ÁNH ĐÈN MẦU
(Phạm Anh Dũng)
Đời ca hát ngày tháng cho người mua vui
Đời son phấn làm mất bao ngày thơ ngây...
Trên đây là hai câu đầu tiên trong bài hát Ánh Đèn Mầu, lời Việt đặt theo nhạc phẩm nổi tiếng của Vua Hề Charlot, Charlie Chaplin.
Vài hàng về Vua Hề Charlot, người nổi danh khắp thế giới về những phim câm hài hước. Charles Spencer Chaplin (1889-1977) sinh trưởng trong nghèo đói tại Anh Quốc, nối nghiệp bố mẹ làm người hát dạo, rồi sau dần trở thành diễn viên hài hước. Nhân qua thăm Hoa Kỳ năm 1913, ông được mời đóng phim và về sau vừa là tài tử chính cũng tự trở thành đạo diễn những tác phẩm điện ảnh, nhất là những phim hài hước và câm. Những phim nổi tiếng của Vua Hề Charlot là A Woman of Paris (1923), The Gold Rush (1925), The Circus (1928), City Lights (1931), Modern Times (1936) và The Great Dictator (1940).
Limelight (1952) là phim cuối cùng Charlot thực hiện tại Hoa Kỳ.
Vì có nhiều chuyện lộn xộn trong đời sống riêng tư về ái tình và hôn nhân, ông bị nhiều người ghét. Với chủ trương công bằng xã hội, lại thêm chuyện không chịu nhập quốc tịch Hoa Kỳ, ông bị “chụp mũ” là ... Cộng Sản và không được phép nhập cảnh vào Hoa Kỳ nữa. Vì vậy, từ 1953, Charlie Chaplin sinh sống tại Switzerland.
Đến mãi 20 năm sau, Charlie Chapplin trở về Hoa Kỳ để nhận những vinh quang lớn nhất của sự nghiệp điện ảnh. Năm 1972, ông được trao giải thưởng đặc biệt của Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Năm 1973, phim Limelight đã được trao giải Oscar (Academy Award). Năm 1975, ông được Nữ Hoàng Anh phong tước Hiệp Sĩ (Knight). Vua Hề Charlot qua đời năm 1977.
Vài nét về tác phẩm điện ảnh Limelight.
Đây không phải là phim câm và cũng không phải là phim hài hước hoàn toàn. Limelight là phim có tiếng nói nổi tiếng nhất của Charlie Chaplin. Limelight là một phim rất cảm động và buồn. Trong phim, Charlie Chaplin đóng vai một ca sĩ hài hước về ... chiều, thất bại vì tài năng đã đến lúc tàn tạ. Người nghệ sĩ đã diễu... dở, nghĩa là không còn làm khán giả cười được nữa. Nhưng người ca sĩ già đã cứu sống một nữ diễn viên chuyên vũ ballet. Cô vũ nữ trẻ này cũng vì thất bại đã nản chán và tự tử. Và cũng nhờ ông hướng dẫn, cô gái cuối cùng đã thành công rực rỡ trên sân khấu.
Về Ánh Đèn Mầu.
Có nhiều lầm lẫn cần minh xác.
Thứ nhất limelight không có nghĩa là ánh đèn mầu. Limelight thật ra là ánh sáng của ngọn đèn tròn trắng sáng, tuy có thể nhìn thấy một chút sắc xanh trong rất nhạt, ngày xưa người ta thường hay dùng để chiếu lên sân khấu và ngày nay tuy cũng còn dùng nhưng ít hơn trước.
Nhiều người tưởng tên Anh Văn nguyên thủy của bài hát Ánh Đèn Mầu là Limelight. Thật ra, tuy là bài hát chính trong phim Limelight, nhưng tên nhạc phẩm này, do Chalie Chaplin sáng tác, khởi đầu là Terry's Theme và rồi về sau Charlot đặt là Eternally (dịch sát nghĩa là Vĩnh Viễn hay Mãi Mãi).
Về các nhân vật đặt lời Việt cho bài nhac.
Nhiều người tưởng lời Việt của bài hát do nhạc sĩ Phạm Duy đặt đầu tiên. Tuy Phạm Duy năm 1973 có đặt lời cho bài hát với tựa đề Ánh Đèn Sân Khấu do nhà xuất bản Bút Nhạc ở Saigon ấn hành. Nhưng thật ra Nguyễn Xuân Mỹ, là người đầu tiên đặt lời Việt cho bài hát và có tên Ánh Đèn Mầu, do nhà xuất bản An Phú phát hành năm 1955. Trước Phạm Duy và sau Nguyễn Xuân Mỹ còn có Nguyễn Huy Hiển và Anh Hoa cũng có đặt lời Việt cho bản nhac. Bài của Anh Hoa có tựa là Tình Tôi. Sau 1975, ở Hoa Kỳ, Phạm Duy lại đặt thêm một lời khác lấy đề tựa là Đời Ca Nhị. Chắc chắn còn có ít ra là vài người khác nữa, kể cả ca sĩ Thanh Lan cũng có đặt lời Việt cho bản nhạc.
ÁNH ĐÈN MẦU
(Eternally)
nhạc: Charlie Chaplin
English lyricists Geoff Parsons and John Turner
lời Việt: Nguyễn Xuân Mỹ
3/4 Boston
Sol Trưởng:
I’ll be loving you eternally
with a love that true eternally
From the start with-in my heart, it seems I’ve always know
the sun would shine, when you were mine a-lone
I’ll be loving you eternally
There’ll be no one new, my dear for me
Tho’ the sky should fall, remember I shall always be
Forever true and loving you eternally
Đời ca hát ngày tháng cho người mua vui
Đời son phấn làm mất bao ngày thơ ngây
Cùng bên ánh mầu sắc lạc lõng trong tiếng đàn hát đêm khuya
Rồi bao nếp răn về với tháng năm đời quên lãng rồi
Buồn trong tiếng nhạc lắng cho đời mê say
Cười trong ánh đèn sáng cho người mua vui
Rồi khi ánh đèn tắt lặng lẽ cô đơn
Chìm theo bóng đen, người ta lãng quên bẽ bàng
Sol Thứ (đoạn này không thấy có lời Anh):
Giờ đây vắng tan rồi
Khách ra về
Ôi ánh đèn
Nhìn cảnh vắng hoang tàn kiếp con ve khi cuối mùa
Nào đâu phút huy hoàngPhút say sưa theo tiếng đàn vui ca
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Ánh Đèn Mầu (Eternally): nhạc Charlie Chaplin, lời Việt Nguyễn Xuân Mỹ G.P. số 3453/BTTCH/BC3/XB
2. Limelight, Charlie Chaplin Centennial Collection, CBS-Fox VHS Video
3. Chaplin, directed by Richard Attenborough, Avid Home Entertainment VHS Video
4. The Software Toolworks, Multimedia Encyclopedia, Version 1 PB
*****
Xem/nghe video:
Ánh Đèn Mầu (nhạc Charlie Chaplin-lời Việt Nguyễn Xuân Mỹ) Quốc Dũng hát:
https://www.youtube.com/watch?v=OF8eiG5B760
Ánh Đèn Mầu (nhạc Charlie Chaplin, lời Việt Nguyễn Xuân Mỹ và Thanh Lan)
https://www.youtube.com/watch?v=6-DRx6us8r8
Ánh Đèn Mầu (nhạc Charlie Chaplin-lời Việt Nguyễn Xuân Mỹ) Lệ Thu hát, video Vũ Công Hiền:
(lời hát lại lần thứ 2 không rõ ai viết)
https://www.youtube.com/watch?v=Z8ii2gxvrGw
Đời Ca Nhi (nhạc Charlie Chaplin, lời Việt Phạm Duy) Ý Lan hát, video Thúy Nga:
https://www.youtube.com/watch?v=QDYlrqp0VBw