RFI - Thứ ba 09 Tháng Tư 2013
Margaret Thatcher : Chính trị gia danh tiếng để lại nhiều tranh cãi
Margaret Thatcher và cố thổng thống Mỹ Ronald Reagan trong cuộc gặp tại Camp David, Hoa Kỳ 22/12/1984.
AFP / Archives UPI
Lê HảiHôm qua, 8/4/2013, cựu thủ tướng AnhMargarit Thatcher đã ra đi vào tuổi 87. Trong suốt hơn 10 năm trên cương vị nữ thủ tướng đầu tiên của nước Anh từ năm 1979 đến 1990, bà Margarit Thatcher đã để lại những dấu ấn khó quên trong chính trường Anh cũng như quốc tế. Cuộc đời sự nghiệp của nữ chính trị gia gắn liền với húy danh " bà đầm thép" vẫn còn gây nhiều tranh cãi.
Giới chính trị Anh và thế giới đã dành những tình cảm và lời ca ngợi tốt đẹp nhất để vĩnh biệt nữ chính trị gia cá tính mạnh mẽ và có ngoại hình đẹp như minh tinh màn bạc này. Thông tín viên Lê Hải từ Luân Đôn tường trình:
Cả nước Anh kính cẩn vĩnh biệt Nam tước ThacherTrưa thứ Hai cả nước Anh đột ngột đón nhận tin cựu thủ tướng Margaret Thatcher qua đời. Mặc dù chuyện bà đang ốm nặng đã được cả nước biết đến từ vài năm qua, nhưng sự ra đi của bà cũng là điều không ai nghĩ đến trong những ngày qua. Tuy nhiên, có lẽ chính bản thân bà đã chuẩn bị trước cho sự ra đì của mình khi chuyển vào khách sạn Ritz sang trọng nhất ở giữa trung tâm nước Anh để sống từ tháng Một vừa qua, và thanh thản lìa đời trên giường sau một cú đột quỵ. Có thể nói đây là sự lựa chọn rất đặc trưng của một người Anh thành đạt, lớn lên trong một căn hộ bình thường ở Grantham nhưng chết trong căn phòng khách sạn 5 sao thuộc loại đắt nhất nước Anh.
Tiền thuê phòng mỗi tuần là vài ngàn bảng Anh, chưa kể tiền và chỗ ở cho y tá chăm sóc hàng ngày. Tuy nhiên, đó là tiền riêng mà bà thủ tướng đã dành dụm được trong cuộc đời mình, chứ còn với riêng đám tang thì bà chỉ yêu cầu một lễ thiêu nhỏ trong phạm vi riêng tư gia đình, không muốn ngân sách phải chi tiêu tốn kém. Chính phủ Anh đã quyết định vào tuần sau sẽ tổ chức lễ tang với nghi thức quân đội cho bà ở thánh đường St Paul, cũng giống như đám tang của công nương Diana.
Sau khi nhận tin thủ tướng Anh đã quyết định ngừng toàn bộ các công việc khác để chuẩn bị cho tang lễ, mà hiện phu nhân Nancy của tổng thống Regan và nguyên tổng bí thư Liên Xô Gorbachev đã thông báo sẽ sang dự. Đây là những gương mặt gắn liền với tên tuổi một thời của bà đầm thép Margaret Thatcher, một cái tên do Liên Xô đặt để mỉa mai nhưng cuối cùng lại được dân chúng Anh đón nhận như một lời khen dành cho thủ tướng của họ.
Ngày mai thứ Tư tất cả các nghị sĩ quốc hội sẽ cắt ngắn kỳ nghỉ Phục Sinh để quay về dự phiên họp đặc biệt để tưởng niệm bà Thatcher. Lãnh đạo của đảng Lao động là Ed Milliband và lãnh đạo của đảng LibDem là Nick Clegg cùng tuyên bố là sẽ tạm dừng các hoạt động tranh cử để để tang bà. Cả hai đều dùng những lời lẽ trang trọng nhất để mô tả về một tấm gương chính khách của nước Anh và những gì bà đã làm để xoay chuyển nền chính trị Anh quốc vào thập niên 1980.
Tuy nhiên trên truyền hình cũng có phóng sự về những người Anh có quan điểm ngược lại và nhảy múa để tiễn đưa một nhân vật vốn ra lệnh giải tán các cuộc biểu tình của nghiệp đoàn trong giai đoạn cải tổ kinh tế kéo theo bạo lực chết người.
Một sự nghiệp chính trị còn gây nhiều tranh cãiCó thể thấy ngay tại thời điểm này người ta sẽ nói tốt về người vừa qua đời, nhưng theo năm tháng sẽ dần có những phân tích sâu sắc hơn về cuộc đời và sự nghiệp của bà Margaret Thatcher, khi mà sức ép dư luận bắt đầu bớt nghiêm khắc. Cựu lãnh đạo đảng Lao Động là Neil Kinnock trong một cuộc phỏng vấn được chuẩn bị trước mô tả việc bà Thatcher lên làm lãnh đạo là một thảm họa không thể nào giảm nhẹ được cho nước Anh. Theo ông thì ngân sách bị thay đổi cùng với sự điều khiển lãi suất cơ bản cùng với giá dầu tăng làm cho đồng Anh mất giá và tàn phá nghiêm trọng các cơ sở sản xuất trên đất Anh. Theo ông những gì được gọi là hiện đại hóa thực ra là phá hoại.
Với những gia đình có người chết trong các cuộc biểu tình bị dập tắt thì nhân vật Margaret Thatcher được coi là phù thủy, như trong lời hô của các đám đông mang bia và sữa ra đường ăn mừng ở Brixton và Glasgow. Thực vậy, nước Anh vẫn đang còn phải xử lý những điều tiêu cực mà chính sách của Thatcher đã để lại, theo nhận định của cây bút bình luận lâu năm trên nhật báo Guardian và cũng là người viết tiểu sử của bà là Hugo Young. Có thể thấy là các đối thủ chính trị của bà Thatcher hầu như không thay đổi thái độ sau bao nhiêu năm chờ lịch sử phán xét.
Tuy nhiên bất kể là ủng hộ hay phản đối bà thủ tướng thì tất cả đều đống ý rằng trong gần 40 năm qua nền chính trị Anh Quốc hoàn toàn hoạt động trên những cơ sở mà bà đã đặt ra, nhất là khi làm chính trị đòi hỏi phải có cá tính. Chủ nghĩa Thatcher trở thành bài học cho các chính phủ muốn cải tổ như là thị trường tự do, thuế thấp, bộ máy nhà nước gọn nhẹ, nền kinh tế độc lập và tự quyết, đặc biệt là tư nhân hóa các tập đoàn nhà nước thua lỗ cho nhẹ gánh.
Nhìn ra bên ngoài thì những năm tháng của thủ tướng Margaret Thatcher cũng gây ra chia rẽ sâu rộng, không thiếu lời chê và kẻ thù mà cũng không đủ chỗ để chứa lời khen và lòng biết ơn những gì bà đã làm cho quốc gia của họ. Michail Gorbachev viết một bài dài với những lời lẽ nồng hậu tưởng nhớ bà Thatcher, và rằng tập sách nổi tiếng của bà về xây dựng nhà nước là một trong số các tác phẩm ông thường nghiên cứu dù rằng từ góc cạnh phê bình.
Nguyên tổng thống Ba Lan Lech Walesa thì hết lời ca ngợi sự anh dũng của bà Thatcher, dám sang Ba Lan trong lúc cuộc đối đầu giữa hai phe cộng sản và tư bản đang ở đỉnh điểm và phong trào đấu tranh ở Ba Lan đi vào thời khắc đen tối nhất. Sự có mặt của bà bên cạnh ông Walesa đặt vòng hoa tưởng niệm công nhân Gdansk vào năm 88 đã khích lệ tinh thần của người Ba Lan và hướng sự quan tâm của quốc tế vào cuộc đấu tranh của họ.
Margaret Thatcher, con người bình dị trong đời thườngNếu lược tách dần những vòng hào quang gây tranh cãi xung quanh con người chính trị nội địa và quốc tế của bà Margaret Thatcher thì sẽ có thêm nhiều ý kiến chia sẻ với 87 năm trong cuộc đời một người phụ nữ làm chính trị. Sinh năm 1925 trong một gia đình bố bán rau và mẹ là thợ may, bà trở thành luật sư và ra trúng cử dân biểu vào năm 1959, rồi dần ngồi vào ghế chính phủ phụ trách giáo dục và trở thành người lãnh đạo đảng và làm thủ tướng liên tục từ năm 1979 đến 1990.
Hồi ức của cô con gái Carol Thatcher về những năm tháng sống ở số 10 Downing Street, tức là căn nhà riêng nối liền với văn phòng thủ tướng, như là một nơi dành cho những ai say mê công việc, và những buổi ăn tối đơn giản giống như đổ xăng vào xe hơi, hơn là những món ngon vật lạ, khiến khách là dân nghệ sĩ phải phàn nàn. Thói quen vừa chăm con trong phòng khách vừa giải quyết công việc đã được bà Thatcher tự luyện cho mình từ những năm tháng còn làm dân biểu ở địa phương, khiến cho thậm chí TV bật to bà cũng không chú ý khi đang tập trung.
Thư ký riêng của bà Cynthia Crawford thì nói người phụ nữ này hầu như không có tính cười đùa, lúc nào cũng chỉ có những câu chuyện nghiêm túc mà thôi, nhưng rất biết quan tâm đến nhân viên. Hồi năm 2011 bộ phim Bà đầm thép của Hollywood do Meryl Streep đóng vai chính cũng thể hiện một góc cạnh rất đời thường của nhân vật chính trị nổi tiếng này, khi mô tả một người phụ nữ về già phải đối đầu với căn bệnh mất trí nhớ.