Lịch Sử Anh Đào và Lễ Hội Anh Đào tại thủ đô Washington DCGần một trăm năm đã qua, kể từ năm 1912, khi 3,020 cây anh đào đầu tiên được chở từ Nhật sang làm quà tặng cho thủ đô Hoa Kỳ, những cây hoa đào đã trải qua bao thăng trầm, khi đựoc yêu quý, lúc bị giòng lịch sử cuốn theo, cùng với thời gian đã lần lượt đựoc thay thế. Dẫu có thế nào, biểu tượng hoa anh đào vẫn rực rỡ là nhịp cầu giao hảo giữa hai quốc gia, tình tương thân tương ái của hai dân tộc và hàng năm khi anh đào vùng thủ đô Hoa Kỳ báo hiệu xuân sang, hàng triệu người từ khắp nơi trong nước và trên thế giới, kể cả người Nhật, vẫn hẹn nhau đến đây chiêm ngưỡng.
Thật ra, ước muốn trồng hoa anh đào tại thủ đô đã có từ rất lâu trước năm 1912. Người đầu tiên là bà Eliza Ruhamah Scidmore. Sau lần đầu tiên viếng thăm Nhật trở về, năm 1885, bà đã bắt đầu khẩn khoản xin chính phủ Hoa Kỳ thực hiện ước mơ của bà. Không ai lưu ý đến điều này. Bà tiếp tục khẩn cầu mỗi năm, suốt 24 năm kế tiếp.
Bà Eliza Ruhamah Scidmore
Trong thời gian này, năm 1906, một nhà khoa học làm việc cho Bộ Canh Nông Hoa Kỳ là Dr. David Fairchild, tự ý mua 75 cây anh đào và 25 cây anh đào rũ, hoa cánh đơn, từ một nhà vườn bên Nhật. Ông trồng những cây đào này trên một ngọn đồi của đất riêng ở vùng Chevy Chase để thử nghiệm xem cây có chịu nổi thời thiết mùa đông nơi đất mới. Sự thành công của ông sau đó đã khiến ông mua thêm 300 cây anh đào để tròng ở vùng Chevy Chase, Maryland. Sau đó, mỗi năm đến ngày Arrbor Day, ngày khuyến khích việc trồng cây, ông lại tặng cho mỗi trường học của thủ đô một cây đào để trồng trong trường. Đến năm 1908, ông chính thức lên tiếng ủng hộ việc trồng hoa anh đào của bà Eliza Scidmore tại thủ đô, nhất là gần khu vực đại lộ Independence, địa chỉ của Bộ Canh Nông.
Năm 1909, bà Eliza Scidmore quyết định gây quỹ và tặng các khoản tiền thu được cho việc mua cây anh đào cho thủ đô. Đồng thời, bà viết thư lên Đệ Nhất Phu Nhân Tổng Thống Helen Heron Taft và phác họa chương trình của bà. Rất may, Phu Nhân Tổng thống Taft là người đã từng sống ở nước Nhật và ngưỡng mộ vẻ đẹp của hoa anh đào từ lâu, nên chỉ hai ngày sau, Phu Nhân Tổng Thống Taft phúc đáp thư bà Scidmore với sự hổ trợ hết lòng của bà. May mắn hơn nữa, ngay ngày hôm sau của thư phúc đáp này, một nhà khoa học Nhật là Dr. Jokichi Takamine tình cờ cũng đang viếng thăm thủ đô Washington DC cùng với tùy viên của Lãnh Sự Quán Nhật tại New York là ông Midzuno. Hay biết ước muốn trồng hoa anh đào của những vị phu nhân Hoa Kỳ, nhà tùy viên Midzuno đưa ra đề nghị tặng Hoa Kỳ 2,000 cây. Phu Nhân Tổng Thống Taft nhận lời.
Bốn tháng sau, tháng tám năm 1909, Tòa Đại Sứ Nhật thông báo cho Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ biết rằng thủ đô Nhật, Tokyo, sẽ tặng thủ đô Washington DC 2,000 cây để trồng dọc theo sông Potomac. Cuối năm đó, cây được xuống tàu sang Hoa Kỳ và tàu đến Seatle.
Không may, Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ, khi kiểm soát các cây này theo thủ tục nhập cảnh, đã khám phá ra rằng 2,000 cây anh đào thân hữu đã lậm sâu rầy và bệnh, cần phải bị hủy bỏ. Tổng Thống Taft chính là người đã ban lệnh hủy hết 2,000 cây anh đào này, chỉ trong vòng 9 hôm sau. Thật là tin sét đánh, chuyện tày đình! Tuy nhiên, những người Nhật trong cuộc đã nhanh chóng tiếp nhận tn này với tài ngoại giao xuất chúng. Dr. Takamine và Thị Trưởng Tokyo, ông Yukio Ozaki (và phu nhân), vẫn vui vẻ hứa tặng, và còn tăng lên, lần này 3, 020 cây hoa anh đào mới, chọn lựa cẩn thận, kỹ càng. Dr. Takamine còn hoan hỉ chịu hết phí tổn của 3,020 cây đào này.
Ngày 14 tháng 2 năm 1912, 3,020 cây anh đào, thuộc 12 giống, xuống tàu từ Yokohama, đến Seatle được đưa lên bộ để chuyên chở đến Washington DC, vào ngày 26 tháng 3.
Hôm sau, 27 tháng 3 năm 1912, Phu Nhân Tổng Thống Taft và Phu Nhân Đại Sứ Nhật, Nữ Công Tước Chinda, đã cùng nhau trồng hai cây hoa anh đào đầu tiên ở phía bắc của hồ Tidal Basin, gần đại lộ Independence. Hai cây anh đào này là hai cây anh đào Yoshino. Cuối buổi lễ, Phu Nhân Tổng Thống Taft trao tặng Phu Nhân Đại Sứ Nhật, Nữ Công Tước Chinda một bó hoa hồng tượng trưng vẻ đẹp của Hoa Kỳ. Đến nay, mỗi mùa hoa đào, khi bắt đầu làm lễ hội hoa, kỷ niệm này vẫn được lập lại một cách đơn giản, trong vòng vài nhân vật. Cho đến nay, hai cây anh đào Yoshino nguyên thủy vẫn còn, với hai bảng đồng gắn ở hai gốc cây.
Từ đó cho đến năm 1920, những cây anh đào Yoshino còn lại được tiếp tục trồng quanh hồ Tidal Basin và 11 loại cây anh đào khác được trồng về phía đông của sông Potomac.
Buổi khai mạc mừng ngàn cây anh đào được tổ chức lần đầu tiên bằng cách diễn lại cảnh trồng cây do học sinh các trường trong vùng thủ đô đảm trách, vào ngày 16 tháng 4 năm 1927. Im lặng bảy năm, đến năm 1934, các ủy viên của District of Columbia bảo trợ một buổi lễ kéo dài ba ngày để đón mừng hoa anh đào. Nhưng đó vẫn chưa phải là lễ hội hoa đào. Năm sau,1935, kỳ Lễ Hội Hoa Đào (Cherry Blossom Festival) thật xứng đáng mới được chính thức trở thành kỳ hội lễ hàng năm, bảo trợ bởi nhiều nhóm dân chúng trong vùng.
Mọi người quý hoa đào đến nỗi năm 1938, khi có lệnh bứng bớt cây để san phẳng một vùng đất dọn chỗ cho Đài Tưởng Niệm Jefferson, các bà nhất quyết tranh đấu không chịu. Các bà tự xích người mình vào gốc cây, cương quyết bảo vệ. Cuối cùng, một giải pháp dung hòa được đưa ra, vùng đất đó được san phẳng, nhưng bù lại rất nhiều cây anh đào được trồng thêm dọc theo mé nước, bao bọc phía nam của hồ Tidal Basin.
Đến năm 1940, người ta bắt đầu tổ chức thi hoa hậu hoa đào được một kỳ. Đến tháng 12 năm 1941, có bốn cây anh đào bị chặt. Người ta cho rằng ai đó đã làm điều này để tỏ sự bất bình của người Hoa Kỳ đối với vụ Trân Châu Cảng, mặc dầu bằng cớ không mấy rõ ràng. Để tránh sự căm phẫn trút lên những cây anh đào vô tội, người ta phải gọi trại đi là cây hoa đào đông phương, thay vì hoa đào Nhật Bản. Sau thế chiến, tình hình lắng dịu, người ta lại tổ chức lễ hội. Mỗi tiểu bang chọn một giai nhân làm công chúa, rồi từ những công chúa này, một nữ hoàng hoa đào được chọn cho cả quốc gia.
Lịch sử xoay vần. Năm 1952, Khi những cây anh đào nổi tiếng của Tokyo, những cây anh đào đã gầy giống cho mấy ngàn cây đầu tiên đưa sang tặng Hoa Kỳ, bị hư hoại trong chiến tranh, Nhật đã kêu gọi Hoa Kỳ giúp đỡ để phục hồi rặng anh đào Adachi Ward của thủ đô Tokyo. Hoa Kỳ đáp lời, chiết cây, gầy giống, lại chở sang Tokyo những món quà hữu nghị của mình để đáp lễ.
Ngày 30 tháng 3 năm 1954 đánh dấu một kỷ nguyên mới. Đại sứ Nhật Sadao Iguchi trao tặng Hoa Kỳ một tượng đèn đá tuổi đã 300 năm để kỷ niệm 100 năm ngày ký Hiệp Thương Hòa Bình giữa hai nước tại Yokohama (ký ngày 31 tháng 3 năm 1854). Tượng đèn đá này cao 8 bộ (feet), nặng 20 tấn. Từ đó, khi khai mạc lễ hội hoa đào hàng năm, người ta cũng thắp đèn này lên.
Tình hữu nghị giữa hai nứoc được củng cố. năm 1957, chủ tịch công ty ngọc trai Mikimoto, ông Yoshitaka Mikimoto tặng Washington DC một vương miện bằng vàng để dùng trong dịp đăng quang Nữ Hoàng Hoa Đào hằng năm. Vương miện này chạm bằng 2 pounds vàng ròng, kết lên bằng 1,585 viên ngọc trai. Vì sức nặng của nó, các Nữ Hoàng Hoa Đào chỉ đội vương miện này trong khoảnh khắc trong buổi dạ vũ đăng quang và nhận lãnh vương miện phần riêng của mình là một vương miện nhỏ, cũng bằng vàng, gắn ngọc trai ở mỗi cạnh. Nữ Hoàng Hoa Đào sẽ đội vương miện này trong suôt buổi dạ vũ và sau đó vương miện sẽ thuộc về cô hoàn toàn và vĩnh viễn.
Tiến thêm một bước ngoạn mục nữa, Thị Trưởng thành phố Yokohama lại tặng thêm thủ đô Washington DC một tháp chùa đá, cũng gọi là để tượng trưng tình hữu nghị giữa hai quốc gia, bắt đầu qua việc ký Hiệp Thương Hòa Bình 1854 tại Yokohoma. Tháp chùa đá này được đặt trên bờ phía tây của hồ Tidal Basin, gần phía Đài Tưởng Niệm Jefferson.
Chưa hêt, năm 1965, chính phủ Nhật Bản lại tặng Phu Nhân Tổng Thống Lyndon Johnson (Lady Bird Johnson) 3,800 cây anh đào Yoshino. Đa số những cây anh đào này được trồng quanh khu vực đài Tưởng Niệm Washington. Lần này, Phu Nhân Tổng Thống Johnson và bà Ryuji Takeuchi, Phu Nhân Đại Sứ Nhật, lại lập lại truyền thống trồng hoa anh đào hữu nghị mà năm xưa Phu Nhân Tổng Thống Taft và Phu Nhân đại Sứ Nhật, Nữ Công Tước Chinda đã trồng lần đầu tiên.
Năm 1982, những nhà thực vật Nhật đựoc phép chiết 800 mẫu cây anh đào Yoshino mới từ rừng hoa anh đào Washington DC để đem về Nhật làm giống và thay thế những cây anh đào Yoshino bên Nhật chẳng may bị thoái hóa do thiên nhiên. Hai nước lại tặng quà qua, trao quà lại một lần nữa. Quả thật, những cây hoa anh đào đã đóng vai trò ngoại giao của mình một cách duyên dáng và hữu hiệu nhất.
Những cây hoa anh đào không tồn tại mãi, có lúc cũng già cỗi đi và cần thay thế. Từ năm 1986 đến năm 1988 đã có tất cả 676 cây mới được trồng lại để thay thế cây cũ. Chi phí trồng những cây này lên đến hơn $100,000, nhưng tất cả đã được quyên góp từ tư nhân để tặng vào quỹ của Sở Công Viên Quốc Gia (National Park Service), sở phụ trách việc trồng cây mới để duy trì con số cây được tặng nguyên thủy.
Lễ Hội Hoa Đào càng ngày càng được tán thưởng. Từ năm 1994, Lễ hội Hoa Đào được chính thức kéo dài đến hai tuần. Đồng thời, tình hữu nghị cũng được củng cố thêm mặn mà hơn nữa. Ngày 27 tháng 3 năm 1996, Hiệp Ước Hữu Nghị kết làm chị em giữa hai giòng sông Potomac của Washington DC và sông Arakawa, phát nguyên từ ngọn núi Nhật Kobushi, được ký kết.
Năm 1997, Vườn Cây Quốc Gia (U.S. National Arboretum), cắt một số lớn các cành chiết từ anh đào Yoshino trồng năm 1912 để trồng riêng ra, với mục đích lưu giữ giống anh đào này cho việc thay thế các cây anh đào Yoshino sẽ già cỗi, tàn tạ về sau.
Vẫn chưa hết, ngày 15 tháng 11 năm 1999, Nhật làm thêm một nghĩa cử ngoại giao đẹp. Nhật chiết 50 mẫu cây từ giống anh đào Usuzumi để tặng cho Hoa Kỳ trồng ở khu vực phía tây của công viên Potomac. Năm mươi cây anh đào mới này được chiết từ một cây anh đào cổ thụ, được người Nhật tuyên xưng là Kho Táng Nước Nhật vào năm 1922. Tương truyền rằng vị hoàng đế thứ 26 của Nhật là Hoàng đế Keitai đã tự tay trồng cây anh đào Usuzumi này tại làng Itasho Neo cách đây khoảng 1,500 năm trước để kỷ niệm ngày đăng quang của mình.
Từ năm 2002 đến 2006, có khoảng 400 cây anh đào chiết từ đợt 1912 nói trên đã đựoc đem ra trồng thay cho các cây già cỗi.
Hoa anh đào đến Hoa Kỳ như những nhà ngoại giao, nay đã biến thành niềm hãnh diện của thủ đô Washington DC và niềm hãnh diện của hai dân tộc. Mỗi độ xuân về, thấp thoáng trong rừng hoa vùng thủ đô Hoa Kỳ, xuân nào cũng có bóng biết bao người Nhật cũng đến đây để cùng chiêm ngưỡng.
Nguồn: National Park Service