng 50 - 60 cents/chai.

Khi về, tôi lên trạm Republica và đi dạo quanh đó một lát. Đây là một ngã năm với xe cộ tấp nập, bồn binh ở giữa là một hồ nước có tuợng của các vị thần nuớc, nhưng muốn qua đó ngắm cũng khó. Có một nhà thờ rất xưa là Santa Maria degli Angeli e dei Martiri bên kia đường, cũng đành đứng ngó qua.


Nhà thờ Santa Maria degli Angeli e dei Martiri

Thấy thiên hạ đi đại băng qua đường nhưng tôi không dám làm theo. Đi lần lần vừa đi vừa tha hồ ngắm các dinh thự, nhà cửa cổ kính, thánh đường, tuợng đài ...Rome thật là một thành phố diễm lệ. Tôi đành quơ quào chụp vài tấm hình chớ không thể cái dinh nào cũng chụp.





Tôi lấy thí dụ như cái nhà có tượng hai cô gái bám trên cột. Đứng ngắm một hồi tôi chợt liên tưởng tới một dinh thự ở trung tâm Sài Gòn. Thời Pháp, đó là Nhà Hát, thời Việt Nam Cộng Hòa, đó là Quốc Hội (nếu tôi nhớ không lầm thì đó là Hạ viện dành cho các vị Dân biểu). Sau 75, trở lại là Nhà Hát Thành phố. Tra cứu lại các tấm hình chụp vào cả ba thời kỳ, tôi nhận thấy là thời VNCH toà nhà bị gỡ hai cái tuợng loã thể ra khỏi, và phù điêu (?) ở phía trên cùng của toà nhà cũng bị gỡ. Vậy có nghĩa là các thứ đó bị đục tháo ra và để đâu đó, sau 75 thì đuợc gắn trở lại? Pháp đã bắt chuớc theo Ý (?) mà trang trí cột kiểu đó, nhưng nhớ lại thì ở Athena Hy Lạp cũng có kiểu nghệ thuật này. Vì Hy Lạp xưa hơn nên nguồn gốc phải là Hy Lạp, và La Mã bắt chuớc theo.... Đứng ở Rome nhìn một tòa nhà mà tâm trí gợi vực bao nhiêu là hình ảnh ý tưởng từ kho ký ức đặc gậc, thật là lạ cho tâm thức con người.


Một toà nhà với trang trí với hai nữ nhân dựa cột

Ngày thứ năm ở Rome

Sáng nay có hẹn với một anh tua gai để viếng một số điểm xưa của Rome. . Tua gai hai lần gọi điện thoại cho biết sẽ đến trễ, nên mãi đến cả tiếng sau mới thấy anh xuất hiện dưới nhà. Bộ vó anh có vẻ lè phè. Anh tên là Ettore, có vợ là nguời Mỹ, từng ở San Diego.

Lần này cả nhóm ra đầu đường chỗ có bảng ghi dành cho xe tắc xi và đứng chờ sau khi điện thoại cho hãng. Nơi tới là Catacombs of Domitilla, Hầm mộ xưa nhất ở Rome. Trời tối sầm và mưa bắt đầu rơi xuống, mưa lớn hột lắm. Khi tới nơi thì mưa đã ngớt, nhưng cũng phải che dù. Mưa thì không ngại vì hôm nay đi thăm duới đất. E cho biết là năm nay Rome bị mưa nhiều lắm. Đúng là vậy, trước khi đi nhóm tôi đã hàng ngày theo dõi tin thời tiết và thấy Rome mưa liên miên, đến nổi là chúng tôi ngại là chuyến đi này sẽ uớt át vô cùng. Nhưng may là mấy ngày qua lại khô ráo, và mãi hôm nay mới có một trận mưa rõ to.

Khi tới nơi thì thấy có mấy xe bus du lịch đang đậu bên ngoài, thấy cũng an ủi chớ tôi thuờng nghĩ ai mà lại đi thăm các hầm mộ, tôi đi vì một nguời trong nhóm muốn xem nên phải đi theo mà thôi. Bảng ghi bên ngoài cho biết giờ mở cửa bằng ba thứ tiếng: Ý, Anh, Đức. Vào hầm mộ phải đi có nguời huớng dẫn. Trong khi ngồi chờ tôi tuởng là lát nữa mình sẽ buớc vào khu đất truớc mặt nên cứ ngó mông vào đó. Vuờn có vài bức tuợng với ghi chú tiếng Ý nên không hiểu là vị thánh nào. Dọc bờ tuờng thấp có gắn mấy bức vẽ chắc gỡ từ đâu đó và gắn vào. Tôi thấy có các bức hình Cá, Bồ Câu, hình một nguời vác một con cừu trên vai, hình một vị chủ tế giơ hai tay như đón nhận, và bức Chi Rho. Tất cả đều là biểu tượng của Đạo Thiên chúa giáo. Có con Cá là cần được giải thích vì nhiều người không biết là khi thấy hình con cá thì nên biết chủ nhân là nguời Công giáo. Trong một quyển Bách Khoa về Huyền thoại tôi không thấy sự giải thích rõ ràng như trên ...Net. Chứng tỏ là nguời soạn quyển tự điển đồ sộ nằm ở thư viện cũng lờ mờ về vụ này. Ettore giải thích là do chữ Cá trong tiếng Hy Lạp phát âm giống như chữ Christ. Theo Rick Steves thì "The fish was used because the first letters of these words — "Jesus Christ, Son of God, Savior" — spelled "fish" in Greek.


Một biểu tuợng của Đạo Công giáo

Tới chừng đứng dậy để đi vào Hầm mộ thì hóa ra là buớc vào một cái tiệm bán đồ kỷ niệm. Vào đó rồi mới đi xuống duới độ sâu. Ngay ở trong tiệm đã có bảng ghi chú cấm chụp hình rồi. Nên ngay cả nhà thờ truớc khi vào hầm mộ cũng không đuợc chụp. Nhà thờ đuợc mệnh danh là nhà thờ dưới lòng đất. Tôi thấy cấm như vậy là quá đáng. Thế nhưng vào trên Net, bạn sẽ thấy rất nhiều hình ảnh, tôi còn thấy trên phim du lịch cũng có cảnh vào hầm mộ này.

Ngồi trong nhà thờ đã bắt đầu thấy rờn rợn. Các nhà thờ ở Anh, Pháp, Ý hay kèm theo nghĩa địa chung quanh, thậm chí bên trong nhà thờ cũng chôn nguời chết, những vị có danh giá, phẩm trật cao quý. Thành ra nhà thờ ở Âu châu thành một nơi dễ làm nguời sợ ma ngán vào đó.


Cổng vào hầm mộ


Việc xử lý xác chết trong nhân loại thể hiện rõ ràng quan điểm của con người truớc sự kết thúc của mạng sống. Theo bảng ghi đặt ở bên ngoài khi nãy tôi có đọc, bảng tiếng Anh, thì khu này có từ truớc khi đạo Công giáo được hợp pháp và phổ biến ở Rome. Nguời La Mã sau một thời hoả táng, chuyển sang địa táng. Xác chết được sửa soạn, uớp huơng và nghi lễ rồi đuợc đưa thẳng vào hốc đất hay đặt trong hòm rồi hạ huyệt. Nguời ta thuờng bày tỏ sự tiếc thuơng bằng cách khóc lóc, kêu gào, nhất là đàn bà đi theo (cái này giống ở Tàu hay Việt). Khi đạo Công giáo phổ biến ở đây thì cũng tiếp tục chôn cất, nhưng với tinh thần phấn khởi hơn, vì nguời Công giáo tin rằng cái chết chỉ là mở đầu cho một đời sống mới, chờ đợi ngày Chúa đến để đuợc phục sinh.

Attore cầm cây đèn pin rất bự để đưa nhóm xuống sâu trong lòng đất. Có mấy cô gái nguời Á Châu nghe tiếng họ đi theo, nhưng chỉ vài giây đã nghe họ quay trở lại. Đuờng đi trong hầm mộ chật mà tẻ ra nhiều nhánh, nếu đi lạc không biết lối ra thì khủng khiếp lắm, tuy có đặt rải rác các ngọn đèn nhưng không thấy bảng ghi lối ra. Các đèn này tôi đoán là sẽ tắt đi khi trong hầm mộ không còn tour nào trong đó. Thế cho nên mới cần đi theo tua và nguời tua gai chịu trách nhiệm về số nguời đi theo và ra khỏi, đề phòng không có ai bị bỏ lại. Tôi chưa bao giờ tượng là mình có lúc lại đi với cái mặt mình sát vô trong mấy cái hốc từng có nguời chết nằm trong đó. Có vi khuẩn không đây? Trên tường một số phòng có các bức họa về đạo Chúa. Có phòng có hẳn một bàn đá để linh mục làm lễ. Có một phòng chứa các bình nhỏ bằng đất nghe nói dùng để đựng dầu.


Một cảnh bên ngoài Hầm mộ

Thôi đi coi Hầm mộ Rome để dành cho những người có gan lớn, KL ngồi nhà xem hình và đọc bài chị PC kể chuyện đã đủ ớn rồi.
Dù sao thì chuyến đi của chị cũng tới nhiều nơi đặc sắc hấp dẫn đấy chứ.

Song Anh dễ thương và Việt Hoài Phương hiền hòa đã lâu không thấy vào nhỉ!

Cám ơn xv, giờ đọc lại mục Bạn Có Biết thấy vui quá há.

Chị cũng tò mò, tra thêm về catacomb thì thấy cái catacomb lớn nhất thế giới là ở Odessa, Ukraine. Có nguời còn hỏi là nếu đã xem catacomb ở Paris rồi thì có nên coi thêm cái ở Rome không, thì được trả lời là ở Paris hệ thống này có từ thế kỷ 18, còn ở Rome thì có từ hơn 2000 năm trước. Ở Paris thì mình thấy xuơng nguời còn trưng bày, còn ở Rome thì xuơng đã đuợc dời đi (đi đâu?) vì bị thiên hạ ăn cắp quá xá! Vậy đó, thiên hạ đâu có sợ ma đâu!

Ở Rome có khoảng 40 hầm mộ với chiều dài khoảng 375 miles. Tăng thêm phần ghê ghê là ở chỗ các hành lang đi xuống nhiều tầng bên dưới. Đất cũng dễ đào vì là đất của núi lửa phun ra; đất này khi gặp không khí thì cứng lại. Có sờ thử thì giống như đất bụi.

Cái của chị coi là cái xưa nhất ở Rome. Vì đây là cái catacomb đầu tiên đuợc coi nên không biết các cái khác ra sao mà so sánh, chỉ biết là không thấy xuơng chất đống như cứ tuởng tuợng. Nguời ta có sửa sang lại mục đích cho du khách tiện xem và chỉ có một đoạn ngắn, những phòng có điều đặc biệt (như các bức bích hoạ, các dấu vết ghi khắc trên tường v..v..). Chị nhớ mang máng là thấy có phòng còn một ít xuơng cốt thì phải (lúc đó chỉ mong cho tour kết thúc để đi ra cho rồi!).

Nghĩ lại thì không biết VN mình giải quyết mộ phần ra sau trải qua mấy ngàn năm ...thời gian cũng đâu thua gì Rome hay Paris (không nói miền Nam chỉ mấy trăm năm).

Có nhiều lối vào hay sao, tra trên Net thì có video chiếu cảnh giở nắp như nắp cống ra như xv nói, xuống bằng cầu thang, còn có loại mua vé vào đàng hoàng theo tour thì hình như sau:



Loại nắp cống thì chắc không phải trả tiền vô cửa nhưng không thể là dành cho du khách được. Theo webiste chính thức thì họ chỉ cho tối đa 200 nguời vào mỗi lần, đi theo tour, phải chịu đi xuống 130 bậc thang, không thích hợp cho nguời trở ngại đi đứng, người yếu tim, có vấn đề về thở và trẻ con.

Riêng ở Rome, theo Rick Steves thì ông thích catacomb St.Callixtus, du khách hay viếng nơi này hơn là các cái khác, cái của chị coi là cái xưa nhất. Tưởng tượng khi xưa chưa có đèn điện, muốn vào viếng phải cầm đuốc (nhiều người vào viếng thân nhân quá cố của họ), đi lần mò trong bóng tối dày đặc, có khi phải đi xuống ba bốn tầng, thấy ớn đó chớ!

Hầm mộ này thấy có nhiều lỗ, hộc, hang, nhỏ lớn gì đủ kiểu, thứ lớn thì dành chôn cho cả gia đình. Có loại thì các hộc chồng lên nhau, khó hiểu nhất là có hộc chỉ cao độ một hay hai tấc, không biết làm sao đút lọt một cái xác (hoặc giả là nguời ta trét xi măng sau khi chôn chăng?). Theo ghi chú thì nghi lễ tống táng cũng không khác mấy vào thời truớc và sau khi đạo Công giáo được hợp pháp. Người chết được tắm rửa, xức dầu thơm, cho mặc quần áo đẹp, rồi được đưa thẳng vào hang hộc hoặc được để trong quan tài rồi đưa vào hang; quan tài bằng gỗ, bằng sành, đất nung hay bằng đá, cẩm thạch. Thời Công giáo thì bắt chước theo kiểu chôn Chúa Jesus (quấn vải liệm), Họ không lấy nội tạng ra (để chờ ngày phục sinh thì mọi thứ giữ nguyên). Thời cổ La Mã thì họ chôn theo đồ vật, hiện còn một đống bình nhỏ bằng đất nung dùng để đựng dầu. Không biết có đuợc lấp đất không, chớ mấy cái hốc chôn cho cả gia đình mà cứ để tênh hênh xác và hòm như vậy thì mùi xác chết toả ra chịu gì nổi cho các người vào sau đó. Luật cổ La Mã không cho xây nghĩa địa trong thành phố nên họ phải làm bên ngoài thành (nhưng nay thì cũng như bên trong rồi). Lý do vệ sinh vì xác chết có khi thấm vào nước giếng gây bệnh cho cư dân.

Tất cả hầm mộ có được đào bới để nghiên cứu hay không thì không biết, điều chắc chắn là chính quyền phải bảo vệ không cho bọn trộm đào mồ để lấy cắp của cải chôn theo hay ăn cắp xương cốt, đầu lâu. Cho nên phải đi theo tua là vậy!

Trở lại thánh đường Sant Clement vào lúc 3 giờ, có một số du khách cũng đang đứng chực chờ trước cổng. Cổng vào trổ bên hông của một vách tường dài tu viện chớ không giống cổng nhà thờ như thường thấy. Hàng cây hòe xanh mát sau cơn mưa. Vào bên trong thì thánh đường trần thiết đẹp mắt và mặt bên trong khoảng sân ở giữa mới có dáng vẻ như cửa vào.


Nhà thờ San Clement


Nhưng cái đặc sắc của nhà thờ không nằm ở tầng trên mà là các tầng dưới. Nhà thờ được xây từ thế kỷ 12, trên cái nền của một nhà thờ khác từ thế kỷ 4 và sau đó lại khám phá ra còn một tầng nữa nằm bên dưới có từ đầu công nguyên. Khách được đi xuống ba tầng dưới đất, ngạc nhiên vô cùng cho công trình xây dựng này. Nghe nói là vị cha xứ thường nghe tiếng nước chảy ào ào mà không biết từ đâu, sau cùng khai quật thì mới phát giác ra dưới nền còn các tầng khác. Không biết người ta đào xới ra sau, chớ theo tôi thấy thì bên dưới nhà thờ âm u lắm, ít ai muốn cầm đuốc mà đi mò mẫm tìm kiếm cái chi trong đó. Và có muốn trốn hay chôn giấu cái gì thì đố ai mà tìm ra. Nhờ đông người nên không thấy sao chớ nếu chỉ một hai người thì cũng ớn lắm, tuy không khiếp vía như ở Catacomb. Hóa ra tuy người ta thường chán loài người (theo kiểu Lê Hựu Hà) nhưng ta khó mà cắt đứt hoàn toàn với họ được.


Bên trong thánh đường

Có một dật sự liên quan tới nhà thờ Clement này. Đó là có lời đồn đãi rằng trong lịch sử của các Giáo hoàng thì có một vị là phụ nữ. Đó là Pope Joan. Vị này vốn là một cô gái sanh tại Mainz cải nam trang để đi học ở Athens, sau đó do sở học uyên bác, Nguời được chọn lên ngôi sau khi Giáo hoàng Leo IV từ trần. Và Ngài đã nảy sinh tình yêu với một vị chức sắc trong triều và thọ thai. Trong một cuộc rước lễ từ Đấu trường về nhà thờ Clement, vị nữ giáo hoàng đã đẻ rơi trên mình ngựa. Dĩ nhiên là danh sách chính thức các vị giáo hoàng không hê` có tên Ngài, và người ta còn cho rằng sau này để chắc ăn truớc khi tấn phong ngôi vị Giáo hoàng, phải có sự kiểm tra nghiêm ngặt về phái tính của vị này. Hiện có hai bức hình về Pope Joan còn nằm ở British Museum và ở Bibliotheque Nationale de France (có thể vào xem trong wiki).


Con đường từ nhà thờ, xa xa là Đấu trường

Vậy hình trên là con đường Pope Joan đi hồi xưa đó hả chị PC? Interesting thiệt đó...


Không chị ơi, mấy người Úc làm chung với em, ở cả hai công ty, song song với hình ảnh gởi qua emails kể chuyện , họ đều gởi postcards về công ty cho mọi người.