Nguyễn Danh Bằng in sách ở Việt Nam
NGUYỄN QUANG MINH


Nhà văn Nguyễn Danh Bằng
với tập truyện “Phòng lạ”
in ở Việt Nam



LTS: Cuốn “Phòng lạ”, tập truyện ngắn đầu tay của nhà văn Nguyễn Danh Bằng, một tác giả trẻ sống tại hải ngoại đã được phép in và xuất bản tại Việt Nam. Đây là một hiện tượng mới, lạ trong ngành xuất bản sách. Kinh nghiệm in sách tại Việt Nam của Nguyễn Danh Bằng là một ví dụ điển hình của thời kỳ “mở cửa xuất bản”? Cuộc phỏng vấn dưới đây sẽ cho bạn đọc và những người quan tâm về vấn đề in sách (trong và ngoài nước) một kinh nghiệm tốt.

VW: Nhà văn Nguyễn Danh Bằng với cuốn sách đầu tay Phòng Lạ, anh cho biết đôi chút về cuốn sách?
NDB: Tôi bắt đầu viết tập truyện Phòng Lạ vào năm 2003, sau lần du lịch Việt Nam và Trung Quốc.
VW: Tại sao anh chọn in cuốn sách ở Việt Nam mà không in ở Mỹ?
NDB: Rất dễ hiểu và đơn giản, tại vì thị trường người đọc ở Việt Nam nhiều hơn ở đây, công chúng nhiều hơn. Mình viết bằng tiếng Việt, xuất bản ở Việt Nam có nhiều điều thuận lợi hơn để tiếp xúc với công chúng.
VW: Vấn đề có được độc giả nhiều hơn chỉ là một vấn đề, nhưng vấn đề chính để in được một cuốn sách ở Việt Nam, phải qua nhiều khâu. Bằng có thể cho biết là làm sao để xuất bản được một cuốn sách ở Việt Nam?
NDB: Chế độ kiểm duyệt vẫn có, vẫn khó khăn, nhưng những hệ thống phát hành phát triển hơn. Gần đây có giới đầu nậu có đủ khả năng để tiếp xúc và quen biết, để xin giấy phép in ấn và phát hành, giúp cho người viết không còn phải can thiệp nhiều với những vấn đề hóc búa đó như trước đây, rất là thuận tiện và sòng phẳng.
VW: Cụ thể cuốn sách Phòng Lạ do nhà xuất bản Đà Nẵng chịu trách nhiệm in ấn. Bằng cho biết là làm cách nào để xuất bản ở Việt Nam?
NDB: Trước hết, phải xin giấy phép ở một nhà xuất bản nào đó. Khi có giấy phép, nhiều khi họ in cho mình, có nhiều khi họ không in. Mình phải tự bỏ tiền ra để in và tự phát hành. Trong trường hợp của tôi, người đầu nậu lo về tất cả mọi khâu. Họ liên hệ và xin giấy phép ở nhà xuất bản Đà Nẵng, nhưng in ở Hà Nội và phát hành ở Hà Nội và Sàigòn. Nhà xuất bản Đà Nẵng chỉ đọc, kiểm duyệt và cấp giấy phép.
VW: Tập truyện ngắn Phòng Lạ bị kiểm duyệt đến mức độ như thế nào?
NDB: Họ cắt bỏ một truyện, Sự Lãng Mạn Của Những Cái Hộp Cổ Điển. Đó là truyện lịch sử, tôi mượn truyện về Đinh Công Tráng để viết một truyện ngắn, trong đó tôi có sử dụng hai chữ Ba Đình. Họ nghĩ rằng hai chữ Ba Đình hơi đụng chạm đến vấn đề nhạy cảm, giống như là ám chỉ về Ba Đình, khu Quốc Hội ở ngoài Hà Nội cho nên họ cắt bỏ truyện ấy.
VW: Còn lại những truyện khác trong tập sách này có bị đề nghị sửa đổi không?
NDB: Hoàn toàn không, không cắt bỏ một câu, một chữ. Họ chỉ đề nghị sửa một số chữ mang lỗi chính tả hoặc là chữ Pháp, toàn là những lỗi nhỏ, hoàn toàn không cắt một câu.
VW: Tức là về phía nhà xuất bản Đà Nẵng có một bộ phận biên tập và trao đổi trực tiếp với tác giả về nội dung, sửa đổi không phù hợp?
NDB: Về phần nội dung, trong cuốn sách của tôi, hoàn toàn họ không đề nghị sửa đổi hoặc thay đổi gì cả. Mà tôi cũng không đến nỗi ngây thơ để mà nghĩ rằng tất cả các sách đều được như thế, họ rất là nhạy bén với những vấn đề nhạy cảm về chính trị. Còn về mặt hình thức, quả thật là một quá trình dằn co, bởi vì bên phát hành muốn thiết kế theo kiểu thị hiếu ở bên đó, mà tôi quan niệm thiết kế của tôi khác, thành thử ra cũng có một giai đoạn khá dằn co, không dễ dàng.
VW: Anh bỏ tiền để in cuốn sách hay là nhà xuất bản bỏ tiền ra in?
NDB: Tôi không bỏ một đồng mà tôi được 10% lợi nhuận.
VW: Số lượng in của cuốn sách Phòng Lạ là bao nhiêu?
NDB: Họ in 1,000 cuốn lần đầu.
VW: Anh biết chắc là 1,000 cuốn hay là họ in 10,000 cuốn?
NDB: Đó là điều quả thật mình không biết được. Họ bán ra ngoài, tự họ phát hành, không cách nào mình kiểm soát được là bao nhiêu sách họ in và bao nhiêu sách họ bán đi. Thậm chí ngay người đầu nậu, chẳng những bán cho các nhà sách, mà còn bán ra cả những khu chợ đen. Thành thử mình không thể nào kiểm soát được số lượng sách đã bán ra.
VW: Cho tới ngày hôm nay, cuốn sách này đã in được bao lâu rồi và họ trả cho anh số tiền 10% như họ hứa chưa?
NDB: Sách này đã in năm ngoái, chắc có lẽ cũng gần được nửa năm. Số 10%, tôi xin họ chuyển qua thành sách. Tôi giữ số sách đó để tặng bạn bè. Khoảng 100 cuốn.
VW: Anh có hài lòng với 100 cuốn sách không?
NDB: Tôi nghĩ không hài lòng cũng không được, bởi vì mình không thể nào kiểm soát được. Tôi nghĩ rất mãn nguyện là cuốn sách tôi được ra đời trọn vẹn, đây là cuốn sách đầu tay.
VW: Anh nghĩ rằng cuốn sách của anh sau nửa năm không có tiếng vang nào hết, hay là không có sự controversy nào hết, anh có nghĩ rằng “đầu xuôi đuôi lọt” về phương diện phát hành?
NDB: Tôi nghĩ cuốn sách của tôi, in ấn thuận tiện “đầu đuôi xuôi lọt”. Về vấn đề gây tiếng vang hay không, đó là chuyện khác. Chuyện của tôi viết không thuộc về mass orient, không thuộc về thế giới của số đông, nó có giới độc giả riêng. Tôi nghĩ thành công hay không, nên lên những diễn đàn về văn chương như là tienve.org hay là talawas.com mới đánh giá được. Tôi có theo dõi qua dư luận bạn bè. Họ rất là thích cuốn sách này.
VW: Nhà xuất bản Đà Nẵng hoặc là người đầu nậu họ có tổ chức những buổi ký sách hay là ra mắt sách một cách công khai hay không?
NDB: Khi họ ra sách, họ rất mong tôi về để làm họp báo, để làm book signing, nhưng mà lúc đó vì bận công việc nên tôi không thể về được. Họ vẫn cho ra sách mặc dù không có họp báo, nhưng mà họ vẫn tổ chức được một số người chuyên về văn chương làm phỏng vấn qua internet.
VW: Trong tương lai, những cuốn sách tiếp theo của anh, hay là những người bạn của anh, anh có nghĩ rằng họ sẽ thử áp dụng phát hành sách ở Việt Nam không?
NDB: Tôi nghĩ là sẽ có rất nhiều viết, muốn in sách ở Việt Nam, vấn đề là họ chưa có đầy đủ thông tin làm như thế nào, bắt đầu như thế nào để mang được sách của họ về và được in ở Việt Nam. Tôi nghĩ rất nhiều người muốn làm.
VW: Thị trường mở ra để in sách và phát hành tại Việt Nam. Anh có nghĩ rằng vấn đề quyền lợi trong tương lai nếu trở thành một phong trào anh sẽ lưu ý và đặt lại không?
NDB: Quả thật đây là một trong những vấn đề rất là unfair, không có good conduction cho người viết. Bao nhiêu công việc khó nhọc mà không lấy được sự hoàn trả xứng đáng. Người ta cũng đã nói nhiều về vấn đề này trong nước rất để làm sao phải có một chế độ nào đó kiểm soát được trong giới phát hành để bảo đảm được quyền lợi của người viết, nhưng mà cho tới tận bây giờ chưa làm được. Thông thường, mình biết là unfair nhưng không làm gì được cả, ngay cả những người viết lâu năm chuyên nghiệp ở trong nước họ cũng chịu chết. Tôi không biết là đi sâu vô, họ có những deal lớn nào không. Như bán đứt bản quyền, lời lỗ họ chịu. Tôi không sống ở trong nước thành ra tôi không rõ lắm về những chi tiết.
VW: Cuốn sách đầu tay Phòng Lạ của anh ra đời, điều gì làm cho anh hài lòng và điều gì làm cho anh không hài lòng trong lần xuất bản đầu tiên?
NDB: Điều làm cho tôi hài lòng là, tác phẩm đầu tay của tôi, viết trong hai năm, đã ra đời và đã đến với công chúng, được sự công nhận của khá nhiều trong giới viết lách, đó là điều khích lệ lớn. Tôi rất là thích. Điều làm tôi không hài lòng là những chuyện nhỏ lặt vặt về vấn đề in ấn, về hình thức của cuốn sách, tôi không thích lắm và chuyện cắt bỏ một truyện ngắn của tôi, điều đó cũng làm tôi không thích.

Nhà văn Lệ Hằng và Phùng Nhân (phát lại từ Radio Australia)



Wednesday, 5 April 2006


Nguyên Nam

Nguyên Nam và Quỳnh Liên kính chào quí vị. Thưa quí vị, văn sĩ VN ở nước Úc đang gặp phải khó khăn khi sáng tác?


Người Việt hải ngoại có đọc tiểu thuyết nhiều như trước hay không? Và văn chương VN hải ngoại sẽ đi về đâu một khi những người thuộc thế hệ cha, anh không còn nữa?

Sau khi rời VN đến Úc vào năm 1989, nữ văn sĩ Lệ Hằng đã chọn cuộc sống lặng lẽ trên vùng Blue Mountains cách thủ phủ Sydney bang New South Wales khoảng 100 km về hướng tây.

Đây là vùng núi non trùng điệp với những thắng cảnh nổi tiếng như Three Sisters cùng với khu động thạch nhũ Jenolan đẹp tuyệt vời.

Thế nhưng, sau một thời gian bầu bạn với núi đồi, cây cỏ, Lệ Hằng đă dọn về vùng Cabramatta để được gần gũi với người đồng hương cũng như để tìm lại hương vị mắm ruốc đầy thân thương thuở nào.

Lệ Hằng: Ở bên kia lâu quá cuối cùng "lá rụng về cội", mình cũng phải tìm về với cộng đồng của mình thôi. Về đây, mình được thưởng thức mùi mắm ruốc, mùi bún bò, mùi phở, vậy là vui lắm rồi thưa anh.

Tôi xem Cabramatta như nhà của mình. Về đó, tôi cảm thấy như về Chợ Lớn. Tôi có thể nói tiếng Việt được chứ không phải múa miệng múa tay để nói tiếng Úc.

Nguyên Nam: Thế bây giờ chị làm gì ?

Lệ Hằng: Giờ thì tôi cũng viết. Tôi cộng tác với hầu hết với các báo văn học ở bên Mỹ như là Văn Học, Hợp Lưu, Văn. Một số nhật báo ở đây (Úc) như Nhân Quyền, Người Việt, Việt Luận..v..v.. Hiện thời tôi viết cho Chiêu Dương và Văn Nghệ.

Nguyên Nam: Thưa chị, chị viết về những đề tài gì ?

Lệ Hằng: Hồi tôi mới qua thì tưởng bở lắm. Tôi nhào vô tôi viết chuyện dài, chuyện ngắn, tiểu thuyết và tôi in được nhiều cuốn lắm. Nhưng mà sau này càng ngày càng thắm thiết, và bây giờ tôi phụ trách cái mục như là tâm tình trao đổi giữa tờ báo và bạn đọc. Nó dễ viết hơn, người ta thắc mắc cái gì thì mình viết cái đó.

Lời Dẫn: Lệ Hằng là một nhà văn đã cho ra đời bao nhiêu tác phẩm lăng mạn, như Thung Lũng Tình Yêu, Tóc Mây, Bản Tango cuối cùng, Ngựa Hồng, Mắt Tím, Tình Yêu Như Băng Sơn, Chết Cho Tình Yêu, Kinh Tình Yêu, Sóc Nâu, Chiều Gió, Màu Xanh Đang Lên, Như Sương Long Lanh, Sa Tăng Dịu Dàng, Hạnh Phúc Quanh Đây, Bình Nguyên Xanh..v..v..
Thế mà nay, nữ văn sĩ này không thể tiếp tục sáng tác những chuyện ngắn chuyện dài như thế?

Lệ Hằng: Tôi không thể nào viết nhiều được. Sau một thời gian suy nghĩ, tôi thấy rằng, số lượng người đọc văn chương tiếng Việt ngày càng ít đi. Các em lớn lên thì đọc tiếng Anh. Còn người lớn tuổi thì đâu có thời giờ đọc nhiều. Nhiều khi viết rất là khổ cực. Phải can đảm mới viết được. Mà viết xong in ra lại càng khủng khiếp hơn nữa. Mà in xong rồi lại phải bắt bạn bè tổ chức ra mắt sách cho mình. Tổ chức ra mắt sách xong thì ê chề lắm, bởi vì, cuối cùng chỉ có bạn bè đến với mình thôi. Thành ra tôi cần lắng nghe tiếng động vì âm thanh cuồng nộ của người đọc đáp ứng lại, thì may ra lửa tình hay lửa tiểu thuyết trong tôi mới sống lại, chứ không có lửa thì không viết tiểu thuyết được.

Hồi xưa, tôi nhớ ở Sài G̣n, mỗi ngày tôi đến toà soạn, tôi nhận được cả cọc thơ. Nghĩa là một lời mình nói ra, nó vang vọng lại mình. Còn bây giờ, giỏi lắm tôi nhận được 5, 6 lá thư của độc giả.

Lời Dẫn: Thư viện giữ vai trò thỏa mãn nhu cầu đọc sách cũng như giáo dục. Thế nhưng, có khi, thư viện lại vô tình giết chết sức sáng tạo của văn sĩ.

Lệ Hằng: Theo tôi tìm hiểu, nhu cầu đọc tiếng Việt của người Việt rất là lớn, chỉ thua người Hoa thôi. Thư viện là một cái gì rất tốt đẹp cho người đọc, nhưng cũng là một con dao hai lưỡi. Bởi vì thư viện giết cả nhà văn, vì dân chúng có thể đến thư viện để mượn sách. Họ không cần mua sách nữa. Không ai mua sách thì nhà văn đâu thể viết được, đâu thể in sách được. Nhà xuất bản đâu chịu in sách khi không có người mua sách.

Lời Dẫn: Đối với Lệ Hằng, văn chương không nên bị chính trị chi phối. Văn chương không thể bị lệ thuộc vào phe đảng.

Lệ Hằng: Đối với một số nhà văn bây giờ thì tôi cũng hơi rầu trong bụng, bởi vì phe này phe kia. Tôi không thích như vậy. Tôi cho rằng, giống như tôn giáo, văn chương phải vượt lên phe phái. Tôi không muốn vấn đề phe phái hay vai mặc áo thụng ca tụng lẫn nhau. Nhiều khi tác phẩm không có gì hết, mà lại viết bài lăng xê lên.

Lời Dẫn: Theo Lệ Hằng nhận xét, cho dù gặp nhiều khó khăn về vấn đề xuất bản, tác phẩm cũng như nhà văn VN ở hải ngoại vẫn nhiều vô kể. Thế nhưng, LH vẫn không biết chọn quyển nào.

Lệ Hằng: Vô tiệm sách thì tôi không biết mua cuốn nào. Có nghĩa là, số lượng sách và ngay cả nhà văn, nhà thơ, nhà báo cũng quá nhiều. Bằng chứng là, hội trung tâm văn bút của người Việt mình nhiều không đếm được, không biết bao nhiêu là trung tâm văn bút nữa. Nhà văn, nhà thơ, nhà báo cũng quá nhiều. Chính sự kiện này làm cho tâm cảm của tôi bị "shock" khiến tôi không viết được, thì đúng hơn là vì vấn đề sở hụi (in sách). Các nhà xuất bản vẫn sẵn sàng bỏ tiền ra in sách cho mình. Tôi đã đi một vòng thăm hỏi các bạn bè nhà văn của tôi, nhà văn lớn, nhà văn nhỏ. Tôi thấy sách in xong để trong garage nhiều lắm, và vợ con họ cứ ca cẩm rằng, in sách không có chỗ mà để.

Lời Dẫn: Lệ Hằng không phải là nhà văn VN duy nhất tại Úc bày tỏ nỗi ưu tư về tình trạng xuống dốc của văn chương VN ở nước ngoài. Thật vậy, nhà văn Phùng Nhân cũng có thái độ bi quan không kém.

Phùng Nhân: Thật ra, trong giới cầm viết ở hải ngoại hiện giờ đang gặp khó khăn, bởi vì độc giả không còn như xưa nữa. Số độc giả nay tỉ lệ nghịch với người cầm viết. Có nghĩa là, số người đọc sách được lần hồi già cả hay đă chết hết rồi. Những người trẻ thì chỉ có thể đọc báo hay đọc sách tiếng Anh. Cho nên tôi nghĩ, số phận của những người cầm viết hay những nhà xuất bản trong tương lai gần đây chắc không còn đâu, có thể sẽ phải đóng cửa, giải thể.

Lời Dẫn: Nhà văn Phùng Nhân rời VN vào năm 1984. Sau khi sống tá túc tại Hàn Quốc hơn một năm, ông được thân nhân bảo lănh qua Úc. Ông hiện đang cư ngụ tại Cabramatta.

Khi còn ở VN, nhà văn Phùng Nhân có thời làm ký giả cho tờ Tin Sáng và đă xuất bản tập thơ nhan đề là "Tương lai treo sợ chỉ mành".

Sau khi tới Úc, ông đă cho xuất bản một số tập truyện nữa như: Vết Thương Vẫn Mở, Xóm Nhị Tỳ, Vàm Đất Cả Cao; Nghệ Thuật O Mèo và Cai Đẻ, Lần Theo Khói Súng..v..v..

Hầu hết các tác phẩm của nhà văn Phùng Nhân đều nói về cuộc sống nơi thôn dã.

Phùng Nhân: Thật ra tôi là người sống ở đồng quê. Thành ra tiểu thuyết của tôi thường được xây dựng ở đồng quê. Sở trường của tôi là viết chuyện về đồng quê cũng như tập quán nơi thôn quê.

Khi viết về những chủ đề như vậy, tôi phải nhớ rơ những ǵ nơi đồng quê tôi đă sống, cũng như có những nhân vật tôi phải gọi điện thoại hỏi lại những cô bác lớn tuổi bên đó, hoặc tôi phải đích thân về bên đó để xem xét lại, để làm thế nào cho nó thật chính xác khi tôi đưa vào câu chuyện.

Lời Dẫn: Đối với nhà văn Phùng Nhân, tiểu thuyết phải phản ánh cuộc đời chứ không thể đề cập đến những chuyện hư ảo.

Phùng Nhân: Tiểu thuyết phải phản diện cuộc sống của con người ngoài đời, bởi vì chính cuộc đời và xă hội làm lên tiểu thuyết. Tiểu thuyết chỉ phỏng theo đó mà xây dựng lại thôi.

Lời Dẫn: Nhà văn Phùng Nhân cũng không quên những câu chuyện đáng chú ý hay đáng thương giữa những người Việt trên đất Úc.

Phùng Nhân: Tôi cũng viết rất nhiều chuyện ngắn cũng như chuyện dài trên đất Úc, chẳng hạn như cuốn chuyện dài tôi đã viết xong và Làng Văn chuẩn bị xuất bản. Cuốn chuyện này có tựa đề là "Những Kẻ Lạc Loài", và đề cập đến những hiện tượng trong cộng đồng ở đây, chẳng hạn như casio, bài bạc, dật hội, rồi về VN làm ăn rốt cuộc rồi cũng trở thành tay trắng, và quay trở lại. Đó là những điều tôi đã quan sát....Và cuốn sách "Lần Theo Khói Súng" được xây dựng quanh vụ án Ngô cảnh Phương.

Có nhiều người thắc mắc là tại sao tôi phải viết Lần Theo Khói Súng. Thật sự ra đây là một vấn đề rất tình cờ. Vụ án xảy ra vào năm 1994. Măi đến năm 1998 thì tòa án mới làm việc trở lại vụ án này. Khi đó tôi thấy báo chí cũng như TV nói là toà án đã tìm ra 100 nhân chứng. Chính điều này đã làm cho tôi thắc mắc. Đây là một vụ án rất lớn. Đây là vụ án chính trị đầu tiên của nước Úc, cho nên tôi có ư định thu thập tất cả các bằng chứng và dữ kiện để viết một cuốn tiểu thuyết.

Cuốn sách thứ hai tôi vừa viết xong là "Gà Trống Nuôi Con". Đây là cuốn sách nói về những chuyện đổ vỡ trong gia đình, để rồi đưa đến cảnh gà trống nuôi con.

Kết: Thưa quí vị, vừa rồi là lời tâm sự của nhà văn Phùng Nhân, Tạp Chí Nước Úc Người Úc của Đài Úc Châu tới đây xin tạm ngưng, NN và QL xin thân ái chào tạm biệt quí vị.

Nguồn:Radio Australia - Nước Úc Người Úc

lua9 từ Đặc Trưng