Chào các bạn,
Sáng nay check email, nhận đuợc tin tức về sức khoẻ này rất hữu ích cho mọi lứa tuổi, SL xin đuợc chia sẻ cùng các bạn. Cám ơn đại huynh HTL đã chuyển tài liệu này đến SL.
Phòng Bệnh Hơn Chữa Bệnh:
Hướng Dẫn Những Việc Cần Làm Để Gìn Giữ Sức Khoẻ Tốt Cho Nhiều Lứa Tuổi Khác Nhau.• Nhân dịp Tổng Thống Obama đề nghị cải tổ toàn bộ hệ thống chăm sóc y tế cho dân Mỹ, tạp chí Time tham khảo năm bác sĩ chuyên môn để viết thành một tài liệu hướng dẫn chúng ta gìn giữ sức khoẻ tốt, tuỳ theo tuổi.
• Muốn có sức khoẻ tốt, chúng ta phải chăm sóc ngay từ lúc còn thơ ấu, khi tuổi đời chồng chất, chúng ta phải tập trung vào những điểm khác nhau trong việc gìn giữ sức khoẻ, để phòng ngừa bệnh tật, không phải vào nằm nhà thương, hay bị những bệnh mãn tính.Tạp chí Time tham khảo năm bác sĩ chuyên khoa với những lời khuyên thiết thực trong việc gìn giữ sức khoẻ.
LÚC CÒN THƠ ẤU: TỪ 0 ĐẾN 12 TUỔI“Lý tưởng nhất là mỗi ngày phải để trẻ em chạy nhảy, hoạt động đến nỗi đổ mồ hôi trong một tiếng đồng hồ.” B.S Joseph Hagan, Trường Y Khoa Vermont
Tại phòng mạch của bác sĩ: Theo bác sĩ Joseph Hagan, trẻ em cần phải được chính ngừa đầy đủ.Trung tâm Kiểm Soát Bệnh Dịch (CDC) đề nghị trẻ em dưới 12 tuổi cần được chủng ngừa các loại bệnh như viêm gan loại A và B, phong đòn gánh, tê liệt, đậu mùa. Các bác sĩ nhi khoa khuyên chúng ta nên theo dõi chỉ số trọng lượng của cơ thể trẻ em, BMI (Body Mass Index) để ngừa trước chứng béo mập, cũng như xem xét coi các em có bị thiếu máu, hay có chứng bệnh tự kỷ (autism) trước khi các em được 2 tuổi. Kể từ 8 tuổi trở lên, phải theo dõi mức cholesterol trong máu của các em, để phòng ngừa bệnh tim.
Vấn đề ăn uống và dinh dưỡng: Nên tập cho các em thói quen ăn uống lành mạnh càng sớm càng tốt, nên cho các em ăn nhiều rau, trái cây, và ngũ cốc, tránh đừng cho uống nước juice, ăn thức ăn béo, các loại thức ăn dùng trans fat (như gà chiên của tiệm KFC, và các loại fast food) hay saturated fat như vịt, heo quay ở tiệm ăn Tàu. Càng lớn, càng phải tránh ăn béo. Các em chỉ nên dùng loại sữa “whole milk” trước khi 2 tuổi, sau đó, nên đổi sang loại “low-fat” milk. Bác sĩ Hagan nói là để các em quen dần với các món ăn low-fat.
Tập thể dục, hay chơi thể thao: Bộ Y Tế và Nhân Dụng của chính phủ Hoa Kỳ đề nghị rằng trẻ em từ 6 tuổi trở nên bắt đầu cho tập thể dục, và chơi các môn thể thao mỗi ngày. Ít nhất ba lần một tuần, các em phải đi tập những môn thể thao cần vận động mạnh về thể lực. Nên để các em chơi đủ các loại thể dục như chạy bộ, leo núi, nhẩy dây. Bác sĩ Hagan khuyên rằng: Lý tưởng nhất là mỗi ngày phải để các em tập một môn chơi nào khiến phải đổ mồ hôi một tiếng đồng hồ.”. Giới hạn giờ cho các em ngồi coi T.V, khuyên các em nên năng động, không nên ngồi một chỗ. Đạp xe đạp, nhảy dây, chơi bóng đá, hay chơi thể thao ngoài sân trường, tất cả đều tốt.
Vấn đề theo dõi thái độ, tâm lý của trẻ em: B.S Hagan cho rằng các các bác sĩ nhi khoa có trách nhiệm phải giải thích tất cả các câu hỏi của cha mẹ liên quan đến thái độ cư sử, tánh tình của trẻ em. Cha mẹ nên tạo mối liên hệ thân thiết với con em, để coi xem chúng có bị bệnh trầm cảm, hay tự kỷ, hay có thái độ cư sử bất bình thường, khi các em bị hyperactive tức là có thái độ quậy phá, nóng nẩy, phải cho bác sĩ biết để ngăn ngừa. Kể từ 6 tuổi trở lên, khuyên dạy các em một chút về vấn đề “private areas”, bộ phận sinh dục. Khi các em đến tuổi dậy thì bắt đầu dạy các em về giáo dục sinh lý “safe sex”, quan hệ trai gái thế
nào cho an toàn.
LỨA TUỔI SẮP TRƯỞNG THÀNH 13 ĐẾN 18“Nên ngăn chặn trước những bệnh phát sinh từ chứng béo mập như tiểu đường, bệnh về tim mạch, dễ hơn là để vướng bệnh rồi mới chữa.” Lời khuyên của B.S Michael Weitzman Trung tâm Y Khoa Langine, Đại Học NYU.
Khi đến phòng mạch của bác sĩ: B.S Michael Weitzman, giáo sư dậy về Nhi Khoa và Tâm Lý ở Trung Tâm Y Khoa Langone, thuộc đại học NYU nói rằng các em nên tiếp tục uống hết phần thuốc chủng ngừa phong đòn gánh(tetanus), hàng năm chích ngừa cúm (flu), nhất là các em sắp sửa đi xa nhà vào ở trong trường đại học. Các em gái từ tuổi 13 đến 15, bắt đầu thấy kinh nguyệt nên cho đi khám phụ khoa, và chích ngừa các loại bệnh làm ngứa ngáy bộ phận sinh dục, nổi mụn cóc, thường thấy ở tuổi dậy thì (human papillomavirus)
Vấn đề dinh dưỡng và ăn uống: B.S Weitzman ngại nhất là trẻ em ở tuổi này ăn uống không cẩn thận, làm cho người béo mập. Mỗi ngày ăn hai cái bánh ngọt, tức là sẽ tăng thêm một pound mỗi tháng. Vì thế các em phải tập ăn thức ăn low-fat, tránh những gì có đuờng, tránh uống nước soda vì có nhiều calorie. Bằng mọi cách đừng để béo phì, dễ bị bệnh tiêủ đuờng loại 2, và nhiều bệnh khác vì ăn nhiều chất béo, và chất đường: Các bệnh về tim mạch, suyễn, huyết áp cao, và cả bệnh trầm cảm đều do hai thứ này mà ra. Bác sĩ Weitzman khuyên cả gia đình nên ăn uống mẫu mực, khi đi chợ mua thức ăn, để các em trông thấy đó mà theo gương làm theo.
Tập thể dục để gìn giữ sức khoẻ: Ở tuổi này diện mạo bề ngoài , và thể lực tốt để gìn giữ sức khoẻ là hai áp lực khiến cho việc tập thể thao là nhu cầu rất lớn cho thanh thiếu niên. Nhiều em vì muốn giữ vóc dáng mảnh mai, lại làm những chuyện có hại cho sức khoẻ. Các bác sĩ khuyên cha mẹ giới hạn số giờ coi TV hay chơi computer game của các em, khuyên chúng phải vận động, tập thể thao, làm những việc về thể lực ít nhất mỗi ngày một giờ đồng hồ. Bác sĩ Weitzman cho rằng để các em tham gia các môn thể thao cũng là cách để tăng niềm tự hào cá nhân (self-esteem) của các em, hãy để các em chơi môn thể thao các em thích hơn là để làm vui lòng cha mẹ.
Vấn đề thái độ, tánh tình thay đổi: Ở tuổi này, tánh tình các em thay đổi hoài là chuyện đương nhiên. Nhưng cha mẹ nên để ý để phân biệt sự thay đổi tánh tình đó chỉ là những dấu hiệu nho nhỏ, không đáng lo ngại, hay có thể là triệu chứng của một chuyện xấu lớn. Đó tình trạng bất quân bình nghiêm trọng về tinh thần, nếu hiện tượng khả nghi đó kéo dài lâu hơn một tuần lễ, ảnh hưởng đến việc học ở trong trường, hay quan hệ bạn bè, gia đình. Khi đó, phụ huynh nên đặt vấn đề với bác sĩ, để tìm cách chữa. Ngoài trường hợp bị trầm cảm (depression), thanh thiếu niên có thể lâm vào những trường hợp bệnh tâm thần khác như ăn uống bất thường, lo âu, buồn phiền, hay bệnh bipolar (tuyệt vọng, muốn tự tử). Cuối cùng là nên theo dõi để ngăn ngừa các bạn trẻ đừng dính vào vấn đề nghiện hút thuốc lá, ma tuý, rượu, và tình dục. Ở tuổi này cha mẹ cần nói chuyện thật nhiều với con em trong gia đình. Communication, nói chuyện với con cái, là điều tối quan trọng để ngăn ngừa trước những vấn đề lớn có thể xảy ra.
Ở LỨA TUỔI THANH NIÊN 19 ĐẾN 35 TUỔI“Phải tìm thời giờ để tập thể thao. Đói bụng nên ăn lót lòng bằng các loại hạt như hạt hạnh nhân (almond), hay trái cây phơi khô, chớ có đi ra máy bán quà để mua potato chip, hay bánh có cheese.” Lời khuyên của bác sĩ David Katz, trường Y Khoa đại học Yale.
Tại phòng mạch của bác sĩ: “Ở tuổi này, người đi khám bệnh cần phải chủ động, có sự hiểu biết tối thiểu về sức khỏe của mình. Bạn không thể dự đoán là bác sĩ biết hết tất cả về y học.”. Đó là kinh nghiệm của bác sĩ Katz, Giám đốc trung tâm nghiên cứu ngăn ngừa bệnh ở trường y khoa của đại học Yale. Như vậy muốn duy trì sức khoẻ tốt, chính bạn phải tự nghiên cứu những gì liên quan đến sức khoẻ của bản thân mình. Bạn phải biết về huyết áp của bạn là bao nhiêu. Nếu là phụ nữ có đời sống tình dục phong phú, bạn phải đi khám tử cung hàng năm để phòng ngừa ung thư. Muốn giữ sức khoẻ tốt bắt buộc phải bỏ hút thuốc, uống rượu trong chừng mực mà thôi, và gìn giữ trọng lượng cơ thể ở mức vừa phải, đừng để mập.
Vấn đề dinh dưỡng và ăn uống: Bác sĩ Katz nói rằng khi chuẩn bị làm cho mình một bữa ăn, bạn hãy ráng làm cho đầy bụng bằng những món ăn có ít calorie. Nghĩa là chỉ chọn những món không bị bỏ thêm hoá chất. Ví dụ: Chỉ nên ăn broccoli hay cá salmon, đừng lưạ những món trong đó người ta bỏ nhiều chất phụ (preservative và additives) để giữ thức ăn được tươi lâu. Khi thấy có món nào được quảng cáo với những hình ảnh lấp lánh trong đêm, như món “Cheez Doodles” đừng ăn những món đó. Khi đói bụng, cần ăn quà vặt nên ăn hột almond (hạnh nhân), hay trái cây phơi khô (dried fruits) không nên chạy ra máy bán quà để mua những thức ăn tạp nhạp ( junk food) như potato chip.
Vấn đề tập thể dục: Bạn không thể nại cớ bận rộn quá, không có thì giờ tập thể dục. Muốn gìn giữ sức khoẻ, có một thân thể mạnh khoẻ, mỗi tuần bạn phải bỏ ra ít nhất 75 phút đến 2 tiếng rưỡi tập thể thao để ngừa bệnh về tim mạch, cử tạ một tuần hai lần. Điều này không có nghĩa là bạn phải bỏ tiền gia nhập phòng tập thể dục. Bạn có thể chọn bất cứ loại thể dục nào trong khả năng, hay sự ưa thích. Thậm chí mỗi tối bạn mở nhạc nửa giờ đồng hồ, và tập khiêu vũ cho đến khi đổ mồ hôi ra cũng được.
Vấn đề tánh tình, thay đổi cảm xúc, vui buồn: Ở tuổi này, vấn đề tâm thần có nhiều cạm bẫy có thể xảy ra, vì bạn đã phải ra đời đi làm. Đang có việc làm, bỗng nhiên bị mất việc, có thể làm cho bạn bị mất tinh thần, và trở nên buồn khổ. Hay bạn ở trong quân đội, trở về quê cũ sau những ngày chiến đấu ngoài mặt trận. Thậm chí có đưá con đầu lòng cũng có thể làm cho bạn bị xúc động mạnh. Bây giờ là lúc bạn nên kiểm tra về tình trạng tâm thần của bạn. Tổ chức Mental Heal America đưa ra một số danh sách những việc bạn nên làm để ngăn ngừa không bị vướng bệnh tâm thần, điên loạn. Thông thường, những chỉ dấu như ăn ngủ điều hoà, làm việc, tập thể dục, và có quan hệ bằng hữu bình thường là những dấu hiệu tốt về một đời sống tinh thần lành mạnh. Tuy nhiên, hãy nhớ để ý theo dõi tình trạng tinh thần của mình, để kịp thời cứu chữa. Khi cần, bạn nên liên lạc với National Institute of Mental Health để được giúp đỡ, đặc biệt với những người có triệu chứng ăn uống thất thường, bị khủng hoảng sau một tai biến kinh hoàng, hay bị lo âu phiền muộn (stress), cũng như những hoàn cảnh đặc biệt.
Ở LỨA TUỔI TRUNG NIÊN TỪ 36 ĐẾN 59“Ở tuổi trung niên, không có gì giúp chúng ta tự giết mình dễ cho bằng hút thuốc lá.”.
Lời khuyên của B.S Jonathan Samet, trường Y Khoa Keck, thuộc đại học USC.
Tại phòng mạch của bác sĩ: Tổ chức US Preventive Service Task Force, Ủy Ban Đặc Nhiệm Ngăn Ngừa Bệnh Tật, cho biết rằng ở tuổi này, chúng ta phải làm khá nhiều loại thử nghiệm để theo dõi lượng mỡ (cholesterol, và lipid) trong máu. Đàn ông phải thử máu từ lúc 35 tuổi, phụ nữ từ lúc 45 tuổi, mỗi năm một lần. Riêng phụ nữ từ 45 tuổi trở nên, phải đi khám vú, để coi chừng xem có bị ung thư vú hay không.
Hội American Cancer Society yêu cầu các bác sĩ nên bàn với bệnh nhân về sự nguy hiểm của bệnh postate-cancer từ lúc 50 tuổi trở lên. Ngoài ra, bác sĩ Samet cũng khuyên nên xem lại các loại chích ngừa khác như phong đòn gánh, đậu mùa, viêm gan đã làm đầy đủ hay chưa. Cơ quan CDC tin rằng sau 50 tuổi, hồ sơ chủng ngừa phải được làm đầy đủ, không thiếu một loại nào cả.
Vấn đề ăn uống và dinh dưỡng: Ở tuổi trung niên rất dễ trở nên béo mập, trọng lượng cơ thể lén xâm nhập, tăng lên lúc nào không hay.B.S Samet nói: “Cứ mỗi muỗm cà phê đường là làm chúng ta tăng thêm 15 calorie.” Vì thế nếu ăn thêm một muỗm đường mà không vận động để tiêu bớt số calorie dư thừa đó đi, mười năm sau, chúng ta mập thêm 15 pounds. Đối với vấn đề béo mập của thân thể, chúng ta phải cứng rắn, và cương quyết mới có thể giữ sức khoẻ tốt được, phải duy trì thực đơn hàng ngày có nhiều chất sợi, ít chất béo, và ít đường. Ăn uống đầy đủ đương nhiên sẽ giúp chúng ta có đủ vitamin trong người. Tuy nhiên, có nhiều phụ nữ vẫn không đủ vitamin C, nên uống thêm để ngừa bệnh loãng xương. Đặc biệt phụ nữ Mỹ nhiều người bị thiếu vitamin D. Bác sĩ của bạn sẽ cho bạn biết phải uống thêm loại vitamin nào sau khi thử nghiệm.
Vấn đề tập thể dục: Gìn giữ thân thể cho mạnh hoẻ, không để bị béo mập không nhất thiết buộc bạn phải rèn luyện như lực sĩ đi thi Thế Vận Hội. Nhưng vận động hàng này, tập thể thao nhẹ đều đặn sẽ giúp bạn tránh đuợc nhiều bệnh mãn tính, và làm cho đầu óc bạn minh mẫn, bén nhậy. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy chỉ cần tập thể dục nhẹ cũng giúp cho bạn tránh được bệnh lú lẫn, hay quên (dementia). Ngoài việc tập thể dục để ngừa các bệnh về tim mạch, bạn cũng nên tập tính dẻo dai, và sự thăng bằng của cơ thể, để tránh những trường hợp vấp ngã, gây thương tích khi về già.
Vấn đề tính thình, và lối cư sử: Từ ngữ midlife crisis, khủng hoảng tinh thần ở tuổi trung niên là cụm từ để diễn tả thái độ của con người ở tuổi này. Thực thế, nhiều người bị xuống tinh thần trầm trọng. Năm 2008, có một cuộc nghiên cứu khoảng 2 triệu người trên 80 quốc gia, cho thấy cái tuổi trung niên thường hay bị chứng trầm cảm, đàn bà vào khoảng 40, đàn ông ở khoảng 50. Cách hay nhất để tránh bị trầm cảm (depression) là bơm cho máu chạy khắp cơ thể. Đi bộ (walking) là phương cách dễ làm nhất. Ở tuổi trung niên, mỗi ngày nên đi bộ thật nhiều, tạo thành một thói quen, bỏ hút thuốc, và rượu. B.S Samet nói: “Không có cách nào giết chúng ta ở tuổi trung niên dễ hơn là thuốc lá.”.
Ở LỨA TUỔI TRÊN 60 “Tập thể dục, tập thể dục, và tập thể dục, đó là thần dược duy nhất để chúng ta gìn giữ sức khoẻ.”. Lời khuyên của B.S Rosanne Leipzig, Trường Y Khoa Mount Sinai.
Tại phòng mạch bác sĩ: Ở tuổi nào cũng phải lo chích ngừa. Trên 60 phải lo chích ngừa cúm (flu), và sưng phổi (pneumonia). Bác sĩ Rosane Leipzig còn đề nghị phải chích Zostavax để phòng ngừa chứng đau nhức khắp châu thân, gọi là shingles - một loại bệnh gây ra vì con virút zoster, cùng loại virút với bệnh sởi (chicken pox). Ngoài ra, Nhóm Đặc Nhiệm Ngừa Bệnh Tật còn khuyên phụ nữ trên 65 tuổi nên thường xuyên theo dõi độ đặc của xương, để phòng ngừa chứng xương xốp, dễ gẫy. Người lớn tuổi nên học những phương pháp để giữ thăng bằng, tránh té ngã.. Bà Rosane Leipzig nói: “Năm ngoái, hơn một phần ba người lớn tuổi bị té ngã.”, và có đến một phần tư bị gẫy xương mông (hip) khiến cho bị thương tật, và phải ngồi xe lăn, và sáu tháng sau thì chết. Lý do dễ mất thăng bằng vì bộ phận màng nhĩ bên trong của lỗ tai không hoạt động bình thường khi lớn tuổi.
Vấn đề ăn uống và dinh dưỡng: Nếu cả đời ăn uống lành mạnh, không ăn nhiều chất béo và chất đường, về già sẽ được mạnh khoẻ. Tuy nhiên , khi lớn tuổi, việc uống thêm thuốc bổ là điều cần thiết, vì khả năng tiếp nhận chất bổ dưỡng từ thức ăn bị giảm dần. Bác sĩ Leipzig cho biết vitamin B12, thường có trong thịt, cá, trứng và sữa, rất cần thiết cho cơ thể. Bà đề nghị người lớn tuổi nên uống thêm vitamin B12 loại viên. Ngoài ra, bà cũng đề nghị phải uống thêm calcium và vitamin D. Hình như có hiện tượng thiếu vitamin D rất nhiều trong khối dân số người già ở Mỹ. Trong khi vitamin D rất cần để để phòng ngừa chứng loãng xương cho người lớn tuổi, và bệnh bại liệt (sclerosis), tiểu đường, ung thư, bệnh tim và cả bệnh cúm.
Vấn đề tập thể dục: B.S Leipzip nhắc đi nhắc lại nhiều lần: “Tập thể dục, tập thể dục hàng ngày. Đó là liều thuốc nhiệm mầu duy nhất dành cho tuổi già.”. Những người lớn tuổi năng hoạt động sẽ tránh được nhiều bệnh như bệnh trầm cảm, như bệnh arthritis, đau nhức, đau lưng, và cả bệnh mất trí nhớ, lú lẫn vì trí óc bị rối loạn (dementia). Chính phủ đề nghị các phương pháp tập thể dục cho người lớn tuổi cũng giống như cuả người trẻ. Nhưng bà Leipzig khuyên là nên tập thể dục trong phạm vi vừa phải, hợp với cơ thể, và bà đề nghị “đi bộ” (walking) mỗi ngày 30 phút. Khi đi chợ nên đậu xe ở xa cửa hàng, để có lý do phải đi bộ.
Vấn đề tính tình, thái độ cư sử: Khi về già, những yếu tố rủi ro ngã bệnh thì rất nhiều, khỏi cần phải nói ra. Tuy nhiên, trong một cuộc điều tra nghiên cứu về ảnh hưởng của tuổi già đến thái độ, tâm tính của 2,500 cụ ở lứa tuổi từ 70 đến 79, tạp chí Neurology công bố cho biết các cụ nào còn minh mẫn, không bị lão hoá chính là những cụ chịu khó đi tập thể thao ít nhất mỗi tuần một lần, không hút thuốc, có căn bản học vấn từ lớp 9 trở lên, và có nhiều bạn bè ở xung quanh. Cái yếu tố “socially active” hay có bạn bè, gia đình, bà con ở xung quanh là yếu tố cực kỳ quan trọng để duy trì tinh thần mạnh mẽ. Ngược lại, khi cụ nào muốn sống cô lập thui thủi một mình, đó chính là dấu hiệu suy thoái về tinh thần. Bác sĩ Leipzig nói: “Một trong những dấu hiệu cho thấy có chuyện không hay sắp xảy ra khi người đó bắt đầu sống rút lui vào cô đơn, ẩn dật, ít gặp người quen, không thích xã giao nữa. Đó có thể là dấu hiệu cho biết tính tình của người đó sắp sửa không bình thường , hay họ ý thức rằng họ không thể theo kịp được với người xung quanh.”.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo Time ngày 22/6/09
(nguồn: email bạn gửi)