Nữ văn sĩ người Anh Doris Lessing đoạt giải Nobel văn chương năm 2007 với lời ca ngợi: "Hội tụ sự trải nghiệm tinh tế của nữ giới, người mà những hoài nghi, lửa nhiệt tình và tầm nhìn xa trông rộng đã mang đến những điều mới mẻ". Sinh năm 1919, Doris không còn đủ thời gian để đợi chờ nữa, nếu năm nay, Nobel không thuộc về tay bà. Doris từng lọt vào danh sách đề cử giải Nobel năm 1996 nhưng không đoạt giải.
Năm nay, Viện Hàn lâm khoa học Thụy Điển không công bố danh sách các đề cử của giải Nobel văn chương. Chính thế mà những lời đồn đoán cũng chẳng tập trung được vào một nhà văn nào nhất định. Và, điều thú vị nhất đã xảy ra khi tất cả những dự đoán đều bị "việt vị".
Tên khai sinh của bà là Doris May Tayler. Bà sinh ra tại Persia (hiện nay là Iran) vào ngày 22.10.1919, cha mẹ đều là người Anh. Cha là một thư ký ngân hàng, mẹ là y tá. Doris không bộc lộ khiếu văn chương theo kiểu thần đồng mà tài năng văn chương của bà chính là kết quả của những nỗ lực bồi đắp theo thời gian và những trải nghiệm từ đời sống cũng như năng lực tự học mạnh mẽ. Năm 1925, cả nhà bà dời đến Zimbabwe. Doris miêu tả thời thơ ấu của bà là sự pha trộn giữa rất ít niềm vui ngắn ngủi và nỗi buồn rất dài với những kỷ niệm không vui. 13 tuổi, Doris Lessing bỏ học. Sau đó, trở thành một nhân viên trực tổng đài và thành một nhà văn. Bà có hai lần kết hôn nhưng cả hai cuộc hôn nhân đều không kéo dài.
Như những người đàn bà viết văn khác, Doris tự tích lũy kiến thức cho mình bằng con đường tự học và bà đã học được nhiều điều từ trường đời. Doris đọc nhiều, bà đọc tác phẩm của các nhà văn Dickens, Scott, Stevenson, Kipling, D.H. Lawrence, Stendhal, Tolstoy, Dostoevsky... Chính tác phẩm của các nhà văn này đã giúp Doris có thêm dũng khí bước vào chốn “trường văn trận bút” và gặt hái được thành công.
Tuổi thơ bất hạnh chi phối nhiều trong tác phẩm của Doris như lời bà tự nhận: "Tôi nghĩ nhiều về nó, những suy nghĩ về quá khứ, tuổi thơ luôn ẩn hiện trong tôi. Thực sự, tôi luôn tìm cách trốn thoát quá khứ đó".
Các tác phẩm nổi tiếng của bà gồm: The Golden Notebook, Love Again, Mara and Dann, Ben, in the World, The Sweetest Dream, The Grandmothers: Four Short Novels... Tác phẩm mới nhất của Doris Lessing là quyển tiểu thuyết gây "sốc" mang tên The Clefts lấy bối cảnh thời tiền sử. Trong quyển sách này, thế giới được tạo ra bởi người nữ. Cho đến một ngày, những đứa bé trai đột ngột ra đời và bị cộng đồng những người nữ gọi là quái vật. Tiếp theo câu chuyện là quan hệ giữa những người nữ và "quái vật".
Doris được xem là một tài năng đa dạng với việc có nhiều tác phẩm thuộc nhiều thể loại: tiểu thuyết, thơ, kịch. Bà cùng thời với các tên tuổi Muriel Spark, Iris Murdoch, Naomi Mitchison... Doris cũng được xem là biểu tượng của phong trào bình đẳng giới với các hoạt động bảo vệ nữ quyền thông qua tác phẩm của mình mà The Golden Notebook là một ví dụ.
Việc Doris Lessing đoạt giải đã mang lại niềm vinh dự lớn lao cho nữ giới nói chung cũng như những người đàn bà viết văn nói riêng. Người ta còn trông đợi bà nhiều hơn nữa với tác phẩm dành cho một nửa nhân loại vẫn còn đang ngụp lặn trong những bất công về giới tính trên khắp thế giới.
V.N.
thanhnien online